Aryjencir cieniavoha ŭradu
Pisać post factum pra piatnaccacihodździe BNF było b nia varta, kali b nie artykuł Paŭła Sieviarynca ŭ papiarednim numary «NN».
I heta samo pa sabie paznačaje rolu zhadanaj arhanizacyi (dakładniej, arhanizacyjaŭ) u žyćci Biełarusi. Reštu dahavorvaje Pavał u svaim, nie pabaimsia hetaha słova, apostalskim pavodle duchu, pasłańni. Niedaremnaja i nazva «Adradžeńnie Frontu»: nia ŭsie jašče zabylisia, što sam Front koliś atrymaŭ najmieńnie sa słovam Adradžeńnie.
Ciažka zrazumieć entuzijazm čałavieka, jaki navažyŭsia ŭ tryccaty raz tym samym sposabam pieraskokvać ścianu, chacia dvaccać dzieviać razoŭ pieraskočyć nia zdoleŭ. U artykule — nivodnaje novaje kancepccyi, pry kancy — sakramentalnaja fraza: «Heta kapitalny šaniec». Kolki treba zhłumlenych šancaŭ, kab niechta z skakunoŭ pajšoŭ pa leśvicu?
Asabista ja nie sumniajusia, što sprava nacyjanalnaha adradžeńnia — spraviadlivaja i słušnaja, ale dakul na hetaj biassprečnaj tezie budzie hruntavacca niadbajnaje staŭleńnie da srodkaŭ zmahańnia? Kolki było ŭžo čaradziejnych pałačak: amerykanski «Akt ab demakratyi», adziny kandydat, chryścijanie, hramadzianstva BNR, alternatyŭnyja vybary, moładź, parlamenckaja apazycyja... Šmat čaho ŭžo i nie zhadaješ. Ale varta zhadać toje, čaho nikoli nie było: ułasny drukavany orhan, aktualnaja ekanamičnaja prahrama, stanoŭčaja prysutnaść u medyjach. BNF nie navučyŭsia havaryć na movie, zrazumiełaj dyrektaru ci hałoŭnamu inžyneru, dyj navat bolš paspalitamu čałavieku taksama. Kolki vysilvajucca palityki ŭ pošuku novych technalohij, a «nie zdahadajucca» zrabić telefonny nastup na interaktyŭnyja radyjoprahramy: chacia b patelefanavać razoŭ ...naccać i zamović u žyvym etery dobruju biełaruskuju muzyku (užo nie kažu pra pieradačy bolš surjoznaha źmiestu).
Hałoŭnaja prablema kiraŭnikoŭ Frontu dy inšych apazycyjnych arhanizacyjaŭ — nia ŭ tym, jak pierakanać narod. Hetaha jany napeŭna zrabić siońnia nia ŭ stanie, i pałymianaja mara Paŭła Sieviarynca «nanieści režymu poŭnuju psychalahičnuju parazu: «Kraina za nas!» — zastajecca na jahonym sumleńni. Prablema ŭ tym, kab znoŭ mabilizavać aktyvistaŭ na šerah važkich palityčnych kampanij, pierakanać ich, što hetym razam lidery partyjaŭ — pretendenty na kiravańnie krainaj — sapraŭdy majuć «pieramožnuju stratehiju».
Padmanuć narod moža tolki ŭłada: u jaje jość moc, jakaja robić niemahčymym piarečańnie navat vidavočnamu padmanu. Darečy, ułada nia nadta złoŭžyvaje hetaj mahčymaściu — šmat robić zvyčka ludziej nie spračacca z načalstvam. Apazycyja moža pierakonvać, i pierš za ŭsio jana pavinna davieści, što viedaje, što i navošta jana robić. A zrabić heta, havoračy adno pra kaalicyi dy kanfihuracyi, niemahčyma, zastupać pierakanańnie burapiennym apostalskim entuzijazmam taksama biessensoŭna. Hetak užo sprabavali — piatnaccać hadoŭ.
Krainaj šlacham vybaraŭ nie kirujuć, pośpiech u pieršym nie abumoŭlivaje pośpiechu ŭ nastupnym. I kali chto maje ambicyju mienavita kiravać krainaj, jamu varta ŭžo siońnia zadumacca, što jon maje namier rabić pamiž vybarčymi kampanijami. Abvieścić pra heta varta ŭžo siońnia (to bok varta było pazaŭčora), nie čakajučy syhnału ad spn.Jarmošynaj. Zdarovaja ambicyja samim vyznačać los svajoj krainy nia moža da milimetra rehlamentavacca Centravybarkamam, a mienavita hetkuju ambicyju zaklikany reprezentavać Front. I dziela jaje nacyjanalna-demakratyčnyja idei, jakija jon uvasablaje, zaŭsiody majuć padtrymku prynamsi 20—30% elektaratu.
Sproby stvareńnia cieniavoha ŭradu daŭno naležać historyi, ale na moj pohlad, heta toj aryjencir, jakim tre było b kiravacca siońnia, i darma pra isnavańnie CU nia zhadvajecca, poruč z Kurapatami, Čarnobylskim šlacham i parlamenckim łabijavańniem idei dziaržaŭnaj niezaležnaści Biełarusi, jakija tradycyjna adnosiać da dasiahnieńniaŭ Frontu. Farmavańnie takoha ŭradu nie supiarečyć spradviečnaj lubaści palitykaŭ da kaalicyjaŭ i kanfihuracyjaŭ, aljansaŭ i chaŭrusaŭ. Adnak majecca istotnaje adroźnieńnie: cieniavy ŭrad, alternatyŭny biudžet, paralelnaja zakanatvorčaść nie pryviazanyja žorstka da vybarčaha kalendara.
Stałaje vyjaŭleńnie arhumentavanaj pazycyi pa ŭsim šerahu pytańniaŭ dziaržaŭnaje palityki nielha zastupić aničym. Bo treba pierakanać i aktyvista, i vybarščyka, što apazycyjnyja lidery nia čystyja palitykany, hatovyja adstojvać abstraktnyja palityčnyja i ekanamičnyja pryncypy, a ludzi, jakija viedajuć, jak treba kiravać krainaj.
Alaksandar Karolčyk
