Śviatłana Kurs: Pakul leŭ ci koń žyvyja, ich buduć łupić z usich bakoŭ
Piśmieńnica Śviatłana Kurs (psieŭdanim Jeva Viežnaviec) dva hady tamu ŭziała premiju imia Ježy Hiedrojcia. Sioleta jana siabra žury. 25 listapada ŭ Hdańsku abvieściać čarhovych łaŭreataŭ. My paprasili aŭtarku kultavaj užo knihi «Pa što idzieš, voŭča?» raskazać, čym była i jość hałoŭnaja niezaležnaja litaraturnaja premija dla biełaruskich prazaikaŭ i čytačoŭ, jak jana staviłasia sama da pracy žury raniej i zaraz, kali apynułasia ŭžo «ŭnutry historyi».
Śviatłana Kurs. Fota z sacyjalnych sietak
— Hiedrojć treci hod zapar pravodzicca za miežami Biełarusi. Uznaharoda ŭ vyhnańni dadaje vahi aŭtaram i kniham?
— Ci adymaje, ci dadaje — ja nie viedaju, ščyra kažučy.
Baćkaŭščynu jak terytoryju, jak ziamlu ŭ nas zabrali, ale ŭ šyrejšym, hłybinnym sensie zrabić heta niemahčyma.
Baćkaŭščyna pierš za ŭsio reč mientalnaja i paniatak mientalny. Vahu nam prydaje nie toje, dzie my atrymoŭvajem hetuju premiju, a — za što? Mienavita za tvor jakoj jakaści? Tolki heta maje značeńnie.
Bo śviet hatovy nas słuchać, nam zastajecca «zusim ničoha»: havaryć jamu i sabie niešta vartaje.
I mnie padajecca, tak i havorym — ludzi hatovyja vysłuchać biełarusaŭ na roŭnych. Navat u ciapierašnich abstavinach, kali hałasy hučać cicha: paŭsiul adbyvajucca vielmi hłabalnyja rečy, my pierabudoŭvajemsia pierad nastupnym skačkom napierad. Što tam budzie — nieviadoma. Adsiul i ŭvaha da słušnych razvah, cikavych mierkavańniaŭ.
— Ale ž nie ŭsie hatovyja da ruchu napierad, chiba mała tych, chto bačyć svaju misiju ŭ zaminańni budučyni?
— Vorahaŭ, pravakataraŭ i durniaŭ chapaje, ale niečakanym čynam jany nam i dapamahajuć. Hladzicie: ceły dvuchtomnik Dunina-Marcinkieviča dniami pryznali ekstremisckim, ale nasamreč heta aznačaje najpierš prydavańnie jamu žyćcia.
Bo ludzi pačnuć ciahnucca da tvorčaści nacyjanalnaha kłasika, šukać toje žyvoje, z pryčyny jakoha i zdaryŭsia biazhłuzdy ŭładny vyrak.
Ci voźmiem uzornuju biełarusajedku Bondaravu — raniej jaje z «adnadumcami» navat pabojvałasia, kab nie źniščyli ŭ vyniku našu kulturu. Ale dalej zrazumieła: u ich «kipieńni» znoŭ ža jość i pazityŭ.
Najpierš, źjaŭlajucca kantrasnyja paraŭnańni. My bačym, što naša mirnaja, vialikaja i prastornaja kultura daje prytułak usim ludziam niezaležna ad nacyjanalnaści, aby jany žyli ŭ Biełarusi i pryznavali jaje svajoj Baćkaŭščynaj. A za našymi vorahami — naadvarot tradycyja źniščeńnia, zabaronaŭ, pieraškadžańnia, vuzaści, nizaści i hetak dalej. I na hetym fonie my prosta źziajem jak zorka.
— Razmova pra biełaruski duch, vyjaŭleny ŭ raźvićci nacyjanalnaj kultury?
— Tak.
Ludzi ciahnucca ciapier da biełaruskaha, jak nie bačyła nikoli raniej.
U fejsbuku, inšych sacsietkach mnie pišuć navat takoje: kali łaska, dapamažycie z epitafijaj pa-biełarusku dla majho kata, dla majho sabaki, tamu što jany byli biełarusami… Da takoha voś dachodzić… Ci: Śvieta, nie chaču bolš karystacca rasijskmi prykazkami i prymaŭkami, ale nie mahu znajści biełaruskich, dajcie rady…
Baču masavaje žadańnie havaryć i pisać na rodnaj movie. I chaj błytajuć słovy-paniatki — asabistaje z pryvatnym, hust sa smakam, — ale na toje nie varta źviartać uvahi. Jak i na toje, što intanacyjna i časami leksična, sintaksična mova «novych» niedaskanałaja, ale i heta nie maje značeńnia! Hałoŭnaje, ludzi stajuć na biełaruski šlach. Voś alternatyva tamu, što naviazvajecca ŭładami, jakija pierajšli ad kvaziakupacyjnaha ŭździejańnia na našu movu, kulturu i ziamlu da naŭprost rasiejskaha akupacyjnaha režymu.
— Premija Hiedrojcia ŭ hetym sensie adpaviadaje biełaruskim čakańniam? Zadaje litaratury i hramadzie novuju płanku? Upłyvaje na biełarusacentryčnaść?
— Pačniem navat ad cyničnych i davoli ŭtylitarnych rečaŭ. Z taho, što za premijaj całkam značnyja materyjalnyja ŭznaharody: hrašovy składnik, piśmieńnickaja rezidencyja, vydańnie knih — usio tut važna i važka.
Jak hruntoŭny i sam praces. Jaho ŭ jakaści siabra žury mnie daviałosia pabačyć znutry. Vybrać dobryja knihi i łaŭreataŭ vielmi składana. Treba ŭličyć nie 10 čyńnikaŭ, a 15, 20, ceły miljon… I kab kniha była dobra napisana, i žanrava hodna, i lažała ŭ kantekście, i hetak dalej.
Kali ty ŭnutry hetaj premii, to bačyš, jakaja bahataja i raznastajnaja naša Biełaruś i jaje ŭnutranaje, kulturnaje i hramadskaje žyćcio. My nasamreč nie zaŭvažajem svajoj kłasnaści, važnaści, taho, jak raźvivajemsia.
Nasupierak imknieńniu adabrać našu prastoru dla žyćcia i raźvićcia. Adnych adpravili ź Biełarusi, druhich pasadzili ŭ turmu, trecich dyk uvohule fizična źniščyli. Ale tym nie mienš supolnaja intelektualnaja, maralnaja, etyčnaja i duchovaja prastora biełarusaŭ praciahvaje trymacca. Nie bondaravym ža hetamu zaminać…
I ŭ takoj prastory pavinny być majaki, słupy, viežy, na jakija varta ahladacca i jakich treba trymacca. Voś dla mianie premija Hiedrojcia, premija «Debiut» takija majaki i jość.
— Kancepcyja Hiedrojcia doŭhi čas usprymałasia pryhožaj mrojaj. Ale chiba ciapierašni žorstki čas nie zaśviedčyŭ, što jon mieŭ racyju? Tabie, jakaja tak doŭha stała žyvie ŭ Polščy, jak nikomu inšamu bačnaja salidarnaść i padtrymka Biełarusi, našaj kultury i litaratury… Premija heta taksama vyjaŭlaje?
— Jašče jak! Mała taho, my i palaki ŭzajemna ŭzbahačajemsia.
Niahledziačy na dastatkovuju ŭnutranuju palityčnuju padzielenaść, kali dachodzić da rečaŭ salidarnasnych, kaštoŭnasnych, palaki robiać vielmi važkija kroki, i nie tolki ŭ naš bok, i nie tolki ŭ 2020-m. Ale, naprykład, i da prymireńnia z ukraincami, ź jakimi mielisia duža składanyja histaryčnyja prablemy. U hetym šerahu premija Hiedrojcia tolki adno z mnohich śviedčańniaŭ praŭdy vyšej skazanaha. My — nie adny ŭ hetym niaprostym śviecie.
— Ciapier troški pra tak zvanyja «pazatekstavyja faktary» — jany, darečy, prysutničajuć litaralna va ŭsich premijach, ułučna z Nobielem i Pulitceram. Dyk voś, padčas pieršaha Hiedrojcia najbolšyja staŭki byli na Łukašukoŭ «Śled matylka» i klinaŭski «Šałom», ale ŭ vyniku hetyja knihi navat nie trapili ŭ trojku pieramožcaŭ… Ci ŭ šostaj premii mnohija malilisia za «Radziva «Prudok» Horvata, adnak jano ŭvajšło tolki ŭ šort-list. Kali ŭ spabornictva ŭklučyłasia ty, usie ci nie ŭ adzin hołas taksama praročyli pieramohu Jevie Viežnaviec… Tak i zdaryłasia. Ciapier ty ŭ žury. Jakija adčuvańni novaha premijalnaha dośviedu? Jany pamianialisia ŭ paraŭnańni z tym, kali była prosta pretendentkaj na Hiedrojcia ci jašče raniej prosta sačyła za baraćboj?
— Siarod nas jość ludzi roznych prafiesijaj, jakija kruciacca vakoł litaratury: redaktary, litaraturaznaŭcy, krytyki. Jość dziejnyja piśmieńniki, jakija ŭ pryncypie i čytajuć nie tak šmat, ale razumiejuć u vyjaŭlenčych srodkach, kampazicyi tvora, redaktarskaj praŭcy. Jakija mohuć skazać, ci ŭsio dapracavana da kanca, ci redaktar vykłaŭsia napoŭnicu, ci prybraŭ lišniaje, ci dobraja leksika, biełaruskaja mova… Uvohule: tut kniha abo nabor vielmi talenavitych, adnak natatak?
I kožny z tryccaci-saraka tvoraŭ, jakija traplajuć na vočy voś hetaha žury, nam ujaŭlajecca absalutna indyvidualnym varyjantam.
Adnak hod na hod nie prychodzicca. U adzin majem čatyry pryŭkrasnyja rečy, i vybrać pieramožcu — toje samaje, što prajści pa vałasku. A byvaje, što knihi zadumvalisia dobrymi, aŭtary byli talenavitymi i ŭsio nibyta okaj, adnak knihi tyja niedapracavanyja, niedarezanyja, niedapisanyja, redaktar niedarabiŭ svaim heblikam…
Albo čałaviek, bačym, vielmi śpiašaŭsia i sam sabie narabiŭ biady. Z sabranaha žyćciovaha materyjału mahła atrymacca vielmi fajnaja reč, jakaja strasianuła b usich. Tolki aŭtar vyrašyŭ zadavolicca syrcom. I choć bačyš zadatki, voka bolš mulajuć niedapracoŭki. Inšaja knižka naadvarot zvyčajnaja, prachadnaja, zatoje kampazicyja i zavieršanaść jaje vielmi vysokija.
Kožnaja tvorčaja praca — heta historyja, i my ŭ žury sumlenna prahavorvajem jaje. Razmaŭlajem pra ŭsie aśpiekty aŭtarskaj pazicyi.
— Adnak ža ŭsio toje zastajecca pa-za hramadskaj uvahaj? Vuń kolki kryŭdaŭ u fejsbuku vyklikała niaŭdača «Radziva»!
— Dy ja sama najazdžała niekali amal na kožnaje rašeńnie žury: i toje nie tak, i tut niespraviadliva… Ale jak apynułasia ŭnutry historyi, usio i zrazumieła. I nastupiła va mnie pakora. I ciapier ja skazała sabie:
pierš čym ty nie abuješ čyjeści boty, nie projdziešsia ŭ ich, to nie budzieš krytyčnaj i rezkaj. U premii pracujuć česnyja i razumnyja ludzi.
— Dyk što ŭ tvaim ujaŭleńni narmalovaja litaraturnaja krytyka?
— A ja b nie mieła sumleńnia, kab adčakaniła, čym jana jość. Bo nikoli hetym nie zajmałasia. Zatoje dakładna viedaju: u biełaruskaj litaratury strašenna brakuje redaktaraŭ. Krytykaŭ, darečy, taksama, bo ŭ ich niaŭdziačnaja praca, pakolki piśmieńniki vielmi kryŭdlivyja i tonkija ludzi — inakš niemahčyma, ale ja b staviła na redaktaraŭ.
— Razmova tut nie tolki pra litaraturnyja tonkaści: niekatoryja śmieła krytykujuć premiju za nieefiektyŭny, na ich pohlad, upłyŭ na tvorčy praces u cełym, słabuju papularyzacyju biełaruskich aŭtaraŭ… I jany ŭ vyniku zmušanyja varycca va ŭłasnym saku. Adčuvaješ hetu prablemu?
— Nasamreč nijakaja heta nie varka va ŭłasnym saku.
Vielmi ciažka prapuścić praź siabie sorak knižak. Mała taho, kali bačyš tvorčyja niaŭdačy, razumieješ, što čałaviek moh napisać lepiej, adnak schałturyŭ, heta adbiraje i tvaje siły, rasčaroŭvaje.
Što da taho, kab premija dadavała prestyž biełaruskaj litaratury, mnie zdajecca, jana hetuju svaju zadaču vykonvaje.
Čamu ŭsio roŭna vinavaciać, krytykujuć? Viedajecie, pakul leŭ ci koń žyvyja, to ich buduć łupić z usich bakoŭ, a jak zdochnuć, to nichto i ŭvahi asablivaj nie źviernie.
Ja b najpierš skazała tak, asabliva da siabie: darahija, hladzicie za jakaściu svajoj tvorčaści, a samaja sapraŭdnaja litaratura sabie darohu zaŭsiody prabje.
Tolki vielmi časta jak byvaje: źbiareš za žyćcio kuču dyjamientaŭ, bryljantaŭ, ale padasi ich nie abrabiŭšy jak śled, dyk i prymajuć za zvyčajnyja kamieńni. Aŭtary musiać mieć adkaznaść za svaju tvorčaść, stavicca da siabie surjozna.
Jak člen žury mahu skazać dakładna: u hetaj premii ŭsio čysta.
— Što tabie asabista dała pieramoha na Hiedrojciu? Upeŭnienaść? Słavu? Abo muki rozdumu: jak nie panizić płanku čakańniaŭ ad nastupnaj svajoj knihi?
— Nie-nie-nie, tolki vialikuju ŭdziačnaść. Heta vielmi fajna, ja była duža ščaślivaja toj poźniaj vosieńniu. Paśla mnie dali jašče tysiaču i sto tysiač razoŭ lepšuju premiju, kali ludzi pisali i havaryli sa mnoj. Kazali, što kniha abudziła ŭ ich cełyja płasty pamiaci. Ja hłyboka ŭdziačnaja i premii Hiedrojcia, i svaim čytačam.
— Pieramožcu-12 ty ŭžo viedaješ, ale pavodle «kanstytucyi» premii nam siońnia jaho nie nazavieš. Tady prosta: baraćba ŭ žury była oho jakoj?
— Nie, nie «oho jakoj». My ŭsie zhurtavalisia nad hetaj premijaj, nasilisia nad joj, złučyŭšy svaje krytyčnyja kryły, i doŭha-doŭha hadali, kamu ž jaje dać. Byli vielmi-vielmi roznyja dumki na hety temat, ale ŭ asnoŭnym, što datyčyła jakaści knih, mieli zhodu. Prablema chiba ŭ raźmierkavańni miescaŭ. Na finišy była navat nie sprečka, a prosta abmien dumkami pra toje, kab raspracavać narmalny, česny, prafiesijny litaraturny kansensus.
Takoha džentlmienskaha kłuba — ščyraha, nie chłuślivaha, ale adnačasna aščadnaha ŭ sprečcy, ja ŭžo daŭno nie sustrakała.
Jak čałaviek, što davoli časta havoryć ščyruju praŭdu, zaznaču: kali ŭvajšła ŭ žury Hiedrojcia, to zusim źmianiła svaju dumku pra jaho. Heta vyklučna mazolnaja praca. Nijakich kakosaŭ ty tam nie nataŭčeš sabie, nie razbahacieješ na hetym, aŭtarytetu nie znojdzieš… Chutčej nabudzieš vorahaŭ. Ale ž my nie idealisty — prosta pracujem na Biełaruś, jak pracujuć biełarusy.
Čytajcie taksama:
Lepiej ničoha nie rabi dla Biełarusi, čym zroblenaje vymučanaje — Śviatłana Kurs
Jak žyła, piła i tvaryła mienskaja bahiema ŭ 1990-ch? Uspaminaje piśmieńnica Śviatłana Kurs
* * *
Premija imia Ježy Hiedrojcia — najbujniejšaja niezaležnaja litaraturnaja premija Biełarusi, uručajecca z 2012 hoda. Sioleta łaŭreat budzie nazvany 25 listapada.
Siarod łaŭreataŭ minułych siezonaŭ — Uładzimir Niaklajeŭ, Viktar Kaźko, Ihar Babkoŭ, Jeva Viežnaviec. Letaś u konkursie pieramoh žurnalist «Radyjo Svaboda» Siarhiej Abłamiejka z knihaj «Nieviadomy Miensk. Historyja źniknieńnia. Kniha pieršaja».
25 listapada ŭ Hdańsku ŭ słavutym Dvary Artusa (Dwór Artusa, Długi Targ 43-44) a 19:00 buduć ahučany vyniki konkursu i adbudziecca cyrymonija ŭznaharodžańnia łaŭreataŭ premii imia Ježy Hiedrojcia.
Žury vyznačyć try najlepšyja knihi, napisanyja ŭ žanry mastackaj abo dakumientalnaj prozy i vydadzienyja ŭ 2022 hodzie. Usie troje pieramožcaŭ atrymajuć uznaharody.
Na cyrymonii ŭznaharodžańnia vystupić hurt «Relikt», jaki spałučaje ŭ svajoj tvorčaści sučasnyja muzyčnyja płyni z hłybinnym biełaruskim falkłoram.
Taksama 25 listapada ŭ Hdańskaj filii (Filia Gdańska, Mariacka 42) pierad uznaharodžańniem možna budzie naviedać dźvie litaraturnyja sustrečy.
14:00 — prezientacyja knihi «Aleś Bialacki» pra palitźniavolenaha pravaabaroncu, nobieleŭskaha łaŭreata. Kniha pakazvaje zaradžeńnie i stanaŭleńnie hramadzianskaha aktyvizmu ŭ Biełarusi — i asobu Alesia Bialackaha jak adnaho z najbolš jaskravych pradstaŭnikoŭ hetaha ruchu. Čytač zmoža pabačyć Biełaruś, što praciahvaje zmahańnie za praŭdu, pravy čałavieka, za svaju kulturu i niezaležnaść. Knihu pradstavić adna z aŭtarak prajekta — Taćciana Niadbaj.
16.00 — sustreča z žurnalistkaj, piśmieńnicaj i redaktarkaj, aŭtarkaj knihi «Pa što idzieš, voŭča?» Śviatłanaj Kurs, jakaja piša pad psieŭdanimam Jevy Viežnaviec. Śviatłana atrymała premiju Ježy Hiedrojcia ŭ 2021 hodzie za knihu «Pa što idzieš, voŭča?».
Na ŭsich imprezach možna budzie nabyć biełaruskija knihi!
Arhanizatary premii — Biełaruski PEN i Mižnarodny sajuz biełaruskich piśmieńnikaŭ.
Arhanizatary cyrymonii ŭznaharodžańnia — Biełaruski PEN, Biełaruskaje kulturnaje tavarystva «Chatka», Mižnarodny sajuz biełaruskich piśmieńnikaŭ. Ščyra dziakujem za dapamohu ŭ arhanizacyi cyrymonii: Muzieju Hdańska, Vajavodskaj i haradskoj publičnaj biblijatecy imia Džoziefa Konrada Kažanioŭskaha, Tavarystvu biełarusaŭ na Pamorji, Ustanovie kultury miascovaha samakiravańnia Pamorskaha vajavodstva, Fondu mižnarodnaj salidarnaści.
Uvachod na imprezy volny z abaviazkovaj papiaredniaj rehistracyjaj na sajcie Biełaruskaha kulturnaha tavarystva «Chatka» praz spasyłku IMPREZY | Chatka (btkchatka.org).
Sioleta pracy ŭdzielnikaŭ aceńvajuć šaściora litaraturnych ekśpiertaŭ:
Andrej Chadanovič — paet, pierakładčyk, eseist i vykładčyk litaratury, aŭtar dziesiaci knih paezii i adnaho zbornika vieršaŭ dla dziaciej. Pierakładaje paeziju z francuzskaj, anhlijskaj, polskaj, ukrainskaj movaŭ.
Katažyna Drozd-Urbańska — kandydat fiłałahičnych navuk, litaraturaznaŭca, adjunkt kafiedry biełarusistyki fakulteta prykładnoj linhvistyki Varšaŭskaha ŭniviersiteta. Daśleduje historyju biełaruskaj litaratury, sučasnuju biełaruskuju litaraturu, kulturaznaŭstva.
Cichan Čarniakievič — litaratar, krytyk, hałoŭny redaktar sajta bellit.info. Pracavaŭ u haziecie «LiM», časopisie «Maładość», u likvidavanych Biełaruskim PEN-centry i Sajuzie biełaruskich piśmieńnikaŭ. Aŭtar knihi «Vandroŭnik» (2016).
Jeva Viežnaviec (Śviatłana Kurs) — piśmieńnica, łaŭreatka premii imia Ježy Hiedrojcia 2020 hoda za knihu «Pa što idzieš, voŭča?».
Siarhiej Kavaloŭ — litaraturaznaŭca, krytyk, dramaturh. Prafiesar, doktar habilitavany, zahadčyk kafiedry słavianskaha litaraturaznaŭstva Univiersiteta Maryi Kiury-Składoŭskaj u Lublinie.
U šaściorku najmacniejšych udzielnikaŭ XII siezona litaraturnaj premii imia Ježy Hiedrojcia ŭvajšli:
1. Aleh Daškievič z knihaj «Z vyšyni ptušynaha palotu» (Minsk: R. Cymbieraŭ, 2022)
Aleh Daškievič prajšoŭ cikavy šlach ad treniera pa boksie da aŭtara, čyja kniha trapiła ŭ sioletni karotki śpis premii imia Ježy Hiedrojcia. Materyjał dla knihi źbiraŭsia na praciahu dvaccaci hadoŭ! «Z vyšyni ptušynaha palotu» — pieršaja kniha aŭtara. U joj sabranyja tvory, što drukavalisia na praciahu bolš jak dvaccaci hadoŭ u roznych pieryjadyčnych vydańniach. Heta apaviadańni, stvoranyja ŭ roznych žanrach, ale abjadnanyja adnoj atmaśfieraj. Mistyka ŭ ich susiedničaje z realnaściu, unutranyja adčuvańni — z vonkavym dziejańniem. Praŭdzivyja repartažy z našaha žyćcia ŭ takim virlivym, składanym i roznakalarovym časie.
2. Siarhiej Leskieć z knihaj «Šept» (Minsk: vydavieckaja inicyjatyva «Vilma» supolna z R. Cymbieraŭ, 2022)
Siarhiej Leskieć — fatohraf, historyk, etnohraf. U tvorčaści nadaje pieravahu temam tradycyjnaj kultury, siamiejnych kaštoŭnaściaŭ, paŭsiadzionnaha žyćcia. Źbiraje archiŭ amatarskaj fatahrafii. Dzieviać hadoŭ tamu jon pačaŭ vialikaje padarožža ŭ śviet biełaruskaj viaskovaj mahii. Vandrujučy ad vioski da vioski, Siarhiej Leskieć šukaŭ čaraŭnic, znacharak i traŭnic.
U knizie «Šept» čytač zmoža adčuć smak padarožža i pabačyć amal źnikły śviet tradycyi. Žyćciovyja spoviedzi, lekavyja praktyki i ŭsie dyjałohi pieradadzienyja na havorkach, jakimi znacharki karystajucca ŭ žyćci.
3. Hanna Kandraciuk z knihaj «U pryścienku staroha lesu. Historyi ludziej ź Biełaviežskaj puščy» (Prahramnaja rada tydniovika «Niva», 2022)
Hanna Kandraciuk (Hanna Kandraciuk-Śviarubskaja) naradziłasia ŭ Kutłoŭcy na Padlaššy. Z 1993 pracuje ŭ tydnioviku biełarusaŭ u Polščy «Niva». Jaje repartažy i knižki pierakładzienyja na polskuju i anhlijskuju movy.
«Biełaruskaje słova piśmieńnicy i nieŭtajmoŭnaj vandroŭnicy Hanny Kandraciuk zaŭsiody žyvoje, šmatfarbnaje i duchmianaje, nasyčanaje hukami i vodarami darahoj joj ziamli… Novaja kniha Hanny Kandraciuk taksama začaroŭvaje. Jaje talenavityja staronki padarujuć čytaču jaskravy suplot niepaŭtornych historyj i sustreč z cełaj halerejaj hierojaŭ», — napisaŭ pra knihu «U pryścienku staroha lesu. Historyi ludziej ź Biełaviežskaj puščy» Uładzimir Arłoŭ.
4. Ściapan Sturejka z knihaj «Pasažyry karabla Teseja» (Minsk: Januškievič, 2022)
Ściapan Sturejka naradziŭsia i vyras u Hrodnie. Historyk i kulturny antrapołah, doktar humanitarnych navuk, dacent EHU. Z 2007 hoda aktyŭna publikuje daśledavańni, pryśviečanyja pytańniam historyi i kulturnaj spadčyny. «Pasažyry karabla Teseja» — pieršaja mastackaja kniha aŭtara.
«Usie tvory, źmieščanyja ŭ knizie, składajucca z paradaksalnych idej, čornaha humaru i cikavostak z padarožžaŭ. Hieroi zaŭsiody šukajuć praŭdu, a znachodziać tolki sapraŭdnych siabie. Hałoŭnaja dumka ŭsich tvoraŭ — my hubim toje, što lubim. Usio apisanaje ŭ knizie zasnavana na realnych historyjach», — kaža piśmieńnik pra svaju knihu.
5. Ina Snarskaja z knihaj «Začaravany skarb» (Minsk: R. Cymbieraŭ, 2022)
Ina Snarskaja ŭ svajoj knizie pieranosić nas u viosku na Połaččynie. Jak kaža sama aŭtarka, kožnuju historyju jana pisała sercam. Jana naradziłasia ŭ Połacku, a ciapier žyvie ŭ Pałtavie. Siabra Mižnarodnaha sajuza biełaruskich piśmieńnikaŭ (raniejšy SBP), Nacyjanalnaha tavarystva piśmieńnikaŭ Ukrainy.
«Začaravany skarb» — apovieść, jakaja składajecca z karotkich apoviedaŭ. «Hałoŭnaja hierainia — maleńkaja dziaŭčynka, jakoj była ja sama, a ciapier, choć i vyrasła, u dušy joju zastajusia. I hetaja darosłaja «ja» taksama apaviadaje, znachodzicca niby za kadram. Miesca dziei — vioski Siastronki, Varoničy Połackaha rajona, horad Połack, čas daškolnaha malenstva», — raskazvaje Ina Snarskaja pra svaju knihu.
6. Maks Ščur z knihaj «Tam, dzie nas niama» (Łohvinaŭ, 2022)
Kniha «Tam, dzie nas niama» — dobry prykład taho, jak litaratura nabyvaje svaju vahu i pieraasensoŭvajecca ciaham času. Maks Ščur — paet, pierakładčyk, prazaik i eseist. Naradziŭsia ŭ Breście. «Ja pisaŭ raman pra svaju minskuju maładość hadoŭ šeść zapar u 1999—2004-m, užo ŭ emihracyi. Dasłaŭ rukapis na premiju Juchnaŭca, vyhraŭ — paśla čaho pra knihu, aŭtara i samu premiju tut ža zabyli. Adnak 2020 hod niečakana zrabiŭ moj raman iznoŭ aktualnym, a 2022 hod kančatkova prymusiŭ mianie jaho adredahavać i ŭrešcie — amal praz 20 hadoŭ — apublikavać».
Aŭtar užo atrymlivaŭ premiju imia Ježy Hiedrojcia — u 2016 hodzie za raman «Zaviaršyć hieštalt».
