Biełaruski dyzajn: jak prydumlalisia Novaja Baravaja, akvapark «Lebiadziny» i vip-miedcentr dla čynoŭnikaŭ
Architekturnyja prajekty i rašeńni zaŭsiody horača abmiarkoŭvajucca ŭ hramadstvie. A ŭsio tamu, što architektura niepasredna zakranaje intaresy ludziej.
Kali idzie razmova pra ryzyku znosu Asmałoŭki ci Traktarazavodskaha pasiołka, to heta zakranaje nie tolki miascovych žycharoŭ, jakim treba budzie pierajechać ź lubimaha rajona. Heta chvaluje luboha nieabyjakavaha minčuka, jaki naŭrad ci choča, kab na miescy miłych vačam histaryčnych damkoŭ źjaŭlalisia biazdušnyja novyja zbudavańni sa škła i bietonu.
Sumiesna ź niamieckim brendam prafiesijnych pryład dla piśma rOtring i aficyjnym dystrybjutaram brenda ŭ Biełarusi — kampanijaj Universal Press my zaviaršajem prajekt «Sučasny biełaruski dyzajn z rOtring» jašče adnoj važnaj temaj — sučasnaja biełaruskaja architektura.
Jakaja jana? U čym jaje admietnaść? Čamu našy budynki traplajuć u suśvietnyja topy samych niepryhožych, a niekatoryja vyklikajuć škvał krytyki i siarod samich biełarusaŭ? Ci jość nam čym hanarycca ŭ architektury?
My spytali ŭ tych, chto pracuje ŭ hetaj śfiery nie pieršy hod i imkniecca rabić Biełaruś pryhažejšaj.
«Architektura — nie śfiera pasłuh, heta tvorčaść»
«Zorki sučasnaj suśvietnaj architektury nie chavajuć svajho zachapleńnia idejami kanstruktyvizmu 1920-ch hadoŭ. Jany aktualnyja i siońnia, paśpiachova ekspłuatujucca pa ŭsim śviecie. Natchnionyja revalucyjnymi źmienami ŭ hramadstvie, architektary taho pieryjadu bačyli svaju misiju nie tolki ŭ stvarenni budynkaŭ, ale i ŭ farmiravanni novaj fiłasofii, novaha stylu žyćcia i asiarodździa.
U SSSR byŭ stvorany mocny Sajuz architektaraŭ — arhanizacyja, jakaja adznačała architekturnuju elitu i rehulavała dziejnaść asobna ŭziatych majstroŭ u patrebnym kirunku. Takija tvorcy, jak Ivan Žaŭtoŭski, sapraŭdy byli asobami, aŭtarytetami, ź mierkavańniem jakich ličylisia. Heta dazvalała dasiahać sapraŭdnych pośpiechaŭ, jak, naprykład, ansambl siońniašniaha praśpiekta Niezaležnaści. Im Minsk hanarycca i ciapier.
Z časoŭ Chruščova rola architektara, jak i mastaka ŭvohule, u hramadstvie pačała drabnieć. Drabnieje jana i siońnia», — uvodzić u matčastku hałoŭny architektar instytuta «Minskhramadzianprajekt», siabra rady Biełaruskaha sajuza architektaraŭ Alaksandr Cialcoŭ.
Alaksandr Cialcoŭ.
Paśla zakančeńnia architekturnaha fakulteta Bresckaha inžynierna-budaŭničaha instytuta ŭ 1978 hodzie Alaksandr pracavaŭ architektaram Biełdziaržprajekta pry Dziaržbudzie BSSR. U Minskhramadzianprajekt pryjšoŭ u 1980-m i, možna skazać, pryśviaciŭ hetamu miescu ŭsio žyćcio.
Siarod dziaržaŭnych abjektaŭ, nad jakimi spadar Cialcoŭ pracavaŭ jak aŭtar, azdaraŭlalna-adukacyjny centr «Nadzieja» (2001 h.), respublikanski harnałyžny centr «Siličy» (hascinica i restaran, 2004 h.), hascinica «Viktoryja» ŭ Minsku (2002 h.), šmatfunkcyjanalny kompleks pa vulicy Internacyjanalnaj u Minsku (2009 h.), rekanstrukcyja budynka byłoj biblijateki imia Lenina pad Saviet Respubliki (2009 h.), akvapark «Lebiadziny» na pr. Pieramožcaŭ u Minsku (2013 h.) i inšyja.
Pieršy abjekt, pabudavany Cialcovym: prafiłaktoryj Minskaha tonkasukonnaha abjadnańnia ŭ rajonie v. Zacań (1982 h.). Usio, što my tut bačym, čarciłasia ŭ dakampjutarny čas, uručnuju. Siońnia hety abjekt razburajuć, kab budavać na jaho miescy novy.
U Minskhramadzianprajekta, dzie siońnia pracuje 308 śpiecyjalistaŭ, užo raśpisanyja płany na ŭvieś 2019 hod. Častka ich tyčycca arhanizacyi infrastruktury da Jeŭrapiejskich hulniaŭ, budaŭnictva administracyjnaha budynka mietrapalitena, pašyreńnia i renavacyi Spasa-Jeŭfrasińnieŭskaha manastyra. Pa prajektach instytuta buduć uźviedzienyja žyłyja kompleksy pa Krapotkina — Charužaj — pr. Mašerava, «Picierskija vierfi», šmatkvaternyja damy rajona «Pirs» u Ratamcy, žyłyja damy «Minsk-Mir» («Dana Holdings» buduje ich pry dapamozie instytuta).
«Druhaja častka dastatkova rucinnaja i nie vielmi zachaplalnaja u tvorčym płanie, ale nieabchodnaja hramadstvu: tyja ž panelnyja žyłyja damy, škoły i dziciačyja sadki.
Dziejnaść bolšasci prajektnych instytutaŭ u značnaj miery aryjentavanaja na dziaržaŭnaha zakazčyka, niedastatkova zacikaŭlenaha ŭ stvarenni paŭnavartasnaha asiarodździa. Usie prablemy z architekturaj chavajucca mienavita ŭ hetym.
Roskvitu ŭ śfiery možna čakać tady, kali źjavicca razumieńnie, što architekturnaja dziejnaść — nie śfiera pasłuh, nie dadatak budaŭničaha kompleksu z naboram atestataŭ i licenzij. Heta tvorčaść. I vyznačalnaje źviano ŭ joj — asoba tvorcy, jaki maje svajo śvietaŭjaŭleńnie i razumieńnie žyćcia, zasłužany aŭtarytet i pavahu ŭ hramadstvie. Pakul što ŭ nas indyvidualnaść nie zaachvočvajecca, u vyniku ŭsie prajekty pierastajuć adroźnivacca adzin ad adnaho», — ščyra pryznajecca Alaksandr.
Dazvolić sabie niejki kreatyŭ architektary mohuć u volny ad asnoŭnaj pracy čas: nakidvajuć idei dla svabodnych ziamielnych učastkaŭ u Minsku i nakiroŭvajuć ich u Minharvykankam. Praŭda, što tam ź imi adbyvajecca potym — tajamnica. Biez adkazaŭ zastajucca i mnohija inšyja prapanovy.
Adzin z prajektaŭ architektara: dom, natchniony biełaruskim arnamientam.
Tak, Biełaruski sajuz architektaraŭ jašče ŭ 2014-m hodzie vystupiŭ z zakanadaŭčaj inicyjatyvaj i dasłaŭ u Ministerstva architektury i vyšejšyja arhanizacyi šerah patrebnych našaj krainie prapanoŭ pa atestacyi śpiecyjalistaŭ, arhanizacyj i indyvidualnych pradprymalnikaŭ u halinie architekturnaj, horadabudaŭničaj i budaŭničaj dziejnaści. Siarod mnohich inšych tam utrymlivałasia prapanova ŭkaranić paradak piersanalnaj atestacyi śpiecyjalistaŭ, stvaryć dziaržaŭny standart prafiesijnaj dziejnaści architektaraŭ i inžynieraŭ-prajekciroŭščykaŭ. Adnak i tut nichto nie adhuknuŭsia.
«Siońnia Biełaruski sajuz architektaraŭ, na žal, znachodzicca ŭ zimniaj śpiačcy. Realnych dziejańniaŭ arhanizacyja raspačać nie moža, bo nie maje vahi i paŭnamoctvaŭ. Pry ŭsim hetym — vialikaje ščaście, što sajuz chacia b zastajecca. I kali ŭmovy ŭ hramadstvie źmieniacca, da architektury znoŭ paviernucca tvaram, u nas budzie hatovaja struktura, jakaja zmoža rehulavać, abmiarkoŭvać i padkazvać», — razvažaje Alaksandr Cialcoŭ.
Jon upeŭnieny, što hramadstva vartaje siońniašniaj architektury:
«Kali ludziam abyjakava, jakija damy budujucca, — značyć, jany buduć žyć u hetych damach. Značyć, u dadzieny momant hramadstva jašče ni na što nie moža paŭpłyvać. Jamu treba staleć».
Za što architektaru soramna?
«Za siabie mnie nie soramna. Kožny abjekt — častka žyćcia, nie tolki majho, ale i maich rodnych. Nie vyklučaju, što možna było b lepš, ale na toj momant było zroblena ŭsio mahčymaje. Spadziajusia, niedarma, u tym liku dla biełaruskaj architektury, jakaja jašče patrabuje hłybokaha asensavańnia.
Darečy, akvapark «Lebiadziny» vyhadna adroźnivajecca ad padobnych budynkaŭ mienavita svajoj biełaruskaj stylistykaj. Sumlennaja arhanizacyja prastory, vykarystańnie budaŭničych materyjałaŭ, strymanaja šeraja kałarystyka, natchnionaja lonam. Tradycyjna ad našych zadum zastałosia dobra kali adsotkaŭ piać. Tak, nie atrymałasia całkam pazbavicca ad štučnych palmaŭ (zamiest ich bačylisia biełaruskija jabłyni ci jełki), zrabić basiejny padobnymi da lasnych azior (pakłaści nie błakitnuju plitku, a zialonuju). Pryčyn šmat: i toje, što zakazčyk — pa sutnasci, arhanizacyja, aryjentavanaja na budaŭničy praces. I toje, što zakupka materyjałaŭ zvodzicca da adnaho kryteru: nabyć bolš tannaje, a nie bolš jakasnaje i nadziejnaje, toje, što patrebna dla ažyćciaŭleńnia idej architektaraŭ…».
Prajekt Cialcova: akvapark «Lebiadziny».
A voś škadavańnie pra mnohija rečy prysutničaje. Škada, što my zhubili Maskoŭski aŭtavakzał, jaki ŭ svoj čas atrymaŭ dziaržaŭnuju premiju. Škada muzieja VAV — jon adpaviadaŭ svajmu času. I byŭ kudy bolš da miesca, čym toje, što budzie zamiest jaho. Mnie navat škada źniesienaha budynka kinateatra «Avanhard» u Hrušaŭcy, jon byŭ u niebłahim stanie. I kali zabudoŭščyku byŭ patrebny dziciačy sadok, to čamu b nie paekśpierymientavać z formaj i nie ŭpisać jaho ŭ isnujučy łandšaft: ujavicie, jak cikava dzieciam było b chadzić praz tyja kałony!».
Budynki, jakich užo niama.
Kaho z architektaraŭ vyłučaje Cialcoŭ?
«Na mianie da hetaha času robić uražańnie dziejnaść Barysa Školnikava (padabajecca jaho ofis «Łukojła» na Niamizie), Aleha Varabjova (budynak banka na Zasłaŭskaj). Adno z upryhažeńniaŭ Minska — Pałac pijanieraŭ Vitala Bialankina, na moj pohlad.
Z moładzi ž asabliva nikoha adznačyć nie mahu. Nie tamu, što ja stary burkun, prosta chaču ŭścierahčy ad nievylečnaj rańniaj «zornaj chvaroby». Pryznańnie da kožnaha pryjdzie ŭ svoj čas. Maładyja architektary pieravažna zajmajucca pryvatnymi damami i interjerami. I ja ich razumieju: tam jość zakazčyki, jakim cikava zrabić dobra, ź imi pracujecca plonna. Kankuravać pa vialikich abjektach, niahledziačy na dekłaravańnie svabody pradprymalnickaj inicyjatyvy, pryvatnym studyjam stanovicca ŭsio składaniej.
Adna nievialikaja zaŭvaha da maładoha pakaleńnia: jany dobra vałodajuć kampjutarnymi prahramami, ale praz heta ŭ ich prajektach časta hublajecca navatarstva i indyvidualnaść — takoje mahčyma tolki kali abdumvaješ kožnuju detal, pramaloŭvaješ ich ŭručnuju».
A ciapier pieradamo słova maładomu pakaleńniu.
«U śfiery architektury šmat što vyrašaje ekanamičnaje stanovišča»
Architekturnaja studyja ZROBYM architects była zasnavanaja ŭ 2011 hodzie dvuma vypusknikami BNTU Alaksiejem Karablovym i Andrejem Makoŭskim (tvorčy psieŭdanim — Andruś Biezdar).
Andruś Biezdar i Alaksiej Karabloŭ.
Kalektyŭ składajecca z 27 supracoŭnikaŭ, ź ich 21 — architektary z profilnaj i dyzajn-adukacyjaj, 4 architekturnyja kiraŭniki, buchhałtar i ofis-mieniedžar. Akramia prajektavańnia damoŭ i kvater, ich dyzajnu, studyja zajmajecca vytvorčaściu modulnych damoŭ, maje svoj brend sieryjnaj mebli (BY furniture).
U ofisie ZROBYM architects.
Kaho z kaleh ličać kłasnymi: LEVEL80, Studio11, biuro «33|16».
«NN»: Dzie i jak siońnia lepš vučycca na architektara?
Alaksiej Karabloŭ: Naša architekturnaja adukacyja nijakaja, z VNU i kaledžaŭ vychodziać absalutna prafnieprydatnyja śpiecyjalisty. Prahramu daŭno treba było b pierapisać, chacia heta nie vyrašyć prablemu z kadrami. Kab u navučalnych ustanovach pracavali dobryja vykładčyki, im treba dobra płacić, a ŭ dziaržaŭnych ustanovach z hetym nie vielmi. U vyniku lekcyi čytajuć nie samyja lepšyja tearetyki, jakija nikoli ŭ žyćci nie prajektavali i nie viedajuć, jak pracavać u śpiecyjalizavanych prahramach (kali my vučylisia ŭ BNTU, ich uvohule nie vykładali).
Ź inšaha boku, lubaja vyšejšaja adukacyja — heta dobraja škoła žyćcia. U našaj prafiesii važna ŭmieć uvažliva słuchać klijenta, zrabić techzadańnie tak, kab jano spadabałasia. Hetamu krychu vučyšsia va ŭniviersitecie: usie vykładčyki roznyja, i toje, jak ty zdasi ekzamien, nie zaŭsiody zaležyć ad vałodańnia temaj. Čaściakom rolu hraje charaktar ekzamienatara, jaho asoba. I ty vučyšsia sčytvać pažadańni, kab u vyniku pryjści da parazumieńnia.
Nie architekturny dypłom važny dla nas, kab uziać čałavieka na pracu, a sapraŭdnyja viedy, vałodańnie patrebnymi kampjutarnymi prahramami, dobry estetyčny hust. Dypłom — siarod apošniaha, na što my hladzim.
Andruś Biezdar: U nas siońnia niama mocnaj architekturnaj škoły, usie kampiensujuć niedachop viedaŭ samastojna. Jak i niama, naprykład, śpiecyjalizavanych vydańniaŭ. Jość tolki časopis «Obstanovka», ale jon chutčej dyzajnierski i vychodzić redka.
«NN»: Jak u vas adbyvajecca prajektavańnie pryvatnaha doma? Raskažycie schiemu.
AB: Zvyčajna da nas prychodzić klijent z peŭnymi pažadańniami, ale biez kankretnaj idei (ludzi ŭ jakaści prykładaŭ mohuć pakazvać karcinki ź internetu). Kab zafiksavać usie pažadańni, my zadajom čałavieku šmat pytańniaŭ z našaha bryfu: čym žyvie siamja, jak šmat času haspadary baviać na kuchni, kolki čałaviek hatujuć, jak časta da ŭładalnikaŭ prychodziać hości, ci hladziać našy klijenty kino, ci patrebny im komin, što patrebna ich dzieciam i hetak dalej. Sychodziačy z adkazaŭ, my razumiejem, jakija pamiaškańni buduć patrebnyja, jakoj budzie płošča doma, jak lepš rasstavić meblu.
Akramia hetaha, my vyjazdžajem na miesca. Na architekturu ŭpłyvaje vielmi šmat niuansaŭ: dzie znachodziacca susiedzi (kab ich vokny nie vychodzili ŭ vokny našych klijentaŭ), dzie zajezd dla mašyny, dzie — dobryja krajavidnyja kropki, kudy traplaje sonca.
My z Alaksiejem prymajem udzieł u stvareńni pieršasnaj kancepcyi doma, časta sami jaje prezientujem. Dalej pracu viaduć art-dyrektar i architektar, jakija robiać prajekt. Na apošniaj stadyi padklučajecca hałoŭny architektar — techničny śpiecyjalist, jaki praviaraje prajekt na adpaviednaść normam. Nam važna, kab kožny dom byŭ sucelnym i ŭnutry, i zvonku, tamu my zajmajemsia jašče i interjeram, pradmietnym dyzajnam, dobraŭparadkavańniem terytoryi — dla hetaha ŭ ofisie pracujuć budaŭniki ź cieślarami.
«NN»: Ci možna siońnia pabudavać dom, vykarystoŭvajučy vyklučna biełaruskija materyjały?
AK: Budaŭničaja śfiera dobra ŭ Biełarusi raźvitaja, materyjałaŭ šmat. Inšaja sprava — jak jany vyhladajuć. U asnoŭnym biełaruskija materyjały raźličanyja na nižni siehmient rynku. Heta bačna pa našych šmatpaviarchovikach. Navat toje, što vydajecca za žyllo elitnaha kłasa (naprykład, dom Čyža la Trajeckaha), daloka takim nie źjaŭlajecca.
AB: My prajektavali žyły kompleks u rasijskim horadzie Obninsku, i jon tam ličyŭsia budynkam dla siaredniaha kłasu, choć jaho azdobnyja materyjały byli kudy bolš jakasnymi. Kali ŭ Minsku toj ža vientfasad zrobleny z aluminijevych kasiet ci tannaj kieramičnaj plitki, to ŭ Kałuzie heta šyrokafarmatny kieramahranit, jaki kudy bolš estetyčny i prasłužyć daŭžej. Znoŭ ža, skrazny padjezd adnoj vyšyni z uzroŭniem darohi, ź videadamafonam i vartaŭnikom, viełaparkoŭkami — nie admietnaść elitnaha kłasa, heta zvyčajnaje žytło XXI stahodździa! Śmiešna, što na našym rynku naohuł prysutničaje žytło kamfort-kłasa. Jaho isnavańnie havoryć pra toje, što budujecca i žyllo niekamfort-kłasa. Na Zachadzie, naprykład, nie tak. Tam niekamfortnaje žyllo budavać nielha.
Žyły kompleks ad studyi ŭ Obninsku.
Što tyčycca materyjałaŭ, to ciapier na biełaruskim rynku možna nabyć bolš-mienš narmalnyja: cehłu, kieramičnyja błoki, uciaplalnik. A voś z azdobnymi materyjałami ŭ nas pakul vialikija prablemy.
AK: Nu i ŭ krainie amal niama klijentaŭ, jakija byli b hatovyja nabyvać premium-kłas. Tady navošta pradpryjemstvam zapuskać novuju liniju dla praduktaŭ indyvidualnaha, nie masavaha spažyvańnia?
AB: Bolšaść biełarusaŭ uvohule nie byli za miažoj (nu, aproč Rasii ci Ukrainy). Vidavočna, što tyja damy-słupy, jakija ŭ nas budujucca, i tyja materyjały, što jość na rynku, dla ich buduć dobrymi, bo jany nie bačyli inšaha. Bačyli, što ŭ susieda dom z hazasilikatnych błokaŭ, z voknami 1000 na 1500 mm, mietałačarapičnym dacham, cehłaj «Biesier» i tynkoŭkaj «Karajed»— voś i budujuć tak. A niama popytu — niama i prapanovy.
Košty ŭ našaj studyi vyšej za siarednija. Našy asnoŭnyja klijenty — ajcišniki, pradprymalniki. Kab vykanać ich pažadańni, nam zastajecca nabyvać budaŭničyja materyjały za miažoj. Architektura ŭvohule zaležyć ad ekanamičnaha stanu krainy: kali kraina biednaja, to i architektura takaja.
Studyja aktyŭna mianiaje interjery kaviarniaŭ u Minsku, Mahilovie, Breście i Viciebsku (toje, jak utulna vy adčuvajecie siabie ŭ Let it be, Green Cuisine, Štodziońniku, Simple i inšych — sprava ich ruk).
«NN»: Kali ŭ pryvatnym siektary jašče možna pabudavać dom mary, to siarod kvaternych prapanoŭ i vybirać asabliva niama z čaho…
AK: U nas sprabavali zrabić elitny žyły kompleks «Pory hoda» na vulicy Kisialova. Z vyšynioj stoli 3,2 mietra i kvaterami pa 600 kvadratnych mietraŭ. Jość kvartał elitnych damoŭ na Žaśminavaj… U asnoŭnym ža ŭsie varyjanty, jakija zabudoŭščyki nazyvajuć elitnymi, — zvyčajnyja kvatery siaredniaha kłasu. Dobraja infrastruktura, kłasnyja dziciačyja placoŭki, pravilnyja padjezdy ź fibracemientnymi fasadami, vysokija stoli — usio heta pavinna być atrybutam zvyčajnych damoŭ. Elitny kłas — heta kali ŭžo pačynajecca razmova pra basiejny ŭnutry, umoŭna kažučy.
«NN»: 30 adsotkaŭ vašych klijentaŭ — zamiežniki. Ci mocna ich pažadańni adroźnivajucca ad biełaruskich zamoŭ?
AK: Časam zdarajecca, što našy prajekty publikujuć zaŭvažnyja mižnarodnyja resursy nakštałt Archdaily ci Dezeen. Paśla hetych publikacyj da nas prychodziać klijenty z usiaho śvietu. Pa takoj schiemie my prajektavali ŭ Kanadzie, ZŠA, Francyi, u Dubai. U asnoŭnym heta była pryvatnaja zabudova. Ale ŭ Aŭstryi, naprykład, my stvarali sałon pryhažości, a ŭ ZŠA adnojčy prajektavali kramu zbroi.
Zamiežnyja prajekty spa-sałona (źleva) i kramy zbroi.
AK: Hałoŭnaje adroźnieńnie zamiežnych klijentaŭ u tym, što ŭ Jeŭropie i Amierycy da dyzajnieraŭ i architektaraŭ staviacca jak da sapraŭdnych śpiecyjalistaŭ. Nichto našy rašeńni pad sumnieŭ nie stavić. A ŭ Biełarusi nam zaŭsiody davodzicca dakazvać prava na hołas.
Tam u ludziej nie takija trapiatkija adnosiny da svajho žytła. Dla nas ža zarabić na ŭłasny dom — ledź nie tracina vyrvanaha žyćcia. Zamiežnikam načchać, jakimi buduć palicy ŭ kuchni — hałoŭnaje, kab było zručna. A biełarus budzie abmiarkoŭvać usio, litaralna da kolkaści posudu, jaki tudy źmieścicca.
Što tyčycca padychodu da finansavych vydatkaŭ, to jon amal nie adroźnivajecca. My dumali, jak pačniom pracavać z klijentam u ZŠA, to zmožam razhulacca, dazvolim sabie supracoŭnictva z topavymi brendami pradmietaŭ interjera. Adnak ludzi i tam abirajuć ekanomiju, bo budujucca, u asnoŭnym, u kredyt. Tolki ŭ Emiratach (z tych krain, dzie my pracavali) ludzi vidavočna hatovyja tracicca bolš za astatnich.
«NN»: Vy nie raz kazali, što vaša hłabalnaja meta — rabić biełaruski dyzajn.
AB: Dla ŭsich architektaraŭ śvietu isnuje ahulny sučasny kirunak — postmadernizm, u miežach jakoha kožnaja kraina robić niešta svajo. Našy pracy — biełaruskija pa svaim peŭnym nabory pryjomaŭ, jakija nie vykarystoŭvajucca ni ŭ Rasii, ni ŭ Jeŭropie: zachavańnie pryvatnaści žycharoŭ, peŭnaja łakaničnaść i inšaje.
Čytajcie pra 7 admietnaściaŭ nacyjanalnaha dyzajnu ad Andrusia Biezdara
AK: Kali ahułam charaktaryzavać stan sučasnaj architektury, to ad internacyjanalnaha stylu ŭsie sychodziać u tradycyjny siehmient. Užo hod 15, mnie zdajecca, nichto nie budavaŭ nijakich siensacyj. Kali ŭ 2000-ja ŭvieś śviet chvareŭ na Zachu Chadzid ź jaje paramietryčnami formami, to ciapier Prytckieraŭskuju ŭznaharodu (anałah Nobieleŭskaj premii ŭ architektury) addajuć za sacyjalnyja prajekty, jakija pracujuć na rašeńnie prablemy kankretnaj krainy. U architektury nibyta damovilisia: treba imknucca nie za tym, kab pabudavać samy darahi i niezvyčajny dom, a spačatku vyrašyć bolš vostryja momanty — i heta dobra.
Prytckieraŭskaja premija, 2016 h. Dom Alechandra Aravieny. Asablivy tym, što adna častka błokaŭ budujecca adrazu, a druhaja — praciahvaje isnavać u vyhladzie karkasa, i jaho kožny haspadar moža transfarmavać na svoj hust. Pry hetym ahulny ansambl zabudovy nie parušycca.
Top zamiežnych budynkaŭ, załajkanych ZROBYM architects
Hetyja prajekty možna było b paŭtaryć i ŭ Biełarusi
- Kvartał RasuNamai u Vilni
AB: Vydatny prykład, jakim možna było b natchniacca i rabić zamiest taho, što my bačym u ahraharadkach. Nievialikija draŭlanyja domiki stajać pasiarod lesu, i heta — horad Vilnia. Pabudavana ŭsio za nievialikija hrošy, ale hladzicca pryjemna. Vielmi biełaruski varyjant!
- The Mountain, Danija
AB: Heta moj samy lubimy budynak, jaki vyrašaje sprečku pamiž zaharadnym i haradskim žytłom. U kožnaha čałavieka va ŭładańni svaja nievialikaja terasa, dzie jon moža sadzić raśliny i smažyć barbiekiu. Dom składajecca ź niekalkich uzroŭniaŭ, pačynajecca z parkinhu, jak i pavinna być, kab razhruzić dvor ad transpartu. U Biełarusi ŭ 1980-ch pa padobnym kaskadnym pryncypie z terasami dla vykarystańnia budavali damy nasuprać Nacyjanalnaj biblijateki i internat BNTU, što va Uruččy.
Jakija budynki architektary paścirali b z mapy Biełarusi?
- amal uvieś praśpiekt Pieramožcaŭ,
- HC «Jeŭropa»,
- HC «Dana Moll»,
- budynak Dana Holdings na Kastryčnickaj płoščy.
Jašče adnoj biadoj biełaruskaj architektury stvaralniki ZROBYM architects nazyvajuć adsutnaść konkursaŭ dla śpiecyjalistaŭ. Kab navat takaja nievialikaja studyja, jak ich, mahła na roŭnych umovach pretendavać na mahčymaść prajektavać abjekty dziaržaŭnaha značeńnia.
Nastupnyja našy hieroi — architekturnaja studyja LEVEL80. Volaj losu hetaja kamanda atrymała mahčymaść paŭdzielničać u prajektavańni Respublikanskaha kliničnaha miedycynskaha centra ŭ Ždanovičach. Raskazvajem, jak u ich heta atrymałasia.
«Usie stamilisia ad Kamiennaj Horki»
Studyja LEVEL80 | architects była stvoranaja ŭ 2013 hodzie. Jaje zasnavalniki Kaciaryna Kavalova i Kirył Skarynin paznajomilisia ŭ BNTU: Kacia była starastaj. Kirył — spadčynny architektar, u hetaj śfiery pracavali jaho maci i dziadula, jaki ŭ jakaści hałoŭnaha architektara Minskprajekta prajektavaŭ Ślapianskuju vodnuju sistemu.
Kirył Skarynin i Kaciaryna Kavalova.
U kamandzie studyi siońnia 25 čałaviek. Usie — dosyć univiersalnyja śpiecyjalisty, bo studyja zajmajecca stvareńniem samych roznych abjektaŭ: ad łavak da mikrarajonaŭ.
U ofisie architekturnaj studyi.
Kaho z kaleh adznačajuć: majsterniu «Cialcoŭ i partniory», Paŭła Harbaceviča, kampaniju «Varabjoŭ i partniory», studyju Barysa Školnikava, Alaksandra Kratoviča, architekturnaje biuro «33|16», Studio 11, ZROBYM Architects i maładuju, ale pierśpiektyŭnuju studyju DUDES.
Sapraŭdnuju viadomaść studyi pryniesła sumiesnaja praca z zabudoŭščykam «A-100 Deviełapmient» nad Novaj Baravoj (za jaje kamanda atrymała pieršuju i druhuju premii na mižnarodnym architekturnym bijenale Leonardo 2017). Da hetaj temy my jašče vierniemsia, a pakul daznajemsia, jak u pryvatnaj studyi atrymałasia vybić sabie bujny dziaržaŭny zakaz i sprajektavać vip-miedcentr pry Kiraŭnictvie spravami prezidenta.
Kirył Skarynin: Zakazčyku kliničnaha centra nie spadabałasia toje, što prapanavaŭ adzin dziaržaŭny prajekciroŭščyk: «lečkamisija» ŭ ich prajekcie vyhladała davoli saŭkova. Na naradach uźnikła pytańnie, što z hetym rabić. I nam prapanavali chutka pasprabavać sprajektavać niešta svajo. My padrychtavali aŭtarski prajekt pa miedcentru i trapili na adnu z narad u Biełdziaržprajekcie, dzie zmahli jaho prezientavać: tam była cełaja kamisija z pradstaŭnikoŭ Administracyi prezidenta, inžyniernaj słužby, namieśnika ministra pa budaŭnictvie…
Infarmacyju pra našu alternatyvu padavali vielmi niefarmalna: maŭlaŭ, pahladzicie, narmalnaje rašeńnie, u jakim jość karyść, moc i pryhažość, a vy zachraśli ŭ SSSR. My dali zrazumieć, što harym architekturaj. Vidać, heta padkupiła kamisiju, jakaja pryvykła bačyć bolš farmalny padychod.
Kab abaranić prajekt kančatkova, nam spatrebiłasia jašče niedzie try sustrečy z kamisijaj, što raściahnulisia na 1,5 miesiaca. Kali jaho kančatkova ŭchvalili, adpravili na podpis prezidentu. Cikavy fakt: usie papiery na podpis u Administracyju, jak nam było skazana, možna prynosić nadrukavanymi sinim koleram na bežavym fonie. My spačatku supraciŭlalisia, bo takija koleravyja spałučeńni zusim nie ŭ našaj stylistycy, ale pryjšłosia pieraroblivać albom tak, jak treba.
Respublikanski kliničny miedycynski centr.
«NN»: To bok ciapier vy «ŭ miłaści» dziaržavy i možacie raźličvać na bujnyja zakazy ad jaje?
KS: My rabili niekalki prapanoŭ na zakrytych naradach, kudy byli zaprošanyja niekalki architekturnych kampanij. Z adnoj takoj narady ŭ nas vyjšaŭ kamiercyjny zakaz, jaki budzie tyčycca zabudovy i rekanstrukcyi adnaho z pramysłovych rajonaŭ Minska.
Mnie zdajecca, z prychodam ŭ Minharvykankam novaha maładoha architektara Paŭła Łučynoviča nazirajucca pazityŭnyja źmieny: ź im možna spakojna źviazacca ŭ miesiendžary, niešta spytać, zapisacca na pryjom.
Prosta nie ŭsie ludzi, u tym liku architektary, viedajuć, što tak možna. Tamu, kali ŭ kahości jość kankretnyja prapanovy, jak možna palepšyć horad, raju ź imi iści ŭ Minharvykankam. Siońnia isnuje ŭstanoŭka źvierchu: słuchać aktyŭnych haradžan. Praŭda, kali jany majuć, što skazać.
Naprykład: štohod ja hladžu na našu navahodniuju iluminacyju i dumaju: «Boža, jak ža kałhasna, a stolki hrošaj ubuchali!». Adna sprava, kali ja prosta praciahnu aburacca, i zusim inšaja, kali pryjdu ŭ kamitet i skažu: «Nie źmiešvajcie vy sinija i žoŭtyja śvietadyjody, nie treba nijakich zvanočkaŭ — prosta abharnicie drevy ŭ lichtaryki ź ciopłym biełym śviatłom — i ŭžo budzie pryhoža».
«NN»: Vy kažacie, što ludziej słuchajuć, ale historyja z budynkam, sprajektavanym dla Kastryčnickaj płoščy, pakazvaje advarotnaje. Vy ž taksama prapanoŭvali alternatyŭny prajekt, ale nichto nikoha nie słuchaŭ.
Prajekt LEVEL80 | architects dla Kastryčnickaj płoščy.
KS: Dana Holdings, vidavočna, maje svaje ryčahi ŭpłyvu. Horad zacikaŭleny ŭ inviestycyjach, a hety zabudoŭščyk zaviaršaje svaje abjekty.
Ale samoha zabudoŭščyka, na žal, nie chvaluje asiarodździe: jany prosta zarablajuć hrošy, nie ŭličvajučy, što ich «pačvarstva» jašče vielmi doŭha budzie psavać svaim vyhladam horad.
Uvohule, było b niadrenna pierahladzieć usiu schiemu tendaraŭ. Padčas ich kožnaja architekturnaja kampanija moža nabrać maksimalnyja 100 bałaŭ. Adnak punktaŭ, jakija tyčacca architektury i jaje vyraznaści, tam usiaho 5 adsotkaŭ. U pryjarytecie kolkaść supracoŭnikaŭ u štacie, dachody, najaŭnaść sudovych raźbiralnictvaŭ — karaciej, administracyjnyja pytańni, jakija majuć mała dačynieńnia da architektury i pryhažości.
«NN»: Apošnim časam časta chvalać Novuju Baravuju. Mnohija biełarusy chočuć tam žyć, chočuć addać dziaciej u miascovy sadok. Čamu horad tolki ciapier «razžyŭsia» na takuju zabudovu?
KS: Tut supali niekalki faktaraŭ. Pierš za ŭsio, źjaviŭsia zabudoŭščyk «A-100 Deviełapmient» z zapytam na jakasnuju jeŭrapiejskuju architekturu i asiarodździe. Jon chvareŭ hetaj spravaj i sabraŭ vakoł takuju ž kamandu. Architektary i raniej mahli niešta padobnaje sprajektavać, ale nichto hetaha nie chacieŭ (zbolšaha, architektura adlustroŭvaje asobu zakazčyka: kali vy bačycie pierad saboj niepryhožy budynak — chutčej za usio, kamanda architektaraŭ pajšła na pavadku ŭ zamoŭcy).
Dziciačy sadok u Novaj Baravoj.
KK: U nas z Kiryłam było peŭnaje bačańnie taho, jak pavinien vyhladać dobry mikrarajon: my šmat što bačyli ŭ Jeŭropie i razumieli, jak zrabić tak, kab było karysna, pryhoža i ekanamična metazhodna. I naša bačańnie supała z pažadańniami zakazčyka. Nam abodvum pašancavała.
«NN»: Vy paŭsiudna manifiestujecie, što asiarodździe farmiruje kulturu. Vy vierycie, što padjezdy ŭ Novaj Baravoj ź ich «inšym» asiarodździem nie stanuć praz hod 10 takimi ž brudnymi i razmalavanymi, jak mnohija biełaruskija?
KK: Ja mahu raskazać na ŭłasnym dośviedzie. Hod tamu ja sama nabyła kvateru ŭ Novaj Baravoj, u 8-m kvartale. I viedajecie, u nas tam susiedskaje kamjunici ŭ pramym sensie hetaha słova. Usie sočać za tym, što jany kupili (nie tolki za kvateraj, ale i za padjezdam i dvarom). Jak tolki źjaŭlajecca novaja drapina na ściency, adrazu pačynajecca ŭnutranaje rasśledavańnie. Kali niechta pryparkavaŭsia kala padjezda, susiedzi adrazu pišuć u ahulny čat zaŭvahi i abiacańni ŭ nastupny raz vyklikać DAI. Pierad Novym hodam žychary sami zachacieli pastavić u padjeździe jalinku i zaprasili ŭsich upryhožyć jaje razam.
KS: Na karyść hetamu pracuje nie tolki vajbier-čat: jość jašče i architekturnyja faktary. Pa-pieršaje, my imknulisia zachoŭvać nieabchodnuju kamiercyjnuju ščylnaść zabudovy, ale pry hetym maksimalna źnižać pavierchavaść: u murašnikach ludzi hublajuć pačućcio blizkaści. Akramia taho, sam zabudoŭščyk stvaraje nahody sabracca ŭsim razam: śviaty, kancerty. Ludzi tam znajomiacca pamiž saboj, a potym ŭžo samastojna źbirajucca ŭ dvary na šašłyki. Važna sfarmiravać u ludziej adčuvańnie, što dom, dvor — heta tvajo, kab potym žychary ŭžo byli pryvučanyja ŭzajemadziejničać i nie škodzić adno adnamu.
«NN»: Ci dačakajucca niejkaj kvaternaj alternatyvy žychary inšych haradoŭ, nie tolki Minska?
KS: Biezumoŭna, usio pryjdzie i ŭ inšyja harady, varta tolki pačakać. Nie pavinny zabudoŭščyki kancentravacca vyklučna na stalicy. Chutčej za ŭsio, heta adbudziecca, kali pavialičycca kankurencyja ŭ Minsku. Ci jašče varyjant: kali niechta naradziŭsia va ŭmoŭnym Viciebsku, i jamu budzie karcieć raźvivać mienavita rodny horad.
Uvohule, usie ŭžo stamilisia ad Kamiennaj Horki, navat tyja, chto jaje prajektujuć. Pavolna, ale dziaržava pryjdzie da vypracoŭki standartaŭ žyłoha asiarodździa nie tolki ź minimalnym naboram pa DASTu: areli, karusieli i hazon. Mnie zdajecca, usie novyja rajony pakrysie buduć stanavicca bolš čałaviečnymi.
Čytajcie inšyja materyjały prajekta «Sučasny biełaruski dyzajn z rOtring»:
Biełaruski dyzajn: jak stvarajucca łahatypy i chto staić za «vokładkaj» našych brendaŭ
Vulica Brasil: jak dziakujučy fiestyvalu Minsk pierastaŭ być šerym
Žuraviny-pacałunki i lampački-žuki — jak u Biełarusi stvarajuć upakoŭki, jakija rvuć mižnarodnyja konkursy
«Biełaruskich knižnych ilustrataraŭ ceniać va ŭsim śviecie. Akramia Biełarusi». Chto robić najlepšyja knižnyja ilustracyi
Biełaruski dyzajn: jak stvarajucca novyja šryfty i jak prydumlaŭsia łahatyp «Našaj Nivy»
Dzie nabyć rOtring?
- Aficyjny dystrybjutar rOtring — kampanija Universal Press. Absłuhoŭvańnie karparatyŭnych klijentaŭ i dyleraŭ.
- Razdrobny prodaž i kansultacyi pryvatnych klijentaŭ —studyja kalihrafii Calligraphy.
