«Biełaruskich knižnych ilustrataraŭ ceniać va ŭsim śviecie. Akramia Biełarusi». Chto robić najlepšyja knižnyja ilustracyi
Ź dziacinstva my addajom pieravahu tym kniham, dzie jość pryhožyja jarkija karcinki. Niekatoryja knižnyja ilustracyi tak urazajucca ŭ pamiać, što hierojaŭ knih inšymi, čym ich namalavaŭ mastak, my ŭžo nie ŭjaŭlajem.
Sumiesna ź niamieckim brendam prafiesijnych pryład dla piśma rOtring i aficyjnym dystrybjutaram brenda ŭ Biełarusi — kampanijaj Universal Press — my praciahvajem prajekt «Sučasny biełaruski dyzajn z rOtring».
My pahutaryli ź biełaruskimi ilustratarami pra toje, čamu «karcinki» patrebnyja i ŭ dziciačych, i ŭ darosłych knihach, a taksama dzie vučać knižnaj ilustracyi.
«Biełaruskich knižnych ilustrataraŭ ceniać va ŭsim śviecie. Akramia Biełarusi»
Mastak-ilustratar, skulptar, hrafik Uładzimir Višnieŭski vykładaje ŭ Biełaruskaj dziaržaŭnaj akademii mastactvaŭ užo 30 hadoŭ. Jon vučyć studentaŭ kampazicyi, žyvapisu, pracy z materyjałam.
Uładzimir Višnieŭski.
Kali jon budzie pakazvać majsterni i raskazvać, jak stvarajucca litahrafii, u tym liku knižnyja, da jaho padydzie studentka z eskizam.
«Heta kiepska, vielmi kiepska, — skaža Uładzimir Mikałajevič svajoj vučanicy. — Vy, moładź, hladzicie na śviet byccam praz ekran svaich smartfonaŭ. Vyjdzicie za miežy, śviet značna šyrejšy».
Mienavita heta treba ŭśviedamlać mastaku-knižniku, miarkuje spadar Uładzimir:
«Knižny ilustratar pavinien dumać kompleksna. Bo jon faktyčna i stvaraje knihu. Heta treba vielmi pastaracca, kab napisanuju kaliści i kimści knihu čytač uziaŭ u ruki, zachacieŭ jaje nabyć. Supiervokładka, vokładka, tytuł, šryfty — usio pracuje na toje, kab kniha stała admietnaj. Hetamu my i starajemsia vučyć našych studentaŭ».
Uładzimir Mikałajevič u vučnioŭskaj majsterni pakazvaje stanki, za jakimi stvarajecca knižnaja hraviura. Tvorčy praces nie taki lohki, jak kamuści zdajecca. Kab naradziŭsia šedeŭr, treba časam i ruki zapeckać.
Siońnia ŭ Akademii mastactvaŭ ilustrataraŭ rychtujuć na adździaleńniach hrafiki, stankavaj hrafiki i hrafičnaha dyzajnu. Na hrafičnym dyzajnie nadajuć bolš uvahi stvareńniu rekłamy i płakataŭ, ale taksama dajuć asnovy hrafiki, u tym liku knižnaj.
«Kali mastak choča, kab na jaho malunku čytač spyniŭsia, zasiarodziŭsia, to jon źmieścić jaho sprava ŭ knizie. Kali ž dziejańnie knihi nie pavinna pieraryvacca, malunak musić łahična ŭpleścisia ŭ apovied, tamu hramatny mastak źmieścić jaho źleva na staroncy», — tłumačyć Uładzimir Višnieŭski.
Akramia śpiecyjalnych viedaŭ, jakija patrabujucca knižnamu ilustrataru, Višnieŭski ličyć vielmi važnym ahulnuju kulturu, načytanaść, vychavańnie na najlepšych prykładach.
Top biełaruskich ilustrataraŭ ad akademika z 30-hadovym stažam
- Pavieł Tatarnikaŭ
Ilustracyi Paŭła Tatarnikava da knihi Uładzimira Arłova «Ajčyna». Fota tatarnikov.com.
«Pavieł, napeŭna, samy viadomy i zasłužany knižny ilustratar u Biełarusi, aŭtar bolš za 100 partetaŭ biełaruskich kniazioŭ i inšych vybitnych dziejačaŭ. Jon adziny, chto dvojčy zasłuhoŭvaŭ hran-pry na prestyžniejšym bijenale ŭ Bratysłavie. Pavieł rabiŭ ilustracyi dla anhlijskich, japonskich, italjanskich vydańniaŭ».
Adna z apošnich bujnych rabot Tatarnikava — azdableńnie knihi «Ajčyna» Uładzimira Arłova.
- Alaksandr Ševieraŭ
Ilustracyi Alaksandra Ševierava da knih «Kobra ŭ torbie» i «Hieroi Ełady». Z supołki «Biełaruskija mastaki knihi. Knižnyja ilustracyi».
Jon byŭ zasnavalnikam vydaviectva «Junactva», dzie sabraŭ pad svaim kryłom dziasiatki ilustrataraŭ, na čyich rabotach vyrasła nie adno pakaleńnie dziaciej.
- Mikoła Sielaščuk
Ilustracyi Mikoły Sieleščuka da knih «Rak-Vusač» Jakuba Kołasa i «Ščaślivy maj» Piatra Hlebki. Z supołki «Biełaruskija mastaki knihi. Knižnyja ilustracyi».
«Počyrk» hetaha ilustratara viadomy mnohim dzieciam. Mikoła afarmlaŭ knihi kazak, zborniki vieršaŭ Jakuba Kołasa, Ryhora Baradulina, Piatra Hlebki, Jaŭhienii Janiščyc i inšych.
- Valer Słavuk
Ilustracyi Valera Słavuka da knih «Šlachcic Zavalnia, abo Biełaruś u fantastyčnych apaviadańniach» Jana Barščeŭskaha i «Žuraviel i Čapla» Maksima Tanka. Z supołki «Biełaruskija mastaki knihi. Knižnyja ilustracyi».
«Ilustracyi Valera vielmi paznavalnyja. U jaho malunkach jość takaja admietnaść, što kaho b jon ni malavaŭ, źviera ci ptušku, usie jany buduć z čałaviečym abliččam, sa svaim charaktaram», — tak charaktaryzuje raboty Słavuka Uładzimir Višnieŭski.
Taksama siarod viadomych i paznavalnych biełaruskich ilustrataraŭ Višnieŭski adznačaje Uładzimira Saviča, Mikołu Kazłova, Tamaru Šelest, Uładzimira Daŭhiału, Viačasłava Vałynca i Juryja Jakavienku. Siabie Uładzimir Mikałajevič da najlepšych mastakoŭ-ilustrataraŭ nie adnosić.
«Ja bolš hrafik, skulptar. Chacia adnoj sa svaich samych udałych rabot liču pracu nad knihaj «Vianok biełaruskich narodnych piesień».
«Vianok biełaruskich narodnych piesień».
Biełaruskich ilustrataraŭ, kaža Uładzimir, viedajuć va ŭsim śviecie.
«Dziakujučy tamu, što biełaruskija mastaki imknucca pradstaŭlać siabie na mižnarodnym uzroŭni, nas viedajuć i ceniać. Ale nie ŭ Biełarusi. U Polščy, naprykład, až šeść mastackich akademij, ale našych ilustrataraŭ vyłučajuć, zaprašajuć da supracoŭnictva. Ale ŭ płanie prezientacyi siabie Biełaruś — vielmi adstałaja kraina. My nie pravodzim nijakich pleneraŭ, vystaŭ. Kali robicca niešta, to za ŭłasnyja hrošy samich mastakoŭ. Na žal».
Čytajcie inšyja materyjały prajekta «Sučasny biełaruski dyzajn z rOtring»:
Biełaruski dyzajn: jak stvarajucca łahatypy i chto staić za «vokładkaj» našych brendaŭ
Vulica Brasil: jak dziakujučy fiestyvalu Minsk pierastaŭ być šerym
Žuraviny-pacałunki i lampački-žuki — jak u Biełarusi stvarajuć upakoŭki, jakija rvuć mižnarodnyja konkursy
«Kali kniha vychodzić, ja sama da kanca nie mahu ŭ heta pavieryć»
Mastačka Kaciaryna Dubovik svaim losam ilustratara byccam paćviardžaje słovy adnaho sa svaich vykładčykaŭ. Kacia źjechała ź Biełarusi i ciapier pracuje ŭ Amsterdamie.
Kaciaryna Dubovik.
«Śmiešna kazać pra toje, što knižny ilustratar u Biełarusi moža zarabić na žyćcio svaimi pracami. Asabliva, kali praca nad adnoj knihaj doŭžycca vosiem miesiacaŭ».
Kaciaryna vučyłasia na adździaleńni stankavaj hrafiki ŭ Akademii mastactvaŭ, ale na čaćviortym kursie zrazumieła, što kniha — heta toje, čym jana choča zajmacca.
Pačynałasia zachapleńnie knihami z dypłomnaj pracy «Šachmatnaja navieła» Stefana Ćviejha. Paśla mastačka aformiła knihi «Alisa ŭ krainie cudaŭ», «Piter Pen», šerah kazak, jak dla biełaruskich, tak i dla zamiežnych vydaviectvaŭ.
Ilustracyja da «Šachmatnaj navieły» Stefana Ćviejha.
Hałoŭnaje, na dumku dziaŭčyny, nie siadzieć na miescy, a samomu niešta rabić dziela taho, kab mara ŭvasobiłasia ŭ žyćcio.
«Ja patelefanavała Źmitru Višniovu, zasnavalniku vydaviectva «Halijafy», sama prapanavała jamu supracoŭnictva. Jon pahadziŭsia. Dla vydaviectva ja aformiła niekalki knih, u tym liku knihu Nadziei Jaśminskaj «Siem ružaŭ».
Adnoj sa svaich lubimych rabot Kaciaryna ličyć pracu nad «Alisaj u krainie cudaŭ».
Ilustracyja da knihi «Alisa ŭ krainie cudaŭ».
«Mnie vielmi dapamoh pierakład na biełaruskuju movu Viery Burłak. Ja tak rahatała, kali čytała hetuju knihu. Tamu i piersanažaŭ vielmi palubiła i ŭbačyła ich takimi».
Usie ilustracyi Kaciaryna maluje ad ruki i karystajecca hrafičnymi redaktarami tolki pry padrychtoŭcy napracavanaha materyjału da druku.
Ilustracyja da knihi «Piter Pen».
«Ja sumniavajusia zaŭsiody ŭ svaich rabotach, zadaju sabie pytańni kštałtu: ci zrabiła ja ŭsio, što mahła? Ci heta toj uzrovień, da jakoha ja chaču nablizicca? Heta narmalny stan mastaka — zaŭsiody zadavać sabie pytańni. I kali kniha ŭrešcie vychodzić, ja nie adrazu mahu pavieryć u toje, što ŭsio atrymałasia, što znajšlisia hrošy na vydańnie, što zorki tak syšlisia».
«Piersanaž knihi ŭ roŭnaj stupieni padparadkoŭvajecca i aŭtaru, i mastaku, bo jany abodva — režysiory knihi», — upeŭnienaja Kaciaryna.
«Ja viedaju, što piersanaž, hieroj knihi, pavinien žyć svaim žyćciom i ruchacca ŭśled za čytačom pa staronkach knihi. A kudy jaho pryviadzie hetaja ściežka — viedajuć aŭtar i mastak. I čym bolš dušy ŭkładziena ŭ piersanaža, tym cikaviej čytaču budzie padarožničać uśled za hierojem».
«Mnie cikaviej pracavać ź dziciačymi knihami, tamu što ja — kasmanaŭt»
Kali ciapier spytać ŭ Nadzi Buki, chto jana bolš: mastačka ci ilustratarka, to jana adkazvaje — ilustratarka. Bo knižnaja ilustracyja — heta toje, što zajmaje amal uvieś čas, heta toje, za što jana atrymlivaje hrošy, heta čarha ź piśmieńnikaŭ, jakija chočuć, kab čytačy pabačyli ich śviet vačyma Nadzi.
«Heta vielmi dziŭny dośvied, kali pakazvaješ piśmieńniku namalavanaha hieroja, a jon kaža, što mienavita tak i ŭjaŭlaŭ jaho sabie. Kali adbyvajecca tak, značyć, my zrazumieli z aŭtaram adno adnaho. Byvaje, davodzicca i pierakonvać. Ale ja liču, što apošniaje słova ŭ afarmleńni pavinna być mienavita za mastakom, a nie za aŭtaram. My ž robim ahulnuju spravu».
Nadzia Buka.
«Luboŭ da jakasnaj knižnaj ilustracyi ŭ mianie z rańniaha dziacinstva. Moj baćka, mastak, jeździŭ navat u Maskvu za redkimi pryhožymi knihami. U biblijatecy mianie cikavili tolki tyja knihi, dzie byli pryhožyja ilustracyi. Kali mnie było 17 hadoŭ i ja zakančvała muzyčny kaledž u Maładziečnie, treba było vyznačycca z temaj dypłoma. Ja abrała knižnuju ilustracyju. Tolki ilustracyi nie malavała, a vyrazała z papiery. Tady pačałasia i «bucinanka» — niesimietryčnaja vycinanka».
Paśla pryjaciel Nadzi Mikita Najdzionaŭ paprasiŭ aformić jaho knihu vieršaŭ «Raźvitancy». Buka taksama zrabiła jaje ŭ styli bucinanki. Paśla hetaha, jak havorycca, spracavała sarafannaje radyjo. Roznyja muzyčnyja hurty i časopisy stali zamaŭlać u mastački azdableńnie svaich vokładak.
Prykłady bucinanki: vokładka knihi «Raźvitancy» i «Varoty Minska».
Hod tamu Nadzia jak ilustratarka ŭvajšła ŭ šort-list premii Ciotki za knihu «Basia i Pihłas», jakuju jana i prydumała.
Vokładka i adna ź ilustracyj knihi «Basia i Pihłas».
«Basia i Pihłas» stała dla Nadzi pieršym dośviedam ilustracyi dziciačaj knihi. Jana malavała ad ruki z dapamohaj akvareli i linera.
«Dziciačyja knihi azdablać u razy cikaviej, bo razmach šyrejšy. Tym bolš, ja sama kasmanaŭt i lublu stvarać i adkryvać suśviety. Ale praca ź dziciačymi knihami patrabuje daskanałaści, kab ilustracyja adpaviadała tekstu na staroncy. Pracuju ja ad ruki, tamu što ŭpeŭnienaja, što malunki pavinny zachoŭvać enierhietyku mastaka. Dziaciej ža nie padmanieš: kali im nie spadabajucca malunki, kniha nikoli nie stanie ŭlubionaj».
Jak ilustratarka, za knihu «Basia i Pihłas» Nadzia atrymała hanarar u 400 rubloŭ.
«Być ilustrataram u Biełarusi vyhadniej, čym piśmieńnikam. Hanarary ŭ razy bolšyja, čym u aŭtaraŭ. Ilustratar moža pracavać jak z vydaviectvam, tak i ź piśmieńnikam niepasredna. Ja pracavała i tak, i tak. Kaniečnie, bolš pryjemna pracavać ź piśmieńnikam naŭprost. Tamu što vydaviectvy płaciać tolki tady, kali pradasca pałova tyražu knihi, a heta značyć, što mohuć zapłacić i praz hod».
Nadzia Buka raskazvaje, što vielmi važna z vydaviectvam uzhadniać makiet budučaj knihi, inakš zadumu aŭtara mohuć prosta sapsavać. Tak było z «Basiaj i Pihłasam». U vydaviectvie źmianili kolery, abrezali niekatoryja malunki.
U bližejšych płanach Nadzi — ilustracyi da knih biełaruskich piśmieńnikaŭ Paŭła Hušynca i Nadziei Jaśminskaj. A taksama praca nad praciaham historyi pra dziaŭčynku Basiu i ptušak Pihłasaŭ.
«Taksama ŭ hałavie ja vynošvaju zadumu stvaryć biełaruski komiks dla darosłych. Heta budzie fentezi».
Dzie nabyć rOtring?
- Aficyjny dystrybjutar rOtring — kampanija Universal Press. Absłuhoŭvańnie karparatyŭnych klijentaŭ i dyleraŭ.
- Razdrobny prodaž i kansultacyi pryvatnych klijentaŭ —studyja kalihrafii Calligraphy.
