Šmat litar zamiest recenzii, ci Žyvie Biełaruś?
Piša Jaŭhien Hrynievič.
Pajšoŭ asabista pahladzieŭ film, što rekłamavaŭsia jak toj, što ŭźnimie biełaruskaje pytańnie ŭ Jeŭropie. Siońnia navat pierahledzieŭ jašče raz, bo bajaŭsia, što pieršaje ŭražańnie mocna tendencyjnaje.
Mnie asabista kino navat spadabałasia. Miescami, kali być ščyrym. Niahledziačy na toje, što ja nie liču Biełaruś, navat aficyjnuju, takim šerym i pachmurnym krajem, pryhniečanym varožymi siłami.
Dobraja muzyka — vialiki plus. Ale badaj što plusam na hetym kaniec.
Film — zusim nie praryŭ alternatyŭnaj Biełarusi ŭ Jeŭropu. Našaja kraina dosyć niadužaja, mała znajomaja jeŭrapiejcam i nie mocna im cikavaja. I naŭrad ci vobraz majej Ajčyny ź filmu zdolny ich zacikavić bolš.Biełaruś ŭ siońniašnim abliččy moža tolki dvojčy znajścisia na pieršych pałosach haziet: u momant ustalavańnia aŭtakratyi (što ŭžo adbyłosia), dy ŭ momant jaje padzieńnia. (Jašče, praŭda, kali Akademija Navuk vynajdzie leki ad ŚNIDu, abo chacia b raku). Usio, što pamiž — moža vyklikać tolki spahadu, i ničoha bolš. A što paśla — nieviadoma, dy i film nie zdolny adkazać na takoje pytańnie.
Skłałasia mocnaje ŭražańnie, što «Žyvie Biełaruś» — heta ŭ niečym sposab ideałahičnaj pomsty tym, chto nie dahadziŭ realnym pratatypam hałoŭnaha hieroja.
Varta ž zrazumieć, što toje, što my majem — nie biada biełaruskaha naroda. Paśla 1991 hoda heta biada, uzhadavanaja samimi biełarusami. I kali Biełaruś pakazvajecca, jak niejkaja Paŭnočnaja Kareja, u hledača zvonku adrazu ŭźnikajuć pytańni: što nie tak ź biełarusami? Ci niama ŭ ich va ŭsich chibnaści?
Kali ŭmoŭna pryniać, što kožny jeŭrapiejec pahladzić «Žyvie Biełaruś», možna čakać tolki takuju reakcyju: spahadu, a paśla — adčudžeńnie. Taki čałaviek navat paśla padzieńnia Łukašenki budzie naściarožana i dosyć hrebliva stavicca da toj, novaj Biełarusi. Ci heta jość dobraja reč — pakazać biełarusaŭ niedarekami?
Mnie asabista abrydła dakazvać u Jeŭropie, što ja — nie viarblud, a ŭ cełym adekvatny, u mieru adukavany i zusim nie strašny, nie supracoŭničaju z KDB, nie pracuju na kryvavy režym i pry tym zdolny nie bačyć tolki čornaje. Što akramia Łukašenki ŭ Biełarusi jość inšyja rečy, i pieradusim žyvuć całkam niakiepskija ludzi, ažno dzieviać z pałovaj miljonaŭ ich.
Na vialikaje ščaście, zdajecca, masavaj isteryi film nie vyklikaŭ. Niahledziačy na toje, što los hałoŭnaha hieroja niby mieŭ pakazać situacyju šmat kaho z pa-hramadsku aktyŭnych maładych biełarusaŭ, hałoŭnaja linija abapirajecca pieravažna na pakutach adnaho ŭsim viadomaha piersanaža.Film atrymaŭsia iznoŭ u nie najlepšaj biełaruskaj tradycyi «dla svaich». Dla ŭzhadanaha «čałavieka zvonku» niezrazumieły ani kantekst, ani vysnovy. Usie, kamu siužet moža być cikavy — tyja, chto i tak usio dobra viedaje.
Ja asabista paraŭnoŭvaju «Žyvie Biełaruś» z «Płoščaj» Chaščavackaha, nie na karyść pieršaha. Choć jany i roznych hatunkaŭ, «Płošča» zusim pa-inšamu pakazvaje situacyju, bo robić heta z roznych bakoŭ i šmathranna, nieadnaznačna.
***
Hledziačy na Polšču, na najbolš blizkuju kulturna paśla Biełarusi asabista dla mianie, možna skazać nastupnaje: tak, šmat chto pazityŭna adhuknuŭsia na film. Źjaviłasia mnostva stanoŭčych recenzij. Hrupie palakaŭ, što majuć takija pohlady zdajecca, što drama, jakuju Polšča pieražyvała faktyčna pad zamiežnaj akupacyjaj u 1945-89 hh., padobnaja da pa-kałhasnamu śmiešnaj, praściackaj, ale ŭłasnaj biełaruskaj aŭtakratyi. Adsiul i dobryja vodhuki: recenzienty aceńvali nie mastackija jakaści, a ideałahičnyja.
Darujcie. Toje, što siońnia adbyvajecca ŭ Biełarusi nijak nie adnosicca da Polščy.
Biełaruskaja sistema, jak ni prykra takoje kanstatavać, balšyni maich suhramadzianaŭ padabajecca, i hetuju niedarečnuju sistemu jany, u adroźnieńnie ad palakaŭ, achvotna ŭvaskrešajuć i repradukujuć. Pierad nami ahromnisty šlach atajasamleńnia siabie ź inšym sposabam byćcia. Nijakija spačuvańni Jeŭropy ŭ hetym nie dapamohuć biełarusam, jakija ŭ bolšaści nie adčuvajuć ź joj cyvilizacyjnaj poviazi. Nie tak było ŭ palakaŭ.
Całkam palityčnaja vysnova, bo i film palityčny, i tolki krychu mastacki.
Hałoŭnaje, što patrebna biełarusam — znajści ahulny pohlad na supolnuju spravu — na svaju dziaržavu.Tyja, chto z nami, i tyja, chto suprać nas, hramadzianie adnoj Biełarusi. Kali my chočam zbudavać paŭnavartasnuju, ustojlivuju demakratyju — treba damaŭlacca, palemizavać, šukać padabienstva, a nie adroźnieńni, kali źjavicca niachaj samaja minimalnaja mahčymaść. Inakš my dalej budziem budavać łukašenkaŭskuju Biełaruś, navat kali Łukašenki tam nie budzie.
Adzin z aŭtaraŭ siužetu, pa sumiaščalnictvie taksama niby palityk, na moj taki kamientar mocna abraziŭsia dy vyrašyŭ «parvać kantakty». Što chutčej stała paćvierdžańniem usiaho vyšejnapisanaha, čym abviaržeńniem. Chočacca tolki spytać: kali takaja reakcyja ŭźnikaje na krytyku kahości z adnaho z hetym maładym čałaviekam boku barykad, to što jon płanuje kazać svaim suajčyńnikam, chto maje supraćlehłyja pierakanańni, abo, jak bolšaść biełarusaŭ, znachodzicca «pamiž»? Z takimi budzie adnaznačna ciažej.
A film — o'kiej, kali jaho pieranieści z katehoryi «drama» ŭ «žachi», ćviordyja siem bałaŭ na dziesiać ja asabista b pastaviŭ. Za muzyku, i jašče za Karalinu Hrušku.
