Va ŭźbiekistanskim Karakałpakstanie prachodziać masavyja pratesty
U najbujniejšym rehijonie Uźbiekistana ludzi masava vyjšli na akcyi pratestu, u ich biaruć udzieł tysiačy ludziej. Pratestoŭcy vystupajuć suprać kanstytucyjnaj reformy, jakaja likviduje šyrokuju aŭtanomiju Karakałpakstana. Centram pratestaŭ stała stalica respubliki, horad Nukus. Akcyi prajšli taksama ŭ haradach Čymbaj i Mujnak, piša Radyjo Svaboda.
Karakałpakstan, u jakim adbyvajucca chvalavańni — samy bujny rehijon Uźbiekistana na zachadzie krainy. Ciapier jon ličycca suvierennaj respublikaj u składzie Uźbiekistana z pravam vychadu ź jaho składu pa vynikach refierendumu. U novaj Kanstytucyi heta pałažeńnie prapanujecca vyklučyć.
Uvohule novaja Kanstytucyja prymajecca ŭ Uźbiekistanie pieradusim dla taho, kab «abnulić» prezidenckija terminy ciapierašniaha lidara Šaŭkata Mirzijojeva, jaki ŭ minułym hodzie zastupiŭ na druhi i pavodle Kanstytucyi apošni termin. Ale aprača taho, jak vyhladaje, vyrašyli ŭrehulavać i niekatoryja inšyja niepryjemnyja dla taškienckich uładaŭ pytańni.
Pratesty nibyta iduć užo niekalki dzion, ale uźbiekskija ŭłady staranna chavajuć mitynhi, padkantrolnym uładam ŚMI nie dazvolena publikavać infarmacyju pra chvalavańni.
Užo ŭviečary 26 červienia, jak paviedamlajuć miascovyja infarmacyjnyja kanały, u sacsietkach źjavilisia zakliki da masavych vystupleńniaŭ. 27 červienia žychary Nukusa pisali, što ŭ horadzie abmiežavali dostup da mabilnaha internetu. U piatnicu, miarkujučy pa videa, jakija publikuje infarmacyjny tielehram-kanał ORDA, na vulicach Nukusa sabralisia, pa mienšaj miery, sotni, a chutčej za ŭsio i tysiačy ludziej sa ściahami Karakałpakskoj Respubliki.
Lidar karakałpakskich pratestoŭcaŭ, juryst Daŭletmurat Tažymurataŭ, abviaściŭ, što ŭzhadniŭ z uładami praviadzieńnie mirnaha mitynhu 5 lipienia. Ale paśla ludzi ŭ cyvilnym zabrali jaho ź siamjoj i vyvieźli ŭ nieviadomym kirunku. Narod stychijna pačaŭ vychodzić na vulicu, patrabujučy nieadkładna vyzvalić Tažymuratava. Jość infarmacyja, što ŭ vyniku jaho adpuścili.
Pa paviedamleńniach miascovych navinavych pablikaŭ, u Karakałpakstan uviedzienyja dadatkovyja siły uźbiekskaj Nachvardyi. Pravodzilisia zatrymańni.
MUS Uźbiekistana zrabiła zajavu ab situacyi ŭ Nukusie. U joj demanstracyja nazvanaja «niezakonnaj», a taksama havorycca ab «niapravilnym tłumačeńni kanstytucyjnych reformaŭ». «Pierad demanstrantami vystupiŭ kiraŭnik respubliki. Ludzi pačali razychodzicca. Zaraz palicejskija pravodziać z prysutnymi tłumačalnuju pracu,» — paznačana ŭ zajavie.
Karakałpakstan zajmaje tracinu terytoryi Uźbiekistana. Bolš za 80 pracentaŭ płoščy rehijona zajmajuć pustyni. Karakałpakstan raźmieščany ŭ dalinie raki Amudarji i dachodzić da bierahoŭ Aralskaha mora, paśla vysychańnia jakoha paŭnočna-zachodniaja častka vadajoma z-za ščołačnych solaŭ była abjaŭlenaja zonaj ekałahičnaj katastrofy.
Tut žyvie zvyš adnaho miljona 800 tysiač čałaviek, ź ich bolš za paŭmiljona — karakałpaki. Etnična i moŭna jany bolš blizkija da kazachaŭ, čym da ŭźbiekaŭ. Ułasna kazachi pavodle apošniaha pierapisu nasielnictva, jaki adbyvaŭsia ŭ Uźbiekistanie jašče pry SSSR, u 1989 hodzie, składali tracinu nasielnictva respubliki. Jakaja dakładnaja etničnaja situacyja tam ciapier — možna tolki zdahadvacca.
14 śniežnia 1990 hoda parłamient Aŭtanomnaj Respubliki Karakałpakstan u składzie Uźbiekskaj SSR pryniaŭ Dekłaracyju ab dziaržaŭnym suvierenitecie, jakaja praduhledžvała poŭnuju niezaležnaść dziaržavy. Adnak urad Uźbiekistana ŭ 1993 hodzie padpisaŭ z Karakałpakstanam miždziaržaŭny dahavor terminam na 20 hadoŭ ab uvachodžańni Respubliki Karakałpakstan u skład Uźbiekistana. U pahadnieńni było ahavorana prava vychadu aŭtanomnaj respubliki z Uźbiekistana šlacham praviadzieńnia refierendumu. Ale ŭ 2013 hodzie, kali hety termin padyšoŭ da kanca, abiacańnie było prosta zabyta — va Uźbiekistanie była žorstkaja dyktatura Isłama Karymava, jaki nie zvažaŭ ni na narod, ni na zakony.
