«Ni prahułak, ni bializny, ni matracaŭ». Jak u Biełarusi stvaryli sistemu katavańniaŭ u turmach
Byłyja siłaviki, jakija pakinuli sistemu paśla vybaraŭ, vykłali pieramovy kiraŭnictva milicyi, dzie padrabiazna apisvajecca, jak źmianialisia ŭmovy ŭtrymańnia ŭ izalatarach da zatrymanych pa palityčnych spravach. Načalnik Upraŭleńnia nahladna-vykanaŭčaj dziejnaści MUS Siarhiej Nikiel zahadvaje padnačalenym pa abłaściach pazbaŭlać ludziej elemientarnaha: prahułak, pieradač, paścielnaj bializny i matracaŭ, — usio heta pa zakonie pavinna być pradastaŭlena ŭsim biez vyklučeńnia. Prakurory, zadača jakich sačyć za zakonnaściu, adzinkava staviać pytańni ab parušeńni normaŭ, adnak milicyjaniery nie źviartajuć na heta nijakaj uvahi, tolki što starajucca nie dapuścić prakuroraŭ unutr izalataraŭ. Apisanyja ŭmovy całkam supadajuć z raspoviedami sotniaŭ ludziej, jakija za apošni hod prajšli praz sutki aryštaŭ pa ŭsioj Biełarusi.
Pracytujem pakazalny dyjałoh načalnika ŭpraŭleńnia Siarhieja Nikiela z padnačalenym z Homielskaj vobłaści Alaksiejem Matarasam.
Nikiel: Jak u vas z hetymi zatrymanymi spravy? Što vy tam pahladzieli?
Mataras: Pahladzieli, dzie jany ŭtrymlivajucca, vyznačyli piać kamier. To-bok jany ŭ nas pieršapačatkova ŭtrymlivalisia z asobami biez vyznačanaha miesca žycharstva, skažam tak, śmiardziučyja i ŭsio astatniaje takoje. Ale tak, jak było pa ałharytmie napisana — małamierki (havorka pra pamier kamier — NN): vyznačyli adnamiesnyja: dvuchmiesnyja, kab jany byli kala vychada, kala tualeta, adnaznačna, i na druhim paviersie, tamu što pieršy pavierch (naraŭ — NN) jak by pryvilej, tamu na druhi pavierch zasialić, kab im pahorš było.
Vyznačyli piać kamier, ź jakich budziem ich pieravodzić z adnoj u druhuju. Pieryjadyčna, 24 hadziny źmianiać, jak i prapisana. Zamacavali supracoŭnikaŭ, jakija buduć za heta adkazvać. Aproč taho, vyznačylisia, jak ich vyvodzić, kudy budziem prybirać matracy, jany ich nasić nie buduć (z kamiery ŭ kamieru — NN). Jany buduć u kajdankach iści, milicyjanier budzie nieści matracy.
Nikiel: Tak, havorka idzie pra toje, što matracaŭ uvohule nie pavinna być. Ich uvohule na pavinna być, matracaŭ! Hołyja nary!
Mataras: Nie, dyk heta dniom, tak. Ich prybirać, kali ich prynosim…
Nikiel: Jašče raz kažu, uvohule nie pavinna być matracaŭ! Ni dniom, ni nočču. To-bok jany pavinny na hołych narach znachodzicca, jak va ŭmovach štrafnoha izalatara (admysłovaje pamiaškańnie, kudy traplajuć asudžanyja za kryminalnaje złačynstva paśla nieadnarazovaha parušeńnia režymu — NN).
Mataras: Da administracyjnikaŭ taksama tak prymianiajecca?
Nikiel: I administracyjnikaŭ, i hetych tavaryšaŭ, jakija prachodziać pa hetych spravach (havorka pra kryminalnyja spravy za palityčnuju aktyŭnaść — NN).
Mataras: Dyk što, prosta im bializnu davać?
Nikiel: Ničoha nie davać! Ni bializny, ni matracaŭ. U kamierach hetaha ŭvohule nie pavinna być.
Mataras: Dyk a tam (dakumient, jaki vyznačaje ŭmovy ŭtrymańnia — NN) ža napisana, tavaryš pałkoŭnik, bializna vydajecca z 6 da 22 (hadzin). Zabaroniena?
Nikiel: Tam uvažliva čytajcie. Voś hety pieralik, u punkcie 3.2, jaki paddajecca karekciroŭcy. Razumiejecie? Jašče raz kažu: tam nie pavinna być ni bializny, ni matracaŭ — hołyja nary.
Mataras: Zrazumieŭ. Zaraz budziem dadatkova ŭvodzić.
Nikiel: Hołyja nary. Heta prosta treba patelefanavać usim, vusna raskazać. Tamu što ŭ dakumiencie tam tak napisana, jaho možna dvuchsensoŭna čytać. I vy jak by zrazumieli tak, jak nie treba razumieć. Karespandencyja, značyć, nie prychodzić (u izalatary — NN) i nie vychodzić (ź izalataraŭ).
Mataras: A my i tak ničoha nie vydajom.
Nikiel: Prahułak niama.
Mataras: Usio adładžana.
Nikiel: Pieradačy — minimum: vada i suchary, na apošni dzień utrymańnia, adzin raz za ŭvieś čas znachodžańnia.
Mataras: Kali pačynajuć nasić pieradačy (svajaki — NN), jak było ŭ Lelčycach, my arhanizujem supravadžeńnie i pieravozim ich (zatrymanych — NN) u Naroŭlu, kab svajaki jeździli tudy i ŭsio. Jany pacichu abviaščajuć haładoŭku, my infarmujem prakurora, i kažu, niachaj. Zvozim u inšyja rajadździeły, u nas nie zabaroniena pieramiaščeńnie pa vobłaści, tamu my praktykujem takoje. Kali ty tolki zajaŭlaješ haładoŭku — u inšy IČU pajechaŭ. Svajaki pačynajuć: padstavy dla pieradačy. Kažam: chočacie — jedźcie (u inšy horad, kudy advieźli zatrymanaha — NN). Tolki pryjazdžajuć u toj IČU — my admaŭlajem. Adrazu biarom kanvairaŭ, viaziom u inšy IČU. Kanvoj i supravadžeńnie ŭ nas jość, siłaŭ i srodkaŭ chapaje. Tamu budziem vazić, pakul buduć jeździć, kab nie dajšło da ich. Kiraŭnictva dało kamandu, kab jany nie charčavalisia. Niachaj, jak vy kažacie, vadoj i sucharami charčujucca. Nie zadavalniaje? Niachaj doma siadziać, mienš chadzić buduć.
Źviartaje na siabie ŭvahu, što adkazny za ŭmovy ŭtrymańnia ŭ pienitencyjarnaj sistemie Homielskaj vobłaści spačatku ŭdakładniaje ŭ načalnika ź Minska, ci sapraŭdy treba paharšać umovy (nie vydavać matracy), adnak tut ža pahadžajecca na heta.
I jašče adna detal — dla paharšeńnia ŭmovaŭ milicyjaniery hatovyja biessensoŭna tracić hrošy ź biudžetu (apłata pracy kanvoju i ruchu słužbovaha transpartu), kab tudy-siudy vazić pa vobłaści zatrymanych za palityčnuju pazicyju.
Umovy ŭtrymańnia zatrymanych pa administratyŭnych spravach u izalatarach časovaha ŭtrymańnia zamacavanyja va ŭradavaj pastanovie. Kožnamu čałavieku pavinny vydavać i matrac, i paścielnuju bializnu, kožny dzień vadzić na prahułku, raz na tydzień — u duš, hrafik pieradač taksama ŭstanoŭleny, i nie addavać pieradač, pa zakonie, supracoŭniki IČU nie majuć prava.
Stvareńnie biesčałaviečnych umovaŭ — heta katavańnie, ździejśnienaje ŭ suviazi z palityčnymi pierakanańniami ludziej. Heta asabliva ciažkaje złačynstva (art. 128 UK), pa jakim niama termina daŭniny, pakarańnie — turemny termin ad 7 da 25 hod, abo pažyćciovaje źniavoleńnie, abo śmiarotnaje pakarańnie.
