Andrej Kazakievič: «Jak dalej budzie vyhladać razumieńnie historyi VKŁ, zaležyć vyklučna ad biełaruskich daśledčykaŭ»
Najlepšaj manahrafijaj za 2013—2014 hady ŭ naminacyi «Historyja» na Piatym Mižnarodnym Kanhresie daśledčykaŭ Biełarusi była pryznanaja rabota Nastaśsi Skiepjan «Kniazi Słuckija». U «Humanitarnych navukach» pieršynstvo atrymaŭ Mikoła Chaŭstovič i jaho «Daśledavańni i materyjały: litaratura Biełarusi XVIII—XIX stahodździaŭ». Kali pieramožcy vyznačany, čas razabracca — čamu bolš za čatyry sotni čałaviek štohod źbirajucca ŭ Kaŭnasie na daśledčym Kanhresie i čamu kolkaść jaho ŭdzielnikaŭ pavialičvajecca raz za razam. Pra «ruchomuju strukturu» Kanhresu, lidaraŭ cikavaści da Biełarusi i biełaruskuju viersiju historyi VKŁ hutarym sa staršynioj arhanizacyjnaha kamiteta foruma, doktaram palityčnych navuk (PhD) Andrejem Kazakievičam.
— Spadar Andrej, čym admietny byŭ V Mižnarodny kanhres daśledčykaŭ Biełarusi? Ci možna na jaho prykładzie daviedacca pra toje, što adbyvajecca ŭ navukovym śviecie našaj krainy?
— Kanhres — miesca kamunikacyi i sustreč vialikaj kolkaści ludziej, jakija zajmajucca roznymi dyscyplinami. Niekatoryja — linhvistykaj, inšyja — historyjaj, palitałohijaj, sacyjałohijaj, fiłasofijaj, i, naturalna, što dynamika kožnaha z hetych kirunkaŭ — roznaja. Naprykład, kali my kažam pra siekcyju mižnarodnych adnosin, to sioleta bolš uvahi nadavałasia pytańniam rehijanalnaj biaśpieki, hibrydnym vojnam, supracoŭnictvu Biełarusi ź Jeŭrapiejskim Źviazam, prablemam mihracyi, krychu zakranalisia pytańni jeŭrazijskaj intehracyi… Kali kazać pra palityčnyja instytuty, to pracuje mocnaja panel pa masavych akcyjach u rehijonie, pa hramadzianskaj supolnaści i niekatoryja inšyja.
Jak zvyčajna, dastatkova dobra vyhladaje siekcyja pa Vialikim Kniastvie Litoŭskim, uvohule, uvieś histaryčny błok pra XIX i XX stahodździ. Sioleta była stvorana siekcyja, pryśviečanaja knižnaj kultury Biełarusi, pracujuć siekcyi fiłasofii, litaraturaznaŭstva i inšych humanitarnych dyscyplin.
— Źjaviłasia, viedaju, i panel pa fatahrafii…
— Tak, šmat novaha. Kanhres składajecca ź siekcyj, a siekcyi dzielacca na paneli… U paraŭnańni ź minułym hodam tematyka panelaŭ abnaviłasia na 70—80%. Štości ja vam abmalavaŭ, štości pakinuŭ pa-za ŭvahaj; ale varta adznačyć, što šerah panelaŭ majuć ustojlivy charaktar — u miežach adnaho daśledčaha pola pracujuć nie pieršy Kanhres. U takoj situacyi vyznačyć adnu-dźvie admietnaści dla ŭsiaho forumu składana, u kožnaj humanitarnaj dyscyplinie svaja dynamika.
Nahadaju, što misija Kanhresa — stvarać placoŭku dla abmierkavańniaŭ šyrokaha koła daśledčykaŭ z roznych dyscyplin. I z hetaj zadačaj jon spraŭlajecca. Ale šukać niešta supolnaje dla ŭsich ludziej, jakija biaruć u im udzieł, napeŭna, niama sensu. Akramia taho, viadoma, što ŭdzielniki cikaviacca prablemami Biełarusi i Centralna-Uschodniaj Jeŭropy.
— Ci staŭ Kanhres za jaho piacihadovuju historyju zapatrabavanaj padziejaj dla biełaruskaj navukovaj supolnaści? Ci adčuvajecca heta? Nakolki pryžyvajecca Kanhres jak nieabchodnaść uśviedamleńnia taho, što adbyvajecca z nami?
— Mnie padajecca, što tak, na jaho jość zapatrabavańnie. Asabliva siarod admysłoŭcaŭ tych dyscyplin, dzie brakuje rehularnaj akademičnaj kamunikacyi ŭnutry Biełarusi.
Kali my tolki zasvojvali Kanhres, a heta byŭ 2010 hod, mierkavali, što ŭ im voźmie ŭdzieł nie bolš za 100 čałaviek. Ale hod za hodam kolkaść zajavak pavialičvałasia, hetaksama jak i prapanoŭ pa arhanizacyi siekcyj, panelaŭ, i my ŭžo byli vymušany padstrojvacca pad žadańni ludziej, ich patreby, pavialičvajučy farmat Kanhresa i ŭskładniać jaho strukturu.
Śpisy rehistracyi hetaha hoda śviedčać, što pryjechała amal 500 čałaviek, choć jašče paru miesiacaŭ tamu my aryjentavalisia na 400.
Akramia taho, pavialičyłasia i kolkaść publikacyj, jakija vychodziać pa vynikach padziei. Jany źjaŭlajucca nie tolki ŭ zborniku pracoŭnych materyjałaŭ Kanhresa — teksty drukujucca ŭ navukovych časopisach, manahrafijach, paŭstajuć raznastajnyja novyja daśledčyja prajekty, a dyskusii, što ŭzdymajucca na forumie, vychodziać u bolš šyrokaje publičnaje pole…
Tak, miarkuju, što ideja Kanhresa pracuje. Kanhres stvaraje kamunikacyju pamiž pradstaŭnikami roznych dyscyplin i roznymi navukovymi forumami, i heta, sapraŭdy, adčuvalna.
— Nakolki aktyŭna zamiežnyja navukoŭcy ŭklučajucca ŭ hety praces kamunikacyi, jaki vy paznačajecie?
— Toje važny siehmient našaj pracy. Kanhres stvaraŭsia jak mižnarodny, i sioleta, da prykładu, nie mienš za 120 čałaviek na Kanhresie — kala čverci daśledčykaŭ — pradstaŭniki zamiežnych krain. Praŭda, nie zaŭsiody vidavočna, kaho naležyć ličyć «zamiežnikam», bo siarod udzielnikaŭ – vychadcy ź Biełarusi, jakija robiać akademičnuju karjeru za miažoj. Ale praca ź imi taksama važnaja.
Padkreślu, što ŭ forumu — adkrytaja kancepcyja; my nie zasiarodžvajemsia vyklučna na biełaruskich prablemach. Dla nas istotny ŭdzieł i tych daśledčykaŭ, jakija robiać dakłady pra Ukrainu, Polšču, Čechiju, pravodziać rehijanalnyja paraŭnańni. I my vitajem ich udzieł naroŭni z tymi ŭdzielnikami, jakija skancentravanyja vyklučna na biełaruskich prablemach.
— Jaki śpiektr krain, što ŭdzielničajuć u Kanhresie?
— Viadoma, vysoki pracent cikavaści da Biełarusi u susiedziaŭ. Lidaram tut źjaŭlajecca Polšča, na druhim miescy — Ukraina, i dalej — Rasija. U Litvy nie vielmi vysoki pakazčyk, ale i sama kraina nievialikaja. U Kanhresie ŭ apošnija hady ŭdzielničajuć pradstaŭniki 18—22 krain.
— Vy kazali pra Polšču, jakaja źjaŭlajecca lidaram intaresu da Biełarusi. Jakoha kštałtu heta cikavaść?
— U asnoŭnym, heta cikavaść nosić instytucyjalny faktar — raźvitaja i praciahłaja tradycyja daśledavańnia, pierš za ŭsio, biełaruskaj historyi, movy i litaratury ŭ krainie. Varta taksama pamiatać, što asobnyja padziei i navat cełyja płasty biełaruskaj historyi razhladajucca ŭ polskaj histaryjahrafii jak klučavyja padziei historyi Polščy. Dastatkova pryhadać Kreŭskuju i Lublinskuju ŭnii, padzieły Rečy Paspalitaj, kulturny i litaraturny duch ramantyzmu pačatku XIX stahodździa, paŭstańnie 1863—1864 i inšyja. Ni ŭ vypadku Rasii, ni ŭ vypadku Ukrainy pra takoje kazać nielha. Urešcie, zaŭvažnaja častka polskich nacyjanalnych hierojaŭ pachodzili z našych ziemlaŭ. Da prykładu, kali daśledčyk vyvučaje tvorčaść Mickieviča, nielha nie zanurycca ŭ toje, što źjaŭlałasia kantekstam jaho tvorčaści — havorka, viadoma, pra biełaruski ŭpłyŭ. Daśledujecca toje ž paŭstańnie 1863 hoda, — znoŭ ža łahična razhladać nie tolki tyja padziei, što adbyvalisia ŭ Karonie, a šyrej — u miežach byłoha Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. Ludzi, jakija zajmajucca temaj mižvajennaj Polščy, cikaviacca i «ŭschodnimi vajavodstvami» — i heta taksama koła biełaruskich daśledavańniaŭ. Tamu cikavaść palakaŭ całkam zrazumiełaja — jana adlustroŭvaje isnavańnie mocnych asiarodkaŭ daśledavańnia Biełarusi, jakija pačali składvacca jašče da Druhoj suśvietnaj vajny.
Pryčym važna adznačyć, što heta nie asobnyja inicyjatyvy daśledčykaŭ, a ŭžo tradycyja.
— Ci jość u hetym sensie ŭ Polščy kankurenty?
— Cikava parazvažać nad hetym pytańniem, ale, jak nie paradaksalna, moj adkaz budzie – «nie». U Rasii, da prykładu, situacyja z daśledavańniem Biełarusi zusim inšaja. Biełaruskaja prablematyka tam — heta hłybokaja pieryfieryja ŭ cieni zachodniejeŭrapiejskich, ciurkskich, polskich i navat ukrainskich siužetaŭ. Koła śpiecyjalistaŭ, jakija zajmajucca Biełaruśsiu pastajanna, na ŭzroŭni napisańnia knih, rehularnych artykułaŭ, vielmi abmiežavanaje. Jość, kaniečnie, ludzi, ale ich nieparaŭnalna mienš, čym ŭ Polščy.
Jašče adzin admietny fienomien: tyja ž polskija daśledčyki — kala dziasiatka, z tych, kaho viedaju, mohuć razmaŭlać pa-biełarusku. U toj čas nie viedaju nivodnaha ruskaha navukoŭca, jaki b mieŭ takija kampietencyi. Jak, u pryncypie, nivodnaha litoŭskaha ci ŭkrainskaha. Tamu možna kanstatavać, što ŭ Polščy heta zusim pa-inšamu instytucyjalizavana i bolš hłyboka ŭpisana ŭ akademičnyja instytuty. Heta fakt, što mienavita tam my majem samuju mocnuju za miežami Biełarusi škołu daśledavańnia Biełarusi. U pryvatnaści, paŭtarusia, kali heta datyčycca takich dyscyplin jak historyja, linhvistyka, fiłałohija, movaznaŭstva. Kali my voźmiem pad uvahu inšyja dyscypliny — palitałohija, sacyjałohija, mižnarodnyja adnosiny — pieravaha polskich daśledčykaŭ užo nie takaja vidavočnaja.
— Da hetaj pary ŭ dačynieńni spadčyny Vialikaha Kniastva Litoŭskaha, Rečy Paspalitaj pamiž Polščaj, Litvoj i Biełaruśsiu viadziecca baraćba za simvaličny kapitał hetych utvareńniaŭ. Pry čym, adznaču, što Polšča i Litva ŭ hetaj spravie, pryznajemsia, značna abyšli Biełaruś: Mickievič i Rejtan — na žal, bolš polskija hieroi, čym biełaruskija — va ŭsialakim razie, u śviadomaści biełaruskaj bolšaści; litoŭcy śmieła nazyvajuć tuju ž Barbaru Radzivił — Barboraj Radviłajcie i vypuskajuć mnostva manahrafij i daśledavańniaŭ rodu Radziviłaŭ, nie azirajučysia na Niaśviž… Cikava daznacca: ci źmianiaje Kanhres hetyja rasstanoŭki prysvajeńnia histaryčnaj spadčyny? Ci možna havoryć pra toje, što na jaho placoŭkach idzie baraćba za hety simvaličny kapitał?
— Ja skazaŭ by tak, što dla palakaŭ, u značnaj stupieni jak i dla litoŭskich daśledčykaŭ, takoj vajny niama. Tamu što vielmi časta jany prosta nie ŭsprymajuć biełaruskuju pazicyju jak surjoznuju, navukovuju. Jość takaja praduziataść, što kanon užo stvorany — i za jaho nie treba zmahacca. Kali łaska, voś polskaja viersija, litoŭskaja, a toje, što tam u Biełarusi — heta tak, paviarchoŭnaja publicystyka ci biespadstaŭnaje łamańnie kanonu. Na žal, susiedzi ŭsprymajuć nas mienavita tak: štości tam takoje ludzi na kalenkach vydumvajuć, biaruć naša, bo svajho niama. I ŭ peŭnaj stupieni heta pazicyja vyklikana tym, što tolki apošnija 25 hadoŭ biełaruskaja akademičnaja supolnaść pačała vieści bolš-mienš sistemnuju pracu ŭ zasvajeńni staražytnaj spadčyny. Da hetaj pary — akcenty byli rasstaŭleny zusim inakš.
— Ale byli daśledavańni taho ž Mikoły Jermałoviča, jakija nielha śpisvać z rachunku…
— Tak, ale jon byŭ «dysidentam». Jaho daśledavańni i idei ŭvachodziać u šyrokaje koła hramadskich dyskusij tolki pry kancy 1980-ch, a traplajuć u akademičnaje pole jašče paźniej. Akramia taho, jaho raboty nie zaŭsiody adpaviadali navukovamu i akademičnamu farmatu, a heta ŭ baraćbie za simvaličny kapitał vielmi važna. Usio heta razam paŭpłyvała na toje, što biełaruskaja interpretacyja historyi tak i nie zajmieła svajho važkaha miesca ŭ jeŭrapiejskaj historyi da hetaha času.
Padsumuju. Pieršy faktar, čamu heta adbyłosia — słabaść tradycyi. U palakaŭ, dla paraŭnańnia, hety «mocny» naratyŭ nacyjanalnaj historyi źjaviŭsia napačatku XIX stahodździa, u litoŭcaŭ — napačatku XX-ha. My ž adkryta pačali hetym zajmacca nie bolš za tryccać hod tamu.
Druhi faktar hetaha — adsutnaść u hetych pracesach palityčnaj padtrymki i pazicyi biełaruskaj dziaržavy, asabliva ŭ druhoj pałovie 1990-ch i pačatku 2000-ch. U suviazi z tym, što baraćba za hety simvaličny kapitał pierastała być cikavaj dla biełaruskaj dziaržavy niedzie ŭ druhoj pałovie 90-ch, biełaruskaja histaryjahrafija jak kalektyŭny subjekt prosta źnikła dla zamiežnych daśledčykaŭ. To bok, dla ich stała naturalnym praciahnuć svaju tradycyju biez uliku biełaruskich intaresaŭ, bo hetyja intaresy na ŭzroŭni biełaruskaj dziaržavy prosta nie byli sfarmulavanyja.
Pryčym na pačatku 90-ch minułaha stahodździa pamiž litoŭskimi i biełaruskimi historykami jašče vialisia aktyŭnyja dyskusii. I niekatoryja litoŭskija historyki ŭzhadvajuć, što byli hatovyja pajści na kampramisy, naprykład, terminałahičnyja. Ale paśla 1995 hoda ŭsio heta zhubiła sens. Biełaruś pačała rabić staŭku na savieckuju historyju, i im prosta niama z kim stała razmaŭlać. Viadoma, byli alternatyŭnyja daśledčyki, jakija z takoj pazicyjaj nie pahadžalisia, ale jany nie mahli adkazvać za ŭsiu ajčynnuju histaryjahrafiju.
— Što majem ciapier?
— Ciapier situacyja mianiajecca, što ŭściešvaje. I miarkuju, što heta ŭžo sprava času, ale biełaruskaja viersija historyi VKŁ, u jaje pamiarkoŭnaj viersii, praz peŭny termin budzie ŭličana susiedziami. I Kanhres, u pryvatnaści, sadziejničaje hetamu. Zamiežnyja daśledčyki pryjazdžajuć i bačać, što źjaŭlajucca surjoznyja daśledavańni, što heta paśladoŭnaja akademičnaja praca. Jany pačynajuć razumiejuć, što ŭ Biełarusi siońnia jość z kim vieści navukovy dyjałoh.
— Vaš prahnoz aptymistyčny — pazicyi biełaruskich daśledčykaŭ buduć uzmacniacca?
— Ja skažu tak: usio zaležyć ad samich biełarusaŭ. Tut nielha papikać kaleh z Polščy i Litvy, maŭlaŭ, jany niapravilna pišuć našu historyju… Prosta jany pišuć jaje sa svaich pazicyj, jany majuć ustalavany kanon — i jaho prytrymlivajucca. Toje, jak budzie vyhladać dalej razumieńnie historyi VKŁ, ci budzie ŭ joj prapisany biełaruski elemient, heta zaležyć vyklučna ad biełaruskich daśledčykaŭ. Dy, viadoma, u značnaj stupieni ad pazicyi biełaruskaj dziaržavy (chacia b tamu, što takija daśledavańni ŭ bolšaści svajoj moža prafinansavać tolki dziaržava). Tak adbyvajecca va ŭsich krainach. Kali pazityŭnyja tendencyi ŭ hetym kirunku buduć praciahvacca, my niepaźbiežna budziem mieć novaje razumieńnie historyi Vialikaha Kniastva Litoŭskaha nie tolki ŭ biełaruskaj histaryjahrafii, ale i rehijanalnaj. Usio tut zaležyć ad nas.
Darečy, tut jość i jašče adno pole zmahańnia — heta anhłamoŭnaja publika. Korpus tekstaŭ pra VKŁ na anhielskaj movie, nie taki ŭžo i vialiki. Ciapier jon raście, asabliva apošniaje dziesiacihodździe, i palaki, i litoŭcy aktyŭna intehrujucca ŭ suśvietnuju akademičnuju supolnaść, pišučy pa-anhielsku svaje viersii historyi VKŁ.
Biełaruskija daśledčyki tut pakul nie prajaŭlajuć vysokaj aktyŭnaści. Ale heta taksama istotnaje pole i dla dyskusij, i dla roznych interpretacyj. Navat terminałahičnych: jak pierakładać tyja ž proźviščy ludziej, jak pavinny hučać hieahrafičnyja nazvy, ci brać tut polskuju, litoŭskuju albo biełaruskuju asnovu, — važnych momantaŭ dastatkova, na jakija, mnie padajecca, biełaruskim daśledčykam zaraz istotna źviarnuć uvahu. Ciapier u nas jašče jość šaniec uklučycca ŭ hety praces stanaŭleńnia anhłamoŭnaj litaratury pra naš rehijon. I čym chutčej biełarusy pačnuć ščyravać u hetym kirunku, tym praściej budzie ŭpisać biełaruskuju pierśpiektyvu našaj supolnaj historyi ŭ mižnarodny kantekst.
— Na svaim dośviedzie mahu skazać, što tolki ŭletku mnie daviałosia vysłuchać nievialikuju lekcyju ad italjanskaj daśledčycy Uschodniaj Jeŭropy pra toje, što Biełaruś nikoli nie była niezaležnaj, uvachodziačy tolki jak prydatak u Reč Paspalituju i navat VKŁ… I ja razumieju, što jana abapirałsia na tyja krynicy, jakija mielisia ŭ jaje alma mater.
— Tak, zbolšaha zamiežnyja daśledčyki čytajuć toje, što jość — pa-anhielsku, i tut nielha kryŭdavać. Heta zrazumieła — dla taho, kab tvaja pazicyja była reprezientavanaja, treba drukavacca, prysutničać na kanfierencyjach i pastajanna dakazvać heta praz daśledavańni dy teksty. Inšaha šlachu niama, nichto za nas hetaha nie zrobić.
Jak heta robicca? Kali voźmiem histaryjahrafiju za apošnija sto hadoŭ, možna pabačyć jak usio źmianiałasia: 100—150 hod tamu historyju Jeŭropy pisali čatyry-piać «vialikich» nacyi, a ŭsie inšyja viersii byli marhinalnymi. Ale pastupova ŭsio bolšaja kolkaść nacyjanalnych histaryjahrafij pačała aktyŭna ŭklučacca ŭ interpretacyju historyi, — i ź imi pryjšłosia ličycca. Dla Biełarusi niama aničoha inšaha, jak prosta pracavać u hetym kirunku.
— Spadar Andrej, kali vy zahavaryli pra elitu, mianie cikavić jaje navukovaje vymiareńnie. Chto ŭ hetym kantekście źjaŭlajecca ŭdzielnikami Kanhresa? Jaki heta kantynhient?
— Kali brać skład sioletniaha forumu, to prykładny bałans taki. Kala 15—20% — heta ludzi, jakija majuć doktarskuju stupień ci habilitacyju. 30—40% — tyja, chto maje peŭnuju stupień kandydata navuk albo PhD. I rešta daśledčykaŭ — mahistry albo navat bakałaŭry. Mnohaje zaležyć tut ad dyscypliny, bo kali heta, naprykład, fatahrafija, zrazumieła, što akademičnaja stupień tut nie takaja važnaja. Toje samaje datyčyć śfiery mastactva i niekatorych inšych kirunkaŭ. Dla nas bolš istotnyja ŭ hetych kirunkach praktyka, dośvied, čym stupień.
My taksama vitajem udzieł u Kanhresie i maładych navukoŭcaŭ. Možna adznačyć, što jany značna prysutničajuć u siekcyjach historyi, fiłasofii, sacyjałohii… Ale ja nie baču tut niedachopu, bo padobnaja rasstanoŭka sił dazvalaje tranślavać viedy i kampietencyi ad daśviedčanych navukoŭcaŭ da tych, chto tolki pačynaje svaju karjeru.
— Z vašaha adkazu možna zrabić vysnovu, što peŭnyja kirunki jašče nie majuć adpaviednaha akademičnaha pola?
— Heta śviedčyć pra toje, što niekatoryja kirunki i dyscypliny nie dastatkova akademična instytucyjalizavanyja. Ale ŭ niekatorych vypadkach naadvarot — u peŭnych śfierach praktyki mohuć raspavieści značna bolej, čym tearetyki. Naprykład, śfiera mastactva: jašče nie viadoma chto daśviedčany bolš — mastaki, tyja, chto na ŭłasnym dośviedzie sutykajecca z prablemami ŭ hetaj śfiery, ci tyja, što vykładajuć/vyvučajuć historyju mastactva…
— Moža, vy prosta niedaaceńvajecie mastactvaznaŭcaŭ?
— Moža być. Ja tut nijak nie pretenduju na status śpiecyjalista. Ja mahu tolki nazirać za peŭnymi dyskusijami i baču, što časam ton zadajuć nie akademiki, a praktyki, analityki, žurnalisty. Pry razhladzie asobnych tem i prablem udzieł «praktykaŭ» vielmi važny. Adukacyja, hramadzianskaja supolnaść… Niekatoryja ekśpierty analizujuć hetyja śfiery dziasiatki hadoŭ u analityčnych centrach, niedziaržaŭnych arhanizacyjach. Tak, jany nie abaraniajuć dysiertacyi, ale ŭniosak hetych admysłoŭcaŭ časam moža być całkam paraŭnalnym z tym, što robiać akademičnyja daśledčyki. Tut časam adbyvajecca peŭnaja sinierhija, jakaja dazvalaje ŭzbahacić i pieršych, i druhich. Zrabić niejki ryvok u razumieńni toj ci inšaj prablemy.
— Tady padsumujem: kudy ruchajecca ciapier dumka biełaruskaja?
— U roznych dyscyplinach pa-roznamu. Ciažka havoryć za ŭsiu dumku, ale kali kazać pra palityčnyja daśledavańni, jakija mnie bližejšyja, važnym trendam apošniaha času źjaŭlajecca pierachod da razumieńnia kaštoŭnaści empiryki. Mienš cikavymi stanoviacca ideałahičnyja formuły, paviarchoŭnaja analityka, aryjentacyja na tearetyčnyja schiemy — «tranzit» i da taho padobnaje… Usio bolš cenicca praca z empiryčnym materyjałam — statystyka, intervju, apytańnie i h.d. Adpaviedna źjaŭlajecca hłybinia — i taki pavarot, mnie padajecca, vielmi słušny, choć i adčuvajecca jaho niaŭstojlivaść.
Što datyčycca źmiestu… Usio bolš uvahi ŭ palityčnych daśledavańniach da Biełarusi jak da subjekta. Raniej hetaha było mienš. Na pačatku 90-ch faktyčna ŭsio abmiažoŭvałasia tym, što bralisia hatovyja zachodnija, rasijskija idei i schiemy, i Biełaruś układvałasia ŭ ich, možna skazać, nadzvyčaj miechanistyčna. Na pačatku 2000-ch charaktar cikavaści źmianiŭsia: Biełaruś pastupova pačali daśledavać. Trend apošnich piaci hod — užo razumieńnie našaj krainy mienavita jak subjekta. I ŭ mižnarodnych adnosinach, i ŭ pytańniach identyčnaści dy ŭnutranaj palityki.
P.S. Premiju za najlepšuju zamiežnuju knihu pra Biełaruś atrymała Marharyta Balmaseda, prafiesarka z Harvarda — «Living the High Life in Minsk. Russian Energy Rents, Domestic Populism and Belarus' Impending Crisis».
Čytajcie taksama:
Premii V Kanhresa daśledčykaŭ Biełarusi atrymali Skiepjan, Chaŭstovič i Balmaseda
Jak nam palepšyć Kanhres daśledčykaŭ Biełarusi?
