Vučonyja znajšli supraćjadździe ad pahanki

Blednaja pahanka źjaŭlajecca pryčynaj 90% usich śmiarotnych atručvańniaŭ hrybami. Fota: Wikimedia Commons

Vialikaja niebiaśpieka blednaj pahanki ŭ tym, što jana padobnaja da šampińjonaŭ, syraježak, papłaŭkoŭ ci zialonak. Tamu niaredkija vypadki atručeńnia z-za pamyłak pry vyznačeńni vidu padčas zboru hryboŭ.

Hryb maje niekalki taksičnych polipieptydaŭ, ź jakich najbolš niebiaśpiečny — alfa-amanityn. Vučonyja ŭpieršyniu jaho vyjavili mienavita ŭ blednaj pahancy. Ad nazvy hryba (łat. — Amanita phalloides) atrymała nazvu i ŭsia hrupa taksinaŭ.

Hety taksin nadzvyčaj termaŭstojlivy, tamu pryhatavańnie hryboŭ nie moža jamu naškodzić. Dla atručeńnia dastatkova kala 30 hramaŭ hryba.

Pieršyja simptomy atručeńnia, takija jak dyjareja, kišečnyja koliki abo vanitavańnie, časta zjaŭlajucca tolki praz 6—24 hadziny, i tamu zanadta pozna pračyščać straŭnik. Asablivaściu intaksikacyi zjaŭlajecca tak zvany pieryjad «iłžyvaha dobraha stanu», jaki nastupaje na treci dzień i praciahvajecca ad dvuch da čatyroch dzion.

Ale heta zmanlivaje vyzdaraŭleńnie. U hety čas taksiny pahanki nanosiać škodu piačoncy, uźnikajuć parušeńni zhortvalnaści kryvi sa straŭnikava-kišečnymi kryvaciokami, razburajucca piačonka i nyrki. U vyniku taksičnaha hiepatytu i vostraj sardečna-sasudzistaj niedastatkovaści ŭ bolšaści vypadkaŭ nastupaje śmierć u časavych miežach 10 dzion paśla atručeńnia.

Niahledziačy na śmiarotny efiekt, da hetaha času niezrazumieła, jakija malekularnyja miechanizmy robiać alfa-amanityn takim taksičnym. Taksama nie isnuje śpiecyfičnaha supraćjadździa. Ale ŭ vučonych z Kitaja i Aŭstralii atrymałasia rasšyfravać malekularnuju strukturu taksinu i znajści mahčymaje supraćjadździe.

Vyniki daśledavańnia apublikavanyja ŭ časopisie Nature Communications. 

Vučonyja vyjavili, što białok STT3B adyhryvaje vyrašalnuju rolu ŭ taksičnaści alfa-amanitynu. Z dapamohaj skryninhu lekavych srodkaŭ navukoŭcy vyjavili, što indacyjanin zialony (ICG) moža inhibiravać STT3B i takim čynam źnižać jaho niebiaśpieku.

Indacyjanin zialony admietny tym, što vykarystoŭvajecca ŭ miedycynskaj dyjahnostycy jak kantrasnaje rečyva, jakoje dapamahaje vyznačyć abjom krovazvarotu za chvilinu, daśledavać funkcyi piečani, dyjahnastavać kryvaciok u piečani i straŭniku, a taksama zachvorvańni vačej.

Kab paćvierdzić vyniki skryninhu, farmakołahi pravieryli efiektyŭnaść indacyjaninu zialonaha, z adnaho boku, na kulturach kletak čałavieka i arhanoidach piečani (štučna stvoranych 3D-strukturach, jakija madelujuć asnoŭnyja funkcyi i charaktarystyki piečani ŭ łabaratornych umovach), a z druhoha — na myšach.

Daśledčyki adznačajuć, što indacyjanin zialony byŭ efiektyŭny ŭ błakavańni taksičnaha dziejańnia alfa-amanitynu na kletki čałavieka i, akramia taho, pavialičvaŭ vierahodnaść vyžyvańnia myšej. Ale tolki ŭ tym vypadku, kali prymianieńnie adbyvałasia na praciahu čatyroch hadzin paśla ŭviadzieńnia hrybnoha jadu. 

«Heta moža być źviazana z tym, što alfa-amanityn u pieršyja hadziny vyklikaje niezvarotnyja paškodžańni kletak, jakija nie mohuć być vypraŭlenyja z dapamohaj indacyjaninu zialonaha», 

— pišuć aŭtary. Heta aznačaje, što srodak varta ŭvodzić jak maha raniej padčas lačeńnia.

Adnak, kab stvaryć sapraŭdnyja leki, treba pravieści intensiŭnyja daśledavańni, kab zrazumieć, jak dakładna indacyjanin zialony błakuje škodnaje ŭździejańnie alfa-amanitynu, i kab pravieryć, ci biaśpiečny jon dla vykarystańnia ŭ ludziej.

Navukoŭcy taksama adznačajuć, što ich mietad daśledavańnia — kambinacyja hienietyčnych ekśpierymientaŭ i kampjutarnaha madelavańnia — moža dapamahčy chutka znajści novyja leki ad inšych niebiaśpiečnych rečyvaŭ, jakija ŭpłyvajuć na naša zdaroŭje.

Čytajcie jašče:

Užyvańnie psiłacybinavych hryboŭ moža dapamahčy pry daltaniźmie?

Vučonyja dakazali, što raśliny ŭmiejuć razmaŭlać

Čaćviora padletkaŭ dziela halucynacyj pajeli sušanych muchamoraŭ i trapili ŭ reanimacyju

Antoś Župran

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj
ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru
«Našaj Nivy» ŭ TH

39

0

3

3

5

3