«Źbirajciesia ŭ Biełaruś — mianie departujuć». Historyja siamji biełarusaŭ u Polščy, u jakoj muž pieravoziŭ mihrantaŭ
Natalla — maładaja maci ź Biełarusi, pracuje na adnym z zavodaŭ Biełastoka, u jaje trochhadovy syn. Muž — Andrej, taksama biełarus, niekalki hadoŭ jon pracavaŭ na budoŭlach u polskich haradach, ale vosieńniu 2021 hoda vyrašyŭ zarabić lohkich hrošaj na pieravozcy nielehalnych mihrantaŭ z krain Blizkaha Uschodu. Jaho zatrymali i departavali ŭ Biełaruś z zabaronaj ujezdu ŭ Polšču na piać hod. Natalla z synam zastalisia biez hrošaj i karmiciela. Historyju raspaviało vydańnie MOST.
Ilustracyjny zdymak. Fota: PolskaPolicja / Twitter
Ad budaŭnika da kantrabandysta
Andrej pražyŭ u Polščy niekalki hadoŭ, ličyŭsia kvalifikavanym rabotnikam na budoŭli i zarablaŭ dobryja hrošy. Prykładna ŭ toj čas, kali pačaŭsia mihracyjny kryzis na polska-biełaruskaj miažy, mužčyna zvolniŭsia i pačaŭ šukać novuju pracu. Viartacca na budoŭlu jon nie chacieŭ i znajšoŭ zaniatak, źviazany ź pieravozkaj nalehałaŭ.
«Usie havorać pra ŭkraincaŭ ci hruzinaŭ, ale nie tolki jany pieravozili mihrantaŭ. Tut aktyŭničali i biełarusy, na žal, —
raspaviadaje Natalla. — Moj muž daviedaŭsia pra pieravozku mihrantaŭ u adnoj z kampanij biełarusaŭ u Polščy, jakija raniej hetym zajmalisia. Tak jon i patrapiŭ u hety niebiaśpiečny biznes».
Andrej pačaŭ vyvučać schiemu raboty pa pieravozcy mihrantaŭ: znajšoŭ zakazčykaŭ i kanały. Ź vieraśnia 2021 hoda jon pačaŭ pieravozić nielehałaŭ, jakija, abychodziačy KPP, pierachodzili miažu Biełarusi i ES.
«U asnoŭnym heta byli siryjcy, i jon ličyŭ, što na ich možna zarabić vielmi dobryja hrošy. Spačatku Andrej bajaŭsia jeździć i prapanoŭvaŭ mnie pasprabavać, ja admoviłasia — nie chacieła ŭviazvacca ŭ hety niebiaśpiečny biznes. Ja pracuju na zavodzie i mianie ŭsio zadavalniaje, a jon u vyniku pasprabavaŭ i ŭciahnuŭsia. Bajałasia za jaho, ale mianie słuchać jon nie chacieŭ. Ja adrazu razumieła, da čaho pryviadzie hety zaniatak».
Pieršyja pajezdki ŭ Andreja prajšli paśpiachova, jon padabraŭ siryjcaŭ niedaloka ad pamiežnaj zony i dastaviŭ u Varšavu. Biełarus na takoj pajezdcy zarabiŭ dobryja hrošy. Kolki mienavita, žonka Andreja nie paviedamlaje.
Kaža, što na pačatkovym etapie suma za adnaho mihranta mahła dachodzić da 600 jeŭra, ale šmat što zaležała ad maršrutu.
Pavodle infarmacyi redakcyi MOST, u kastryčniku 2021 hoda za adnaho mihranta ŭ mašynie ad Biełastoka da niamieckaj miažy zamoŭca płaciŭ kala 200 jeŭra. Za adzin rejs možna było pieravieźci 4-5 čałaviek. Pajezdka abychodziłasia pieravozčyku ŭ 800-1000 eŭra.
«Lohkija hrošy i adrenalin zrabili svaju spravu, — kaža Natalla. — Andrej z hałavoj syšoŭ u novuju pracu. U hetym biznesie pracavała kampanija biełarusaŭ pa abodva baki miažy. Byŭ stvorany śpiecyjalny maršrut pa pieravozcy mihrantaŭ ź Biełarusi ŭ Polšču. Chtości paśpieŭ na hetym biznesie zarabić vielmi vialikija hrošy».
Kuratar u Varšavie
Natalla kaža, što ŭmoŭny kiraŭnik hetaha nielehalnaha biznesu ŭvosień 2021 hoda znachodziŭsia ŭ Varšavie, jon sam — vychadziec z krain Blizkaha Uschodu. Hety čałaviek kuryravaŭ uvieś praces pieravozki nielehałaŭ pa Polščy. Na jaho vychodzili mihranty i paviedamlali, dzie znachodziacca, kuratar pieradavaŭ infarmacyju kurjeram kala miažy, a tyja ŭžo zabirali mihrantaŭ i vieźli ŭ pieršuju kropku. Kožny adrezak darohi aceńvaŭsia pa-roznamu.
Na pačatku mihracyjnaha kryzisu na miažy Biełarusi i JEZ nielehały sami płacili hrošy kiroŭcu, ale paśla ŭsio stała pracavać praz kuratara ŭ Varšavie. Jon davaŭ pieravozčykam pieradapłatu na bienzin, a pry ŭdałaj pieravozcy ludziej płaciŭ abumoŭlenuju sumu.
U asnoŭnym usie mihranty, jakija pierachodzili polska-biełaruskuju miažu, jechali ŭ Niamieččynu. I pieršym punktam, kudy treba było ich dastavić, byŭ Biełastok. A adtul — u Varšavu. Dla mihrantaŭ u stalicy Polščy była źniataja śpiecyjalnaja kvatera z usimi ŭmovami. Inšaziemcy tam znachodzilisia na praciahu niekalkich dzion, im davali čystaje adzieńnie, stryhli i rychtavali da nastupnaha etapu — pajezdki ŭ Hiermaniju.
«I voś inšy kurjer pieravoziŭ mihrantaŭ z Varšavy ŭ Niamieččynu. Zrabić heta sa stalicy było kudy lahčej, čym vieźci ad miažy. Tam paśla pačatku kryzisu praviarali amal kožnuju mašynu», — uspaminaje Natalla raskazy Andreja.
Zatrymańnie i departacyja
U kastryčniku pieravozić mihrantaŭ ad miažy ź Biełaruśsiu stała bolš składana: pamiežniki i palicyja praviarali ci nie ŭsie mašyny. Tamu kantrabandysty prydumali admysłovuju schiemu: spačatku jechała pustaja mašyna z kiroŭcam, jaki praviaraŭ, dzie stajać pasty palicyi, a dalej infarmacyja pieradavałasia inšamu kiroŭcu, u mašynie jakoha byli mihranty.
«U listapadzie hałoŭny zamoŭca padaŭ Andreju dla pieravozki mihrantaŭ aŭtamabil na charvackich numarach. Za dzień da zatrymańnia muž raźbiŭ hety aŭtamabil, i jaho pastavili «na ličylnik».
Dziŭna, ale ŭ jaho nie było hrošaj, kab viarnuć pazyku. Muž uvieś čas źnikaŭ — pracavaŭ, ale byŭ biez hrošaj. Moža, jon ich traciŭ na niešta inšaje, nie viedaju. Ja prasiła jaho nie zajmacca hetym biznesam, pieražyvała za jaho, ale mianie jon nie słuchaŭ. Kazaŭ, što dla siamji pracuje, ale my hetych hrošaj nie bačyli».
Na apošniuju pajezdku Andrej pazyčaŭ hrošy ŭ Natalli, abiacaŭ viarnuć. Na zadańnie jon uziaŭ siamiejnuju mašynu. U toj ža dzień Andreja zatrymali na trasie Biełastok — Varšava, jon pieravoziŭ mihranta ź Siryi. Natalla daviedałasia pra zatrymańnie muža praź niekalki hadzin, joj patelefanavali z palicyi.
«Jaho zatrymali i praz hadzin piać dali tolki patelefanavać. Jon nieadekvatna razmaŭlaŭ, pobač ź im byŭ palicyjant i mihrant, jakoha pieravoziŭ. Potym mnie pieratelefanavaŭ palicyjant i paviedamiŭ, što muž zatrymany za pieravozku nielehała. Ja spytała pra siamiejnuju mašynu, mnie skazali, što budzie śledstva i potym stanie zrazumieła, što ź joj stanie».
Mašynu na čas śledstva kanfiskavali, ale abiacajuć viarnuć Natalli pa davieranaści.
Sam vinavaty, jaho papiaredžvali
Andreja vyzvalili praz čatyry dni paśla zatrymańnia. Byŭ sud, pavodle jaho rašeńnia biełarusa departavali. U kancy śniežnia Andreja pryvieźli na miažu pad kanvojem i pasadzili ŭ pieršuju mašynu, jakaja jechała ŭ napramku Biełarusi. Andrej byŭ biez rečaŭ i telefona.
«Viadoma, jon byŭ u stresavym stanie. Uziaŭ telefon u ludziej, nabraŭ mianie, płakaŭ i prasiŭ prabačeńnia. Skazaŭ, što jaho departavali, prasiŭ, kab my z synam źbirali rečy i jechali ŭ Biełaruś», — kaža Natalla.
Viartacca ŭ Biełaruś Natalla nie pahadziłasia. Skazała mužu, što jon sam zrabiŭ svoj vybar, a jany z synam buduć samastojna budavać novaje žyćcio ŭ Polščy.
Andreju pašancavała, jon abyšoŭsia departacyjaj, a nie turemnym terminam. Viadoma, što niekalki biełarusaŭ ciapier pryciahnutyja ŭ Polščy da kryminalnaj adkaznaści za pieravozku nielehalnych mihrantaŭ.
«Ja viedała, čym Andrej zajmaŭsia, ale ničoha nie mahła zrabić z hetym. Jamu pašancavała, što jaho nie pasadzili ŭ turmu, jon trapiŭsia tolki z adnym mihrantam i abyšoŭsia departacyjaj na piać hadoŭ. Chto pieravoziŭ bolš nielehałaŭ, tamu śviecić realny termin».
Natalla dumaje, što Andreja «zdali» miascovyja kankurenty, jakija taksama zarablali na mihrantach. U 2022 hodzie biełarus rychtavaŭsia atrymać vid na žycharstva ŭ Polščy, ale ŭ vyniku jaho departavali.
«Navat kali muža departavali, mnie telefanavali i pahražali jaho byłyja kalehi pa biznesie. Andrej akazaŭsia vinien šmat hrošaj. Ale jaho daŭhi nie pavinny mianie tyčycca, ja nie ŭbačyła ni kapiejki zaroblenych na mihrantach hrošaj».
Miljony jeŭra na mihrantaŭ
U siaredzinie studzienia 2022 hoda polskija pamiežniki zatrymali 9 čałaviek u suviazi z arhanizacyjaj nielehalnaj mihracyi ź Biełarusi ŭ ES. Pa danych Hienprakuratury Polščy, hrupa dziejničała ź vieraśnia 2021-ha pa studzień 2022-ha hoda. Na dziejnaść vydzielena 8,7 młn jeŭra, ź ich 4,3 młn — na pieravozku mihrantaŭ u Hiermaniju.
Mihracyjny kryzis
U minułym hodzie polskija pamiežniki zafiksavali amal 40 tysiač sprob nielehalnaha pierasiačeńnia polska-biełaruskaj miažy. U śniežni — 1,7 tys. sprob, u listapadzie — 8,9 tys., u kastryčniku — 17,5 tys., u vieraśni — 7,7 tys., u žniŭni — 3,5 tys.
Za 2021 hod u Hiermaniju praz terytoryju Biełarusi i Polščy prybyli 11213 nielehalnych mihrantaŭ, da kanca hoda patok staŭ źnižacca.
Kolkaść mihrantaŭ pačała raści letam. U žniŭni ŭ Hiermaniju ŭjechali 474 nielehalnyja mihranty, paśla čaho ich kolkaść rezka ŭzrasła — da 2049 čałaviek u vieraśni. U kastryčniku patok mihrantaŭ vyras da 5294 čałaviek, da listapada jon źniziŭsia da 2849, u śniežni zafiksavali ŭjezd 521 nielehalnaha mihranta.
Andrej paćvierdziŭ sapraŭdnaść hetaj historyi, adnak padrabiazna razmaŭlać z redakcyjaj admoviŭsia. Imiony hierojaŭ źmienienyja pa ich prośbie.
«Ich bili i nie davali viartacca». Minčanka vyratavała siamju kurdaŭ, jakija 22 dni prabyli na biełaruska-polskaj miažy
«My tyja niamnohija, kamu pašancavała». Mihranty raskazali pra brutalnaje padarožža ź Biełarusi ŭ Jeŭropu
