Siłaviki prapanujuć zavočnyja kryminalnyja sudy. Pačać mohuć z apazicyjanieraŭ, a paśla pierajści da biznesoŭcaŭ i zamiežnikaŭ
Staršynia Rady biaśpieki zajaviŭ, što Śledčy kamitet prapanoŭvaje ŭvieści ŭ Biełarusi zavočnyja kryminalnyja sudy. Pa słovach Alaksandra Valfoviča, ideju ŭžo padtrymali Viarchoŭny sud i Hienieralnaja prakuratura. Detali abmiarkujuć na bližejšaj naradzie Rady biaśpieki. I choć Valfovič adrazu zajaviŭ, što tak sudzić pačnuć pa spravach, źviazanych z palityčnaj pazicyjaj, nichto nie budzie prymać zakon pad umoŭnuju Cichanoŭskuju ci Łatušku. Pačać mohuć ź ich, ale heta razvazvaje ruki dalej sudzić takim čynam luboha biznesmiena, jaki źjechaŭ ź Biełarusi, ci navat zamiežnika, suprać jakoha biełaruskija siłaviki zaviaduć spravu. Nad čałaviekam nie prosta budzie visieć termin, heta moža ŭskładnić jaho pierasoŭvańnie pa śviecie, kali jaho ŭklučać u mižnarodny vyšuk. Nu, i nahadajem pra ideju pazbaŭlać hramadzianstva navat pa naradžeńni. Paśla zavočnaha suda možna pajści i na taki krok.
«Čałaviek ździejśniŭ tut złačynstva, źjechaŭ i spakojna žyvie za miažoj, — zajaviŭ kiraŭnik Rady biaśpieki. — Pa zapycie pravaachoŭnaha błoka pa palityčnych matyvach ich nie vydajuć adtul.
Prapanujecca ŭvieści papraŭki ŭ zakon, kab była mahčymaść pryciahvać da kryminalnaj adkaznaści. Sud zavočna prysudzić da taho ci inšaha pakarańnia ŭ zaležnaści ad ciažaru ździajśnieńnia praviny.
Viadoma, jon budzie znachodzicca za miažoj, viadoma, jaho nie vydaduć. Ale toje, što jon prysudžany, naprykład, da dvuch-troch hadoŭ pazbaŭleńnia voli, abo da inšaha terminu, jaki vyznačyć sud, budzie, napeŭna, nakładvać adbitak».
Cikava, što jašče niadaŭna Valfovič kazaŭ, što Cichanoŭskaja i Łatuška pavinny pryjechać u Biełaruś, adbyć tut pakarańnie i dalej spakojna žyć u Biełarusi. Adnak viadoma, što prynamsi ŭ dačynieńni da Śviatłany Cichanoŭskaj interpał admoviŭsia pa zapycie biełaruskaha boku ŭklučać jaje ŭ mižnarodny vyšuk, pakolki ličyć pieraśled palityčna matyvavanym, što supiarečyć statutu arhanizacyi.
Zavočnyja sudy isnujuć u Francyi, Danii, Estonii, a taksama ŭ Rasii i Ukrainie
Praktyka zavočnych sudoŭ u śviecie nie novaja, choć jurysty jaje i krytykujuć. Asnoŭnaja prablema ŭ tym, što abvinavačany nie maje nijakaj mahčymaści paŭnavartasna vykazać svaju pazicyju, abaranić siabie, chacia dapuskajecca ŭdzieł advakata, u niekatorych krainach jaho moža pradastavić dziaržava (košt za jaho pasłuhi paśla prysudu spahaniajuć z asudžanaha).
Zavočnyja sudy isnujuć u mnohich krainach: Rasija, Kazachstan, Francyja, Danija, Estonija i inšyja.
U 2014 hodzie takaja praktyka źjaviłasia va Ukrainie, ułady tłumačyli heta, u tym liku, imknieńniem pryciahnuć da adkaznaści čynoŭnikaŭ i aliharchaŭ z kłana Janukoviča, jakija paśla majdana źbiehli za miažu.
U Rasii, u svoj čas, zavočna aryštoŭvali miljanieraŭ Barysa Bierazoŭskaha i Ihara Kałamojskaha, abodva mieli niekalki hramadzianstvaŭ.
A ŭ Kazachstanie ŭ 2018 hodzie zavočna asudzili da pažyćciovaha źniavoleńnia eks-bankira Muchtara Ablazava, jaki nazyvaje siabie hałoŭnym apazicyjanieram i krytykam režyma Nazarbajeva.
Na jaho prykładzie možna ŭbačyć, jak składvajecca los paśla zavočnaha prysudu. Ablazaŭ na toj momant žyŭ u Francyi. Pa zapycie Rasii jaho patrabavali vydać, i spačatku sud pahadziŭsia z hetym, adnak paśla Viarchoŭny sud Francyi adchiliŭ zapyt, pakolki pryjšoŭ da vysnovy, što pieraśled maje palityčny charaktar.
Tolki ŭ 2020 hodzie eks-bankir atrymaŭ status palityčnaha biežanca ŭ Jeŭropie. Kali jon tolki pasprabuje trapić na radzimu, jaho adrazu aryštujuć i etapirujuć dla adbyćcia pakarańnia.
Rašeńnie ab zavočnym sudzie prymajuć na fonie idei ab pazbaŭleńni hramadzianstva pa naradžeńni
U Biełarusi ideja ŭvieści zavočny kryminalny praces supravadžajecca idejaj pazbaŭlać hramadzianstva asudžanych pa peŭnych kryminalnych artykułach, u tym liku za teraryzm, ekstremizm, raspalvańnie varožaści — nadzvyčaj papularnyja apošnim časam złačynstvy, u jakich abvinavačvajuć apazicyjanieraŭ i žurnalistaŭ.
Kali buduć pryniatyja źmieny ŭ kryminalny zakon i zakon «Ab hramadzianstvie», i čałavieka zmohuć asudzić u jaho adsutnaść, dalej jaho mohuć pazbavić hramadzianstva, navat kali jano atrymanaje pry naradžeńni i nijakaha inšaha niama. A taksama kanfiskavać majomaść.
Na mižnarodnaj arenie pazbaŭleńnie hramadzianstva pa naradžeńni z kanfiskacyjaj majomaści vykliča bolš šumu i krytyki, čym zavočnyja sudy.
Bo tut niepaźbiežnyja asacyjacyi ź dziejańniami nacysckaj ułady ŭ Hiermanii ŭ 1930-ch. Habrejaŭ spačatku pazbaŭlali hramadzianstva, zabirali ŭ ich usiu majomaść, a skončyłasia ŭsio Chałakostam.
Treba razumieć, što źmieny ŭ zakon nie prymajucca pad umoŭnuju Cichanoŭskuju ci Łatušku, zakon budzie adzinym dla ŭsich. Varta tolki pačać, i zaŭtra zavočna pačnuć sudzić užo nie tolki apazicyjanieraŭ, ale naprykład, biznesoŭcaŭ, jakija ŭžo źjechali ci tolki płanujuć, ale majuć u Biełarusi biznes, majomaść i hrošy na rachunkach.
Vidavočna, što heta bolš pryvabnaja pierśpiektyva dla kampiensacyi na karyść dziaržavy, čym kvatera apazicyjaniera ŭ spalnym rajonie (dyj ci jaje zabiareš, kali inšaha žylla niama, a tam prapisanyja niepaŭnaletnija dzieci, u jakich nie mohuć zabrać hramadzianstva za dziejnaść baćkoŭ).
U teoryi, zavočna zmohuć sudzić i zamiežnikaŭ. Nahadajem, što biełaruskija siłaviki ŭžo zaviali spravu na mera Ryhi, a taksama na polskich pamiežnikaŭ, jakija nie puskali na svoj bok mihrantaŭ. Znoŭ taki, u teoryi, paśla prysudu Biełaruś moža ŭklučyć imiony asudžanych zamiežnikaŭ u zapyt na mižnarodny vyšuk.
Jak budzie dziejničać interpał u hetym vypadku, pytańnie adkrytaje, ale patencyjna heta moža stvaryć prablemy pry pierasoŭvańni pa śviecie i dla zamiežnych hramadzian.
