Śviatłana Aleksijevič: «Dajcie ŭ Biełaruś tanki, zbroju — i tam kataliki pačnuć zabivać pravasłaŭnych»
9 červienia na rasijskim telekanale «Dožd́» prajšła žyvaja linija ź biełaruskaj piśmieńnicaj, nobieleŭskaj łaŭreatkaj Śviatłanaj Aleksijevič. «Naša Niva» zrabiła padborku samych jarkich cytat piśmieńnicy.
U mianie try damy. Maja maci — ukrainka, baćka — biełarus. I ruskaja kultura — moj treci dom.
Kali ja pisała knihu pra Čarnobyl, ja zrazumieła, što nacyjanalnyja pytańni — pytańni minułaha. Adčuvaješ siabie prosta pradstaŭnikom bijavidu, jaki moža sam siabie źniščyć.
U 90-ja hady my byli ramantykami, dumali — kamunisty zaŭtra syduć i pačniecca inšaje žyćcio. Ale taki ramantyzm akazaŭsia amal złačynstvam, nam daviałosia za jaho raspłačvacca. Vyśvietliłasia, što našy demakraty i libierały nie hatovyja da pieramien. Svaboda — heta doŭhi šlach. Darma my ličyli, što heta adbudziecca chutka.
Nielha dumać, što, kali ty viedaješ try movy, naprykład, ty — svabodny čałaviek. Ja sustrakała ruskaha patryjota, jaki viedaje niekalki moŭ… Heta prosta žyvioła ahresiŭnaja.
Kali ja pačała pisać «U vajny nie žanočaje abličča», to dumała, što heta budzie pryhoža. Ale kali ja pačała havaryć z žančynami, to ja spužałasia našaj pieramohi.
Pieramohu ŭ svoj čas vykarystali, kab zakryć temu HUŁAHa. I siońnia, kali ty sprabuješ spytać, kolki kaštavała pieramoha, tabie kažuć — heta niavažna, hałoŭnaje, što ŭ nas była Pieramoha. Čałaviek — asobna, pieramoha — asobna. Pieramoha stała mahutnaj ideałahičnaj zbrojaj.
Ja nie ruski piśmieńnik. Ja ruski jeŭrapiejec siońnia. Mientalitet — biełaruski, kultura — ruskaja.
Krym — heta akupacyja. Vajna, jakuju pačała Rasija ŭ Danbasie — na sumleńni Rasii. [Aleksijevič tut dała taki prykład:] Takuju vajnu možna pačać i ŭ Biełarusi: dajcie tudy tanki, zbroju — i tam kataliki pačnuć zabivać pravasłaŭnych ci kaho zaŭhodna. Čałaviek — dastatkova niedaskanałaja istota, jamu ŭ hałavu možna ŭkłaści ŭsio, što zaŭhodna.
Ja nie carkoŭny čałaviek. Relihijny fanatyzm siońniašni — heta ŭcioki ad realnaści. Ale jak mastak ja adčuvaju, što jość niejkaja tajamnica ŭ hetym śviecie.
Samaja strašnaja vajna, jakaja čakaje nas, heta nie vajna pamiž ludźmi, a vajna z pryrodaj, jakuju raźviazaŭ čałaviek.
Našy [ruskija] ijerarchii — niapraŭda. Tut vielmi šmat pravincyjnych, šavinistyčnych i antyhumanitarnych ujaŭleńniaŭ.
Kali chtości i zastaŭsia viernym ramantyčnym ideałam z 90-ch, to heta libierały, jakich pryniata siońnia prynižać. Ja — libierał.
