Падвойны ўдар: навукоўцы папярэджваюць аб небяспецы «твіндэміі»
На фоне пандэміі каранавіруса навукоўцы папярэджваюць аб новай небяспецы. Калі чарговая, чацвёртая па ліку, глабальная хваля інфекцыі (а яна ўжо практычна непазбежная) накладзецца на сезон звычайных прастудных захворванняў накшталт ВРВІ або грыпу, гэта можа сур'ёзна ўскладніць сітуацыю ў ахове здароўя па ўсім свеце і абярнуцца дзясяткамі, а то і сотнямі тысяч ахвяр. Наколькі вялікая імавернасць такога «падвойнага ўдару» — ці, як кажуць на Захадзе, «твіндэміі» (ад англійскага слова «twins» — «двайняты») — і што можна зрабіць, каб сябе абараніць, піша Бі-бі-сі.
Aitor Diago
Зацішша перад бурай
Сезон прастудных захворванняў у Паўночным паўшар'і пачынаецца, як правіла, з надыходам першых халадоў і працягваецца амаль паўгода — дзесьці да сярэдзіны сакавіка.
Мінулы 2020 год стаўся вялікім выключэннем з гэтага правіла. Пераважная большасць школ была закрытая, ды і дарослыя пераважна сядзелі па дамах — так што разносіць прастуду і грып было асабліва няма каму.
Напрыклад, у Злучаных Штатах, дзе вірус грыпу штогод забірае ад 20 да 60 тысяч жыццяў, з якіх прынамсі 200 дзяцей, у мінулым сезоне памерла адно дзіця. Усяго з верасня па сакавік на ўсю 330-мільённую краіну хворых на грып ледзь набралася паўтары тысячы.
Гэтай восенню сітуацыя прынцыпова іншая. У развітых краінах, дзе значная частка насельніцтва ўжо зрабіла прышчэпку ад Covid-19, улады патроху здымаюць абмежавальныя меры. Дзеці вяртаюцца ў школы, дарослыя — у офісы і рэстараны. Нядзіўна, што папаўзла ўверх і статыстыка прастудных захворванняў.
— Мы стаім перад пагрозай эпідэміі адразу двух рэспіраторных вірусаў, і ў выніку сістэма аховы здароўя лёгка можа апынуцца перагружанай, не справіўшыся з патокам хворых, — папярэджвае прафесар медыцынскай школы Гарвардскага універсітэта Даніэль Саламон.
З такім прагнозам згодна большасць экспертаў-эпідэміёлагаў. Па іх словах, вяртанне жыцця ў звыклае рэчышча будзе непазбежна суправаджацца і вяртаннем звыклых інфекцый.
Бяда не прыходзіць адна
«Вядома, загадзя нельга быць упэўненым ні ў чым, але я думаю, гэтай зімой нас чакае значны рост захворвання і на грып, і на вірус HRSV, якія паражаюць ніжнія дыхальныя шляхі, — кажа прафесар вірусалогіі са Школы клетачнай і малекулярнай медыцыны Брыстальскага ўніверсітэта Дэвід Мэцьюс. — Гэта значыць, да нас вось-вось вярнуцца адразу два вірусы, задушаныя мінулай зімой [абмежавальнымі мерамі]».
Тым, хто не баіцца сезоннага грыпу і лічыць яго адносна бяспечным захворваннем, прафесар Мэцьюс нагадвае статыстыку. Штогод ад гэтага «бяскрыўднага» віруса (і звязаных з ім ускладненняў) гіне прыкладна 650 тысяч чалавек. Так што, па яго словах, недаацэньваць абедзве гэтыя інфекцыі ні ў якім выпадку не варта.
У групе рызыкі — пажылыя людзі з хранічнымі захворваннямі (гэта значыць на фоне пандэміі яны ўразлівыя двойчы) і дзеці з не акрэплым яшчэ імунітэтам. У адрозненне ад каранавіруса, які ў дзіцячым узросце звычайна як раз пераносіцца адносна лёгка, у іх нашмат вышэйшы шанец цяжка захварэць і трапіць у бальніцу.
«Дзіця, якое трапіла з грыпам у рэанімацыю — звычайная справа, — запэўнівае Дэвід Мэцьюс. — Вядома, для маладых і здаровых грып — гэта, хутчэй, прыкрая непрыемнасць: ну хто з нас не хварэў на грып. Але мы ведаем, што грып штогод забівае дзясяткі і сотні тысяч людзей. Ён забівае старых, ён забівае немаўлятаў. Так што нам вельмі пашанцавала, што ад грыпу можна зрабіць прышчэпку. Ад HRSV вось нельга — хоць распрацоўкі вакцыны вядуцца ўжо некалькі дзесяцігоддзяў».
Прафесар эпідэміялогіі інфекцыйных захворванняў універсітэцкага каледжа Лондана і прэзідэнт Брытанскай акадэміі медыцынскіх навук Эн Джонсан паказвае на яшчэ адну патэнцыйную небяспеку: вядома, што ад года да года грып даволі значна муціруе. Часам — прыкладна раз у 10 гадоў — гэта прыводзіць да з'яўлення новага, больш небяспечнага штаму.
Так, напрыклад, адбылося ў 2009 годзе, калі пачатая ў Мексіцы ўспышка свінога грыпу перарасла ў глабальную эпідэмію.
Добрая навіна, па яе словах, заключаецца ў тым, што новага лакдаўну ўводзіць не спатрэбіцца. Для барацьбы з грыпам ідэальна падыходзяць ўжо звыклыя нам меры: нашэнне масак, рэгулярнае і поўнае мыццё рук, захаванне сацыяльнай дыстанцыі, а галоўнае — вакцынацыя.
Прафесар Мэцьюс перакананы: сёлета прышчапіцца ад грыпу лепш нават тым, хто ніколі ў жыцці раней гэтага не рабіў. Каб па максімуме абараніць не толькі сябе самога, але і навакольных.
«Тут не аб чым гаварыць або спрачацца, тут наогул няма чаго абмяркоўваць, — запэўнівае ён. — Проста ідзеце і прышчапіцесь. Я вось ужо прышчапіўся».
На фоне масавай вакцынацыі ад каранавіруса навукоўцы нават правялі спецыяльнае даследаванне, каб высветліць, ці можна рабіць абедзве прышчэпкі запар з невялікім перапынкам і ў якім парадку яны працуюць лепш. Адказ адназначны — можна нават проста ў адзін дзень.
Вядома, ніводная прышчэпка не здольная даць гарантаваную і поўную абарону ад хваробы, удакладняе эксперт. Але вось ад траплення ў бальніцу зберажэ напэўна, так што ігнараваць самы эфектыўны з вядомых спосабаў абароны ні ў якім разе нельга. А сам укол вакцыны прафесар Мэцьюс параўноўвае з аўтамабільнымі рамянямі бяспекі.
«Калі вы сядайце ў машыну і прышпільваць рэмень — вы ж робіце гэта не таму, што збіраецеся трапіць у аварыю, праўда? І не таму, што рэмень дае гарантыю, што ў выпадку аварыі вы застанецеся ў жывых ці не атрымаеце сур'ёзных траўмаў. А прышпільвацца вы таму, што, калі раптам аварыя ўсё ж здарыцца, рэмень прынцыпова павышае вашыя шанцы на шчасны вынік».
Чытайце таксама: Некаторых вакцын хапае на ўсё жыццё. Вось чаму з кавідам не так
