Cichi hienij Papy Bieniedykta XVI
31 śniežnia Vatykan paviedamiŭ ab śmierci Jozafa Ratcynhiera, byłoha Papy Bieniedykta XVI. Jamu było 95 hadoŭ i jon staŭ pieršym za 600 hadoŭ Papam, jaki syšoŭ na piensiju, kali adčuŭ siabie słabym. Jakim byŭ pry žyćci Jozaf Ratcynhier?
Fota: Thomas Kienzle, AP
Jašče ŭ lutym 2013 hoda 86-hadovy Bieniedykt XVI abviaściŭ ab svaim sychodzie z Papskaha Pasadu praz kiepski stan zdaroŭja. Heta stała pieršym dobraachvotnym adračeńniem Papy ad pasady za apošnija 600 hadoŭ (u 1415 hodzie hetak ža zrabiŭ Ryhor XII).
Frensis Majer, staršy navukovy supracoŭnik pa prahramie katalickich daśledavańniaŭ Centra etyki i hramadskaj palityki, vyrašyŭ padzialicca svaimi ŭspaminami ab tym, jakim byŭ pry žyćci Bieniedykt XVI, piša «Uoł-stryt džornał».
«U 1980-ch u mianie byli dźvie doŭhija razmovy z kardynałam Jozafam Ratcynhieram, jaki ŭ 2005 hodzie budzie abrany Papam i paśla hetaha stanie viadomy śvietu jak Bieniedykt XVI.
Našy sustrečy byli niefarmalnymi i nie padpadali pad pratakoł. Heta dazvalała nam vieści niaśpiešnyja i adkrytyja dyskusii ab prablemach i asobach u Carkvie.
Na toj momant presa ŭžo paśpieła prazvać jaho Panzerkardinal, heta značyć, pazbaŭleny pačućcia humaru niamiecki kamiendant daktrynalnaj palicyi Vatykana. Ja čytaŭ jaho aptymistyčnyja pracy i tamu paličyŭ sfarmavanaje pra jaho hramadskaje mierkavańnie niapravilnym. Ja ŭsio jašče nie byŭ hatovy da jaho asabistaj prastaty i pakorlivaści. U jaho pavodzinach nie było ni namioku na nieciarpieńnie, abyjakavaść i samazdavolenaść. Tak možna apisać tolki niešmatlikich hramadskich dziejačaŭ i carkoŭnych słužak.
Prajšli dziesiacihodździ, razam ź imi minuli mnohija prablemy i ludzi, jakich my abmiarkoŭvali. Ale dahetul ja pamiataju niečakanaje pačućcio, jakoje sparadzili našy ź im razmovy — nadzieju. Jak i rańniechryścijanski śviaty i navukoviec Aŭhuścin, Jozaf Ratcynhier nie byŭ aptymistam. Ale taksama, jak i Aŭhuścin, jon byŭ čałaviekam, jaki žyvie ź niepachisnaj vieraj i davieram da Isusa Chrysta i Boha.
Papa Bieniedykt XVI byŭ adnym z najvialikšych relihijnych rozumaŭ sučasnaści. Jon naležaŭ da epochi katalickaha hieniju razam z takimi myślarami, jak Anry de Lubak, Iŭ Kanhar, Chans Urs fon Baltazar i Papa Jan Pavieł II. Usie jany sfarmavalisia ŭ vyniku hłybokich kulturnych raskołaŭ Jeŭropy paśla Pieršaj suśvietnaj vajny, usie jany pieražyli baraćbu carkvy ź vialikimi ateistyčnymi ideałohijami, kryvavuju bojniu Druhoj suśvietnaj vajny i chvali reakcyi na heta ŭnutry samoj Carkvy. Jany prapuścili praź siabie biblejskaha maštabu pakuty.
U jakaści peritus, abo vučonaha ekśpierta, na Druhim Vatykanskim sabory (1962—1965-ja hady) małady Ratcynhier byŭ absalutna prahresiŭnym śviatarom. Adnak jon razhladaŭ sabor jak asnovu pierajemnaści i viernaści tradycyjam. Jon ličyŭ, što heta byŭ u pieršuju čarhu prajekt abnaŭleńnia, zasnavany na viartańni da vytokaŭ chryścijanskaha žyćcia, a nie revalucyja. Jaho akcent na viernaści tradycyjam adździalaŭ jaho ad takich bolš radykalnych kalehaŭ, jak Chans Kiunh, jaki staŭ upartym krytykam Ratcynhiera.
Niahledziačy na krytyku, sam Jozaf byŭ spakojnym čałaviekam, nie schilnym da kanfliktaŭ.
Jon byŭ navukoŭcam z vytančanym hustam u muzycy i mastactvie. Bolš za ŭsio jamu treba było dosyć snu i cišyni, kab dumać i pisać.
Bolšaja častka jaho vializnaj pracy była napisana ałoŭkam ad ruki.
Jon nikoli nie imknuŭsia stać biskupam, kardynałam abo Papam, ale paśpieŭ pabyvać na ŭsich troch hetych pačesnych pasadach. Budučy prefiektam Kanhrehacyi Vieravučeńnia (adna z kanhrehacyj ci «ministerstvaŭ», jakaja adkazvaje za čyściniu viery pry Rymskaj kuryi, centralnaha orhana kiravańnia Vatykanam), jon nieadnarazova sprabavaŭ syści ŭ adstaŭku i viarnucca dadomu ŭ Hiermaniju. Adkaz Jana Paŭła II, Papy, jakomu jon byŭ siabram i idealnym paplečnikam, byŭ prosty: «Pierastań prasić pra heta, tamu što, pakul ja tut, ty pavinien zastavacca».
Kali Ratcynhier u 76 hadoŭ staŭ Papam, jon navat zaŭvažyŭ, što dla hetaja pasada visić nad im jak lazo hiljaciny.
Heta było tolki pradčuvańniem. Jaho słužeńnie ŭ jakaści pantyfika było adznačana bliskučym vykładańniem i dziŭnaj enierhijaj u jaho padarožžach.
Ale pry hetym Ratcynhier akazvaŭ nieapraŭdany davier niekatorym blizkim jamu ludziam.
Jaho daŭni kaleha i ŭ bytnaść dziaržsakratarom Vatykana kardynał Tarčyzia Biertone byŭ raskrytykavany za niekampietentnaść i karupcyju paśla taho, jak jaho dvarecki apubličyŭ sakretnyja dakumienty. U inšym vypadku, davieryŭšysia paradam svaich davieranych asob, Papa ŭ jakaści žesta miłasernaści nie staŭ adłučać ad carkvy biskupa-raskolnika: Ratcynhier nie viedaŭ, što hety biskup jašče i admaŭlaŭ Chałakost.
Na ŭsio heta nakładaŭ svoj adbitak asablivy skład charaktaru pantyfika. U adroźnieńnie ad Jana Paŭła II ź jaho «pryrodnaj siłaj» i charyzmaj, Bieniedykt XVI byŭ intraviertam i čałaviekam bolš ranimym.
Jaho adstaŭka z pasady Papy ŭ 2013 hodzie, pieršaja za mnohija stahodździ, vyklikała stolki ž razdražnieńnia i ździŭleńnia, kolki pachvały i pavahi. Jaho histaryčna ŭnikalny status «hanarovaha Papy» niaredka vyklikaŭ błytaninu.
Papa Bieniedykt XVI, tym nie mienš, vydatna vykarystoŭvaŭ svoj unikalny intelekt. Jaho lekcyju ŭ Rehiensburhskim univiersitecie 2006 hoda masava i nienavukova raskrytykavali jak antyisłamskuju. Miž tym u joj hałoŭnym była bliskučaja abarona ŭzajemapadtrymki viery i rozumu i pryrody svabody sumleńnia.
Jaho vystup u Arhanizacyi Abjadnanych Nacyj u 2008 hodzie, jakuju jon nazvaŭ «instrumientam słužeńnia ŭsiamu čałaviectvu», byŭ tryumfalnym.
Jaho zbor tvoraŭ ab adkaznaści čałavieka za navakolnaje asiarodździe źjaviŭsia zadoŭha da ciapierašniaha pantyfikatu.
U svaim vystupie ŭ Frajburhu ŭ 2011 hodzie jon daŭ surovuju i ćviarozuju acenku prablemam, jakija stajać pierad chryścijanstvam. Heta taksama byŭ pierakanaŭčy zaklik da ŭvieravańnia i nadziei.
Pieršaja i najlepšaja encyklika ciapierašniaha Papy Franciška — «Śviatło viery» — była ŭ značnaj stupieni napisana Bieniedyktam XVI.
Bližej da kanca svajho žyćcia jon nazvaŭ siabie «Papam epochi mižčaśsia» i skazaŭ: «Tolki azirnuŭšysia ŭ minułaje, možna daviedacca, jak dziejničajuć siły historyi».
Što b ni čakała nas u budučyni, katalicki śviet straciŭ adzin sa svaich samych bliskučych rozumaŭ i krasamoŭnych hałasoŭ. Pamiać ab im budzie žyć viečna.
hospadzie... chto ž takoje pafasnaje napisaŭ? niaŭžo moj Mad.?