«Netfliks» ekranizavaŭ Remarka. Hladzieć i pierasłać spasyłku ŭsim rasijanam i łukašystam, jakich viedajecie
«Na Zachodnim froncie ničoha novaha» — tak nazyvaŭsia hety kłasičny raman Erycha Maryja Remarka ŭ biełaruskim pierakładzie Chviadosa Šynklera, jaki vyjšaŭ praz try hady paśla publikacyi aryhinała i bolš nie pieravydavaŭsia. Mnohim tvor viadomy ŭ rasijskim pierakładzie «Na Zapadnom frontie bieź pieriemien». Na žal, mnohija jaho nie čytali. A heta musova čytać, musova hladzieć tut i ciapier.
Film staŭ samym darahim z tych, što kali-niebudź rabilisia ŭ Niamieččynie. Fota: Netflix.com
Raman Im Westen nichts Neues źjaviŭsia na śviet u listapadzie 1928-ha — i vyklikaŭ kałasalny rezanans. Za paŭhoda kniha stała samaj pradavanaj u niamieckaj historyi. Jaje pierakładuć na 53 movy, biełaruskaja była adnoj ź pieršych. U 1931 hodzie vyjšaŭ pierakład Chviadosa Šynklera «Na Zachodnim froncie ničoha novaha». Kožny kłasičny tvor musić pierakładacca nanoŭ kožnyja 50 hadoŭ, bo mova mianiajecca — ale biełarusy pra heta mohuć tolki maryć.
Remark sam prajšoŭ Pieršuju suśvietnuju. Jaho pryzvali 18-hadovym, praz paŭtara miesiaca na froncie jaho ciažka paranili, i reštu vajny jon pralažyć u špitalach. Ën demabilizujecca i admovicca ad ordena, i stanie piśmieńnikam. Adnym z samych źnienavidnych dla nacystaŭ piśmieńnikaŭ. Praź dzień paśla prychodu da ŭłady Hitlera jon pakinie Hiermaniju. Nacysty pazbaviać jaho hramadzianstva, a jon pierajedzie ŭ ZŠA. Niazdolnyja dabracca da samoha Remarka, nacysty ŭ 1943 hodzie za antyvajennyja vykazvańni aryštujuć siastru piśmieńnika Elfrydu — i hiljatynujuć.
Vyklik
Dać novaje ekrannaje žyćcio takomu słavutamu tvoru — składanaja zadača navat dla šmatmiljonnaha amierykanskaha pradakšna. Jak minimum tamu, što papiaredniki ŭźniali płanku na kaśmičny ŭzrovień.
Čorna-biełaja stužka Ljuisa Majłstoŭna 1930 hoda atrymała dva «Oskary» («Najlepšy film», «Najlepšaja režysura»), a taksama ŭvajšła ŭ nacyjanalny rejestr filmaŭ, bo vałodała «kulturnaj, estetyčnaj i histaryčnaj značnaściu».
Amierykanski ž instytut kino ŭvohule ŭklučyŭ pałatno ŭ dziasiatku najlepšych «epičnych» filmaŭ.
Akramia taho, u 1979-m CBS dała svaju viersiju tvora praz režysuru Dełbierta Mana. Brytana-amierykanskaja viersija atrymała «Załaty hłobus» i «Emi» ŭ naminacyi «najlepšy telefilm hoda».
Tamu niemiec Edvard Bierhier sutyknuŭsia z najskładaniejšym vyklikam. Bo jamu treba było nie tolki adpaviadać uzroŭniu papiarednich ekranizacyj, ale i pracavać z temaj dy tvoram, jakija na radzimie i siońnia ŭsprymajucca z bolem. Tym nie mienš čałaviek, jaki stvaryŭ nizku vybitnych sieryjałaŭ kštałtu «Patryka Miełroŭza», «Terora» dy «Deutschland 83», ryzyknuŭ uziacca za pracu. I, treba pryznać, zrabiŭ jaje bliskuča.
Asablivaści
Biudžet «Na Zachodnim froncie…» nie abjaŭlajecca, ale «Netfliks» adznačyŭ: film staŭ samym darahim z tych, što kali-niebudź rabilisia ŭ Niamieččynie.
Krychu dziŭna, bo placoŭka dla pracy mieściłasia ŭ Čechii, pad Prahaj. Ale jakaść zdymak adpaviadaje najlepšym uzoram sučasnaha kiniematohrafa.
Pry hetym viadučyja akciory nie majuć suśvietnaj viadomaści — i navat na radzimie nie ŭvachodziać u śpisy samych zapatrabavanych. Na hałoŭnuju rolu pierahledzieli bolš za 500 maładych kinaentuzijastaŭ, ale vybar byŭ zrobleny na karyść Fieliksa Kamierera z šarahovaha aŭstryjskaha teatra Burh. Takim ža ścipłym pa imionach atrymaŭsia i ŭvieś astatni kast, za vyklučeńniem Daniela Brula. Jaho hledačy mahli pamiatać pa dziejach u stužkach «Hudbaj, Lenin!» dy «Biassłaŭnyja vyradki». Ideja režysiora była prostaj: hledačoŭ varta ŭciahnuć u prastoru filma praz naratyŭ, a nie praz akcioraŭ, za jakimi ciahniecca toj ci inšy bekhraŭnd.
Jašče varta pamiatać, što Bierhier raspačaŭ i zaviaršyŭ zdymki da 24 lutaha 2022 hoda. Tamu ŭsie paraleli dy fłešbeki — jakim by vielizarnym žadańniem ni było ich pravodzić — asnovy pad saboj nie majuć. Uvohule, kab nie karanavirus, stužka mahła źjavicca na śviet jašče dva hady tamu i zmahacca z «Parazitami» za «Oskar» u naminacyi «Najlepšy zamiežny film». Adnak u 2023-m ništo nie zaškodzić filmu Bierhiera pretendavać na hetuju ŭznaharodu.
Darečy, usie hieroi filma razmaŭlajuć pa-niamiecku, što dla ekranizacyi ramana nova. «Kali brytaniec ci amierykaniec biarecca za materyjał pra Pieršuju suśvietnuju, jon hladzić na padziei vačyma pieramožcy, hieraizuje padziei, asob. Nam, jak niemcam, tut niama čym hanarycca. Jość tolki pačućcie viny dy adkaznaści pierad minułym», — adznačaŭ režysior.
Paraleli
Jak ni kruci, ale pošuk anałahaŭ — niepaźbiežnaść, bo vielizarny płast filmaŭ pra vajnu zadaŭ svaimi šedeŭrami peŭnyja standarty dy sfarmiravaŭ stereatypy. Tamu ŭzhadki pra «1917», «Vyratavać radavoha Rajana», «Dziunkierk» i navat «Apakalipsis siońnia» tak ci inakš buduć akalać stužku Bierhiera. Praŭda, akalać vyklučna pazityŭnym šlejfam: navat naturalizm, ad jakoha sami saboj zapluščvajucca vočy, tut da miesca — chaj sabie «Netfliks» i zachodzić za miežy zvykłych kanonaŭ pry demanstracyi ciełaŭ zabitych, nastupstvaŭ bajoŭ albo detalizacyi vajskovych žudaściaŭ.
Možna pabačyć u stužcy i peŭnyja adsyłki da dakumientalistyki. Tut niama revieransaŭ u bok tych, chto zmahajecca na baku śviatła i pavinien pieramahčy, albo niejkaj hieraizacyi achviar. «Na Zachodnim froncie…» biaźlitasna kanstatuje śmierci ad raznastajnaj zbroi, pakuty ad niečałaviečych umoŭ isnavańnia, žudaści ad štodzionnaj rečaisnaści, da jakoj čałaviek u vyniku pryzvyčajvajecca — chaj heta i piłavańnie paranienaj nahi biez narkozu.
Film fakusujecca na ekzistencyjalnym kryzisie asoby, jakaja łamajecca ŭ młynie vajny. Fota: Netflix.com
Možna začapić i niešta ad absurdu, jakim byŭ prasiaknuty jašče hašakaŭski «Šviejk», a paśla atrymaŭ raźvićcio ŭ chieleraŭskim «Vykrutasie 22». Adnak «Netfliks» admaŭlajecca ad humarystyčnych notak, što supravadžajuć kłasičnyja teksty. Tut chutčej fokus na ekzistencyjalnym kryzisie asoby, jakaja łamajecca ŭ młynie vajny, spustošvajecca dušoj dy hublaje stryžań čałaviečnaści.
Cikava, što takoje nasyčanaje kiniematahrafičnaje pałatno stvaryli scenarysty, jakija na maštabnyja farmaty raniej nie hladzieli.
Jena Stokieła bolš viedajuć jak aŭtara «Vašynhton post», čym stvaralnika «Pieramoŭ», a Łeśli Patersan jak čempijonku pa tryjatłonie, a nie kreatara «Sta dzion Hanny». Tym nie mienš, tandem nabyŭ pravy na ekranizacyju Remarka jašče ŭ 2006-m — i ŭvieś hety čas čakaŭ nahody, kab realizavać ambicyjnuju zadumu. Jak bačym, nie darma.
Kantrasty
Adzin z samych šykoŭnych pryjomaŭ, jakim karystajecca režysior. Tut i malaŭničaje navakolle, što źniščajecca bajavymi dziejami. I emacyjny entuzijazm navabrancaŭ, jaki davoli chutka źmianiajecca asudžanaściu. I siabroŭstva, jakoje, zdajecca, voś-voś vyratuje nie tolki žyćci, ale i ŭvieś śviet, urešcie patanaje ŭ kryvavych chvalach dy dabivajecca miechanizmam vajennaha źniščeńnia…
Adnak najbolš jaskravym u Bierhiera atrymaŭsia epizod, prydumany śpiecyjalna dla filma.
Adpaviedna ź im niamiecki palityk Macijas Erchierbier jedzie na pieramovy z hienierałam Fošam pra spynieńnie vajny. Vahon, jaki niasiecca ŭ Kampjenski les, raskoša ŭ drobiazi vakoł Erchierbiera žorstka kantrastujuć z tym, što adbyvajecca navokał — z umovami, u jakich znachodziacca vajskoŭcy ŭ tranšejach.
Najbolš jaskravym u Bierhiera atrymaŭsia epizod, prydumany śpiecyjalna dla filma. Fota: Netflix.com
Jak, darečy, i azdableńnie žyćcia hienierała Frydrychsa, jaki kamanduje prostymi niamieckimi sałdatami. Toj, chto zahadvaje pamirać miljonam, isnuje zusim u inšych realijach i sistemie kaštoŭnaściaŭ. Pieramirje, na jaho dumku, — heta bajaźlivaść, — i navat hory trupaŭ navokał nie ŭpłyvajuć na jaho śvietapohlad.
Efiektna vykarystany kantrast i padčas adlustravańnia śmierci hałoŭnaja hieroja — spačatku maralnaj, dalej fizičnaj. Zabojstva francuza, što robić Paŭl Bojmier, a paśla asensavańnie ŭčynka (pad try noty saŭndtreka, jakija hučać ci to nabatam, ci to rekvijemam) vyhladaje peŭnaj kvintesiencyjaj vajny dla kožnaha jaje ŭdzielnika.
Fota: Netflix.com
Durni dumajuć, što vajna «pradoŭžycca dva-try dni», a paśla ŭ biaźlitasnaj miasarubcy hinuć miljony.
Uśviedamleńnie vajny jak niejkaj viasiołaj pryhody paśla prahladu stužki źnikaje kančatkova.
