«Kali raniej heta byli starejšy i małodšy partniory, to ciapier heta bližej da adnosin pan — chałop». Ekśpierty pra adnosiny RF i Biełarusi
Samy hałoŭny instrumient padtrymki Rasijaj biełaruskaha režymu — heta cana na haz, miarkujuć analityki. U nas zamacavanaja cana ŭ $130 za 1000 kuboŭ, pry hetym ceny ŭ Jeŭropie siońnia — ad 2000 da 3000 jeŭra. Takoha hihanckaha razryvu nikoli nie było.
Adbyłasia anłajn-prezientacyja zbornika analityčnych materyjałaŭ pra raźvićcio situacyi ŭ Biełarusi ŭ 2021 hodzie «Biełaruski štohodnik». U im pradstaŭniki ekśpiertnaj supolnaści ŭ roznych halinach padviali vyniki składanaha minułaha hoda. Ciapierašniaja situacyja ŭ krainie ŭ poŭnaj stupieni adbiłasia na samim vydańni: šmathadovaja redaktarka «Štohodnika» Valeryja Kaściuhova zastajecca palitviaźniem, jaho novy aŭtar Jahor Labiadok taksama za kratami i pryznany palitviaźniem. Niekatoryje ekśpierty ź mieraŭ biaśpieki byli vymušany rabić svaje ahlady pad psieŭdanimami.
Niahledziačy na heta, prezientacyja adbyłasia. Aŭtary «Štohodnika» abmierkavali hałoŭnyja tendencyi 2021 hoda i toje, jak jany prajaŭlajuć siabie siońnia.
Adnym z važnych punktaŭ anłajn-prezientacyi stała pytańnie pra ŭpłyŭ Rasii na Biełaruś i jaho instrumienty.
Palityčny analityk Anatol Pańkoŭski zaznačyŭ, što ŭpłyŭ Rasii na Biełaruś ciapier mocny jak nikoli. Pa-pieršaje, heta źviazana z hłabalnym łahistyčnym pavarotam na ŭschod, Biełaruś praz sankcyi straciła svajo tranzitnaje značeńnie, biełaruskija hruzy Łukašenka vymušany pieranakiravać na rasijskija party, što ŭzmacniła zaležnaść ad Rasii.
Strata ŭkrainskaha rynka taksama naŭprost adbiłasia na situacyi.
Pa-druhoje, kraina žyvie ŭ režymie padvojnaj akupacyi — režymu Łukašenki i Rasii, jakaja vystupaje pa sutnaści jak supiervizar biełaruskaha režymu (naprykład, Łukašenka nie kantraluje pieramiaščeńnie vojskaŭ pa svajoj terytoryi).
Pa-treciaje, znoŭ staić pytańnie ekanamičnaj dapamohi Biełarusi. Samy aktualny na siońnia varyjant — prahrama impartazamiaščeńnia. U vieraśni čakajecca padpisańnie doŭhačakanaha paŭtaramiljardnaha kredyta na realizacyju hetaj prahramy.
Ekanamist Dźmitryj Kruk dadaje, što samy hałoŭny instrumient padtrymki Rasijaj biełaruskaha režymu — heta cana na haz. U nas zamacavanaja cana ŭ $130 za 1000 kuboŭ, pry hetym ceny ŭ Jeŭropie siońnia — ad 2000 da 3000 jeŭra. Takoha hihanckaha razryvu nikoli nie było. Heta vielmi važny instrumient padtrymki.
Jość jašče cana na naftu. Danych pa joj u publičnaj prastory niama, ale pa ŭskosnych prykmietach ekśpiert vykazvaje zdahadku, što z kanca maja jość dadatkovyja źnižki pa canie na jaje, heta źviazana z tym, što rasijskaja nafta ź vialikimi źnižkami pradajecca na suśvietnym rynku.
Prahrama ž impartazamiaščeńnia, na jaho dumku, moža stać surjoznaj padtrymkaj chaj nie na ŭzroŭni krainy, ale na ŭzroŭni asobnych pradpryjemstvaŭ heta značnaje finansavaje padsiłkavańnie.
Dostup na rasijski rynak va ŭmovach sankcyj — taksama važnaja reč.
Akramia taho, siońnia dla biełaruskaj bankaŭskaj sistemy Rasija stała skarbnicaj resursaŭ. Heta taksama važnaja reč. Bankiry, raspavioŭ Kruk, navat vynajšli taki termin «pieravarot partfiela»: dola rasijskaha rubla dzieści z 5% vyrasła da 30% za apošnija paŭhoda. I heta važny trend, jaki budzie ŭzmacniacca, miarkuje ekanamist.
«Hledziačy na hetyja instrumienty, možna skazać, što heta nie pramoje subsidavańnie i nie vyhandloŭvańnie z boku Biełarusi. Heta chutčej zadziejničańnie tych instrumientaŭ, jakija vyhadnyja Rasii i z punktu hledžańnia biahučaj finansavaj situacyi, i z punktu hledžańnia bolšaj pryviazki Biełarusi ŭ svaju arbitu. Tamu, viartajučysia da pytańnia ab instrumientach padtrymki Rasijaj režymu Łukašenki, ja vykažu hipotezu, što źviedała źmieny sama madel stasunkaŭ pamiž Biełaruśsiu i Rasijaj.
Raniej heta byŭ, umoŭna, starejšy i małodšy partniory. I małodšy partnior moh vyłučać niejkija patrabavańni, pahražać vychadam ź JEAES. Ciapier — heta značna bližej da adnosin pan — chałop. Pan moža dapamahać, kali ŭ jaho na toje budzie dobraja vola. Heta značyć, my pa-raniejšamu možam kazać pra instrumienty padtrymki, ale łohika pradastaŭleńnia hetaj padtrymki istotna, na moj pohlad, źmianiłasia za paŭhoda», — kaža Kruk.
Analityk Vadzim Mažejka zakranuŭ takuju śfieru rasijskaha ŭpłyvu jak fejkavyja hramadskija arhanizacyi. Tradycyjna hetyja arhanizacyi kantralujucca dziaržavaj. Ale, pavodle Mažejki, amal dla ŭsich psieŭdahramadskich arhanizacyj i psieŭdaniezaležnych analitykaŭ charakternyja ciesnyja suviazi z Maskvoj, jany dajuć šmat intervju rasijskim ŚMI, supracoŭničajuć z rasijskimi strukturami.
Kamu hetyja ludzi bolš łajalnyja — rasijskim ci biełaruskim uładam, pavinna być padstavaj zadumacca dla režymu Łukašenki, miarkuje Mažejka.
Taćciana Čulickaja, akademičny dyrektar Škoły maładych mieniedžaraŭ publičnaha administravańnia SYMPA / BIPART, adznačyła rost rasijskaha ŭpłyvu ŭ miedyjnaj śfiery, biełarusy heta bačać u zapazyčańni naratyvaŭ i praktyk u ŚMI. Jašče adna važnaja śfiera, dzie raście rasijski ŭpłyŭ, — adukacyja. Kolkaść biełaruskich abituryjentaŭ, jakija zjazdžajuć u Rasiju, raście.
U dziaržkiravańni tradycyjna dobryja kantakty z rasijskimi čynoŭnikami, i možna mierkavać, što kolkaść kantaktaŭ na ŭzroŭni čynoŭnikaŭ jak instytucyjanalnych, tak i asabistych, raście.
Z analityčnymi tekstami «Biełaruskaha štohodnika» možna aznajomicca pa spasyłcy.
Nijakaha partnerstva - chaj sabie i chibnaha - nie było nikoli. Uvieś čas uklenčyŭšy z praciahnutaj rukoj, ci adrazu abiedvymi rukami.