Biełaruski režysior dva hady pieraŭvasablajecca ŭ piersanažaŭ z karcin — vy nie pavierycie, što heta zroblena biez fotašopa
Biełaruski režysior Uładzimir Ščerbań jašče dva hady tamu, sumujučy padčas łakdaŭnu, pačaŭ pieraŭvasablacca ŭ piersanažaŭ z karcin, stvarajučy tak zvanyja art-repliki. Sprava nastolki zaciahnuła, što jon zajmajecca joj i pa siońnia — lik «kopij» nabližajecca da sotni.
«Narcys» Karavadža — u šerahu adnoj ź pieršych samych składanych prac dla Uładzimira: doŭha nie davałasia adlustravańnie ŭ lusterku i patrebnaje śviatło, cieni (dapamahła čornaja tkanina i kava). Ale i sabrała praca ŭ vyniku bolš za 17 tysiač łajkaŭ.
Raspytali režysiora, kolki času sychodzić na adnu takuju pracu, a taksama daviedalisia, čaho čakać ad prajekta HUNCHtheatre, jakim Uładzimir zaniaŭsia paśla sychodu sa Svabodnaha teatra.
«Rablu sotni prob u pošukach dakładnaha kadra, šmat jakija repliki skančvaju dośvitkam»
«Moj siomy žanočy vobraz», — prezientuje Uładzimir Ščerbań art-repliku na karcinu «Śviežy chleb» narviežskaha žyvapisca Kryścijana Kroha na svajoj staroncy ŭ fejsbuku.
Jana 97-ja pa liku. Adnoj z apošnich prac pavinna stać cytavańnie niaskončanaj karciny Ežena Dełakrua «Partret Fryderyka Šapena i Žorž Sand». Jaje ŭ 1865 hodzie razrezali, kab zarabić na častkach pałatna ŭdvaja bolš hrošaj. I pa siońnia pałoŭki karciny znachodziacca ŭ roznych muziejach Danii i Francyi. Tak i režysior — choča, kab adnu jaje častku skapijavała śpiavačka Rusia Shuma ŭ Hruzii, a jon, u svaju čarhu, u Łondanie.
«Kuchar» savieckaha žyvapisca Robierta Falka
«Apošni furman» italjanskaha mastaka Antonia Sikureca
Choakin Sarolja, «Partret fatohrafa Kryścijana Francena»
Replika na pracu japonskaha mastaka Kabajasi Kokej
«Albiert Ejnštejn z Tyhram» niamieckaha ilustratara Michaela Prechtla
Daniił Charms aŭtarstva Alisy Paret
A pačynałasia ŭsio z žorstkaha łakdaŭnu z prychodam pandemii, padčas jakoha Uładzimir apynuŭsia izalavanym u svajoj kvatery ŭ Łondanie.
«U fejsbuku tady źjaviłasia supołka Izoizolyacia, jana niedzie za miesiac nabrała paŭmiljonnuju aŭdytoryju. Tam ludzi vykładvali svaje art-repliki. A ŭ mianie doma na ścianie visieŭ «Arlekina» Pikasa. Ja padumaŭ: daj-ka parodyju zrablu, sumna ž. Abmataŭ šyju tualetnaj papieraj, razmalavaŭ siabie i adpraviŭ u supołku. Krok za krokam ja adkryŭ dla siabie ŭ hetym zapał. Teatr — heta ž vytvorčaść, i kali ŭsio vakoł začyniłasia, taki zaniatak kampiensavaŭ mnie ŭ niejkaj stupieni adsutnaść vystupaŭ. Plus ažyło dziciačaje zachapleńnie žyvapisam. Paŭpłyvała, dumaju, i kolišniaja mara stać cyrkačom», — zhadvaje Uładzimir.
Pieršaja art-replika
Režysior adznačaje, što, dziakujučy svajmu zachapleńniu, pačaŭ adkryvać dla siabie novyja imiony mastakoŭ i pieraadkryvać užo viadomyja karciny, zaŭvažać u ich cikavyja detali, pahružacca ŭ historyju žyvapisu.
«Ja zhadvaju u hetym sensie łakdaŭn jak niejki asablivy čas. Tak, my nie mahli pierasoŭvacca i znachodzilisia, pa sutnaści, pad chatnim aryštam, ale ŭsie adkryvalisia adno adnamu nanoŭ. Dziakujučy tym ža art-replikam u anłajnie, ja paznajomiŭsia sa mnohimi mastakami asabista: viadučym francuzskim ilustrataram Žeraram Dziubua, Kościam Łupanavym, Siarhiejem Rymašeŭskim i Lenaj Ravienka ź Biełarusi. Karcina apošniaj «Maja siamja» ź laniŭcami na drevach trapiłasia mnie vypadkova i vielmi spadabałasia — jakim ža siurpryzam było daviedacca, što jaje aŭtarka — rodam ź Minska».
«Maja siamja» Leny Ravienka
Na padrychtoŭku adnoj art-repliki va Uładzimira sychodzić kala dvuch sutak, kali nie ŭličvać štodzionny manitorynh tvoraŭ, jakija b začapili vizualna, kinuli vyklik: «chaču paŭtaryć!»
«Ja dla siabie adrazu vyznačyŭ, što mnie niecikava rabić niejkija papularnyja rečy — naprykład, «Dziaŭčynu z žamčužnaj zavušnicaj». Navošta paŭtaracca, kali jaje rabili ŭžo mnohija?» — zadajecca pytańniem surazmoŭca.
«Uvieś chłud, što ŭ mianie byŭ doma, pieratvaryŭ u mastactva»
Padčas łakdaŭnu Uładzimir abychodziŭsia rečami, jakija znachodziŭ doma pad rukoj.
Replika na Pitara Brejhiela Starejšaha
«I heta było dobra: uvieś chłud, što ŭ mianie byŭ, ja pieratvaryŭ u mastactva, — adznačaje surazmoŭca. — Siońnia ja ŭžo ŭsio ź pierfiekcyjanizmam rablu. Mahu kupić sabie patrebny kaścium dla zdymka, a potym zdać jaho ŭ kramu nazad. Ja za 45 hod nikoli nie rabiŭ sabie mejkap — ja ž režysior, a nie akcior. A tut hrym pačaŭ zasvojvać. Pryčym ja ž lanivy: nie hlanuŭ nivodnaha kursa pra heta — prosta rablu, jak adčuvaju. Usio heta nialohka, praŭda. Tut ža nijakaha fotašopa — vyklučna vynachodlivaść!
Ale mnie vielmi padabajecca ŭvieś hety tvorčy praces, jaki nie vychodzić za miežy majho pakoja. Praces pahłynaje mianie całkam: ja ŭ pramym sensie zabyvaju pra čas, rablu sotni prob u pošukach dakładnaha kadra, tamu šmat jakija repliki skančvaju dośvitkam, jak heta było z partretam Marka Šahała mastački Marji Mareŭny».
Adna z samych składanych u płanie hrymu replik — «Partret Marka Šahała» mastački Marji Mareŭny
«Možna budzie aformić maje viedy ŭ farmat videa»
Na sotni art-replik Uładzimir płanuje spynicca, ale paśla dumaje dzialicca viedami, nazapašanymi bolš čym za dva hady, z akciorami i inšymi teatrałami.
«Mnie ŭžo daŭno prapanujuć zavieści jutub-kanał i navat pradać svaje repliki na NFT. Ja dumaju, u situacyi, kali mnohija niezaležnyja teatry vyžyvajuć u techničnym płanie — tyja ž «Kupałaŭcy» vučacca rabić śpiektakli ź ničoha, — maje ŭmieńni mohuć być karysnymi. Možna budzie zładzić vork-šop dla akcioraŭ u Łondanie, a paśla aformić maje parady ŭ farmat videa. Artysty pavinny ŭmieć zrabić mastactva z padručnych srodkaŭ».
Časam karciny sami znachodziać Uładzimira. Tak zdaryłasia z hetaj niadaŭniaj pracaj «Hałava błazna», francuzskaha mastaka Biernarda Bufe: «Pačałasia vajna va Ukrainie i, jak šmat kamu, mnie zusim było nie zrazumieła, jak možna zajmacca mastactvam u takoj situacyi. I raptam na vočy trapiłasia cełaja sieryja kłoŭnaŭ hetaha mastaka. Jany ŭsie prajšli praz Druhuju suśvietnuju vajnu, u hrymie, nie ŭśmichajucca. Ale kožny dzień nakładajuć hrym i praciahvajuć radavać inšych. Dla mianie heta i stała lepšym adkazam».
U pracy jak režysiora — śpiektakl pra Michaiła Piščeŭskaha i novyja prajekty
U krasaviku Uładzimir Ščerbań z kamandaj prezientavaŭ u Hiermanii śpiektakl «P for Pischevsky» (historyju biełarusa Michaiła Piščeŭskaha, jaki ŭ 2014 hodzie staŭ achviaraj hamafobnaj ataki i ŭ vyniku pamior ad nastupstvaŭ traŭmy), jaki jany rychtavali ź minskim filijałam teatra HUNCHtheatre ciaham apošnich dvuch hod. Niahledziačy na krytyku (maŭlaŭ, vajna ŭ śviecie, a vy pakazvajecie śpiektakl pra hieja), kamanda praciahvaje akcentavać uvahu, čamu heta važnaja tema, niezaležna ad abstavin: biespakarany hvałt u dačynieńni da adnaho čałavieka ŭ dyktaturach lohka raspaŭsiudžvajecca na ŭvieś narod.
Usia kamanda minskaha filijała pakinuła Biełaruś i ciapier znachodzicca ŭ Bierlinie. Uładzimir kaža, što teatru treba prajści restrukturyzacyju. Ale jany płanujuć prezientavać anłajn-viersiju śpiektakla «P for Pischevsky» dla hledačoŭ z Rasii i Biełarusi. A taksama pakazać jaho ŭ Mieksicy i na inšych fiestyvalach, ź jakimi zaraz viaducca pieramovy.
«Plus u nas jość staryja pracy, jakija byli pakazanyja raniej ŭ Biełarusi, ja chaču ich reanimiravać. Havorka pra «Levyja dysidenty» i darahi majmu sercu śpiektakl «Krumkačy raśsiejvańnia», jaki my pakazali tolki adnojčy ŭ anłajn-farmacie — pra biełaruska-habrejskaha paeta Mojšu Kulbaka i trahičnyja padziei kanca 1930-ch hadoŭ, pa pjesie Voli Prusak. Mnie zdajecca, zaraz hety tvor budzie hučać jašče bolš aktualna», — dadaje Uładzimir. «Na stadyi raspracoŭki znachodzicca dakumientalny śpiektakl, pryśviečany stareńniu i staraści, jaki my zapłanavali zrabić z Rusiaj».
«Składanaści, pošuki — u vyniku ŭzbahaciać tvorcaŭ»
Režysior upeŭnieny, što siońnia ŭ Biełarusi choć i supierniekamfortny ŭ płanie umoŭ čas dla niezaležnych teatrałaŭ, ale ŭ pierśpiektyvie ŭsie hetyja padziei spracujuć na ahulnaje ŭzbahačeńnie.
«Toje, što zrabili teatrały, «Kupałaŭcy» tyja ž u 2020-m — heta mocna. Takoha hramadzianskaha artystyčnaha žesta nie było ŭ našaj historyi. Teatry paviali siabie hodna i pa-jeŭrapiejsku, ja b skazaŭ. Syšło ŭ minułaje voś heta: my — teatrały, nas nie tyčycca «palicikanstva». I heta dobry znak — adbyłasia źmiena pakaleńniaŭ.
Heta bačna ŭ tym liku pa intervju z tymi, chto ŭ Kupałaŭskim zastaŭsia. Hienadź Aŭsianikaŭ i ŭ maim śpiektakli «Kryvadušša i kachańnie» pa Šyleru hraŭ, kali ja jašče pracavaŭ u Kupałaŭskim, jon cudoŭny artyst, bliskučy. Ale ty čytaješ intervju ź im i kalehami adtul i razumieješ: ich čas syšoŭ. Toj fakt, što teatrały robiać śpiektakli, nie zvažajučy na ŭsie abstaviny, darahoha kaštuje. Voś my kali stavili pastanoŭku pra Piščeŭskaha, tam amal usie byli na antydepresantach. Ty ŭ biaśpiecy, zdajecca, u Bierlinie, a tvajho svajaka ŭ Biełarusi pasadzili — i jak repietavać?
Ale ŭsie my žyvyja i nie ŭ turmie, i davajcie sychodzić z hetaha. Davajcie abjadnoŭvacca, rabić ahulnyja prajekty — heta toje, čaho biełaruskim teatram nie chapała. Davajcie vučycca być mieniedžarami sami sabie, padavać zajaŭki na hranty, kab nie być zaležnymi ad «mastsavietaŭ». Ja ŭpeŭnieny, što mocnyja tvorcy vyžyvuć siońnia. I ŭsie hetyja składanaści, pošuki — u vyniku ŭzbahaciać tvorčaje asiarodździe».
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ
