«Uklučeńnie ŭ sumna viadomyja śpisy nakłała zabaronu na prafiesiju». Šoŭmien Jaŭhien Bułka źjechaŭ u Izrail i raskazvaje pra svaju emihracyju
U 2020 hodzie viadučy Jaŭhien Bułka padtrymaŭ pratesny ruch, z-za čaho zhubiŭ pracu i źnik ź biełaruskaj miedyjaśfiery. Kolki tydniaŭ tamu jon z žonkaj i dziećmi źjechaŭ u Izrail, dzie raspačaŭ žyćcio z čystaha lista. «Naša Niva» raspytała jaho pra pieršyja kroki na novaj ziamli.
Jaŭhien Bułka: «Navat samych elemientarnych pierśpiektyŭ u žyćci ŭ Biełarusi paśla 2020-ha nie bačyŭ». Fota: asabisty archiŭ
«Naša Niva»: Vaš pieršy vodhuk pra žyćcio ŭ Izraili hučaŭ tak: «Uzrovień stresu istotna źniziŭsia». A jakim hety ŭzrovień byŭ na piku?
Jaŭhien Bułka: Miarkuju, jak i ŭva ŭsich: pastajannaja tryvožnaść, biassońnica, emacyjnaja napružanaść. Kali ž pačali z noh na hałavu pierakulvacca žyćci blizkich siabroŭ, to ŭvohule stała niaścierpna… Ščyra pryznajusia: navat pieršyja tydni paśla pierajezdu za miažu (my pakinuli krainu 11 krasavika) mroilisia ŭsialakija žudaści ź biełaruskaha minułaha.
Darečy, hetaje minułaje i padšturchnuła da emihracyi: upieršyniu takija dumki źjavilisia jašče ŭ 2020-m, a paśla pastupova nazapašvalisia adpaviedna z rostam uzroŭniu trešu ŭ dziaržavie. Padziei ž lutaha na miažy Rasii i Ukrainy prymusili paskorycca.
Na pačatku jašče sprabavaŭ trymacca, adnak uklučeńnie ŭ sumna viadomyja śpisy faktyčna nakłała zabaronu na prafiesiju, na aficyjnaje pracaŭładkavańnie. Tamu treba było šukać roznyja sposaby elemientarna vyžyvać dy zabiaśpiečvać siamju. Pierabrali, padajecca, usio vidavočnaje dy lehalnaje — i pryjšli da vysnovy, što treba radykalna mianiać miesca žycharstva. Bo navat samych elemientarnych pierśpiektyŭ u žyćci tut bolej nie bačyli.
Viedajecie, u 2020-m jašče mieŭ nadzieju — niešta ŭ Biełarusi voś-voś źmienicca. Vialikija zruchi ŭ mientalnaści ludziej adbylisia, narod abjadnaŭsia, pačaŭ ahułam myślić krytyčna.
Adnak dalej mieła miesca katastrafičnaja strata pasijanaryjaŭ: tyja, chto ŭ try-čatyry źmieny adbudoŭvaŭ by Biełaruś, nie škadujučy siabie, vymušana źjechali. Niekatoryja entuzijasty nie paśpieli pakinuć krainu, adnak abaviazkova heta zrobiać paśla, jak tolki atrymajuć mahčymaść.
I hety adtok praciahniecca, chacia kožny taki čałaviek patrebny krainie dla adnaŭleńnia, naładžvańnia sacyjalnych miechanizmaŭ dy mižnarodnych suviaziaŭ. Kali razumieješ biezvychodnaść, adčuvaješ jaje pa tym, jak źmianiajecca koła pryvatnaj kamunikacyi, to i sam pačynaješ dumać pra budučyniu ŭ zusim inšych farmatach, čym zvyksia.
«NN»: Čamu mienavita Izrail? Biełarusy zvyčajna abirajuć bolš blizkija krainy dla rełakacyi.
JAB: Adšturchoŭvasia ad budučyni dla dziaciej i mahčymaściaŭ asabistaha rostu — tut nie tolki maksimalnaja svaboda dla dziejańniaŭ dy samavyražeńnia, ale i bieźlič pierśpiektyŭ. Kali jość praha niešta rabić, ty abaviazkova znojdzieš zaniatak pa sabie, svaich patrabavańniach, talencie, zdolnaściach.
Da taho ž pabačyŭ, jakaja vielizarnaja kolkaść kaleh realizavała siabie tut ciaham paŭhoda-hoda — i natchniŭsia. Jak kažuć biełarusy, chto pracuje, toj i maje. U dačynieńni da Izraila heta spraviadliva na sto adsotkaŭ.
Plus tut usprymajuć repatryjantaŭ jak ludziej, što viarnulisia damoŭ, a nie jak biežancaŭ. U inšych krainach ty pavinien niejak prademanstravać udziačnaść za vielikadušša, bo atrymaŭ miesca dla žyćcia. Tut ža adčuvaješ siabie doŭhačakanym rodzičam, jakoha daŭno nie bačyli.
«NN»: Što takoje «kibuc», dzie vy ciapier žyviacie, kali tłumačyć papularna?
JAB: Nievialičkaja miascovaść kštałtu vioski, dzie kupkami žyvuć siemji, pieravažna pieršym časam paśla rełakacyi. U našaj — źmiaščajemsia na poŭnačy krainy, u 30 kiłamietrach ad miažy ź Livanam — ich 19. Bolšaść z Rasii, piać repatryjantaŭ z Ukrainy i my — ź Biełarusi.
Jaŭhien z žonkaj. Jana dyzajnierka interjeraŭ. Fota: asabisty archiŭ
Pa prahramie «Kibuc — moj pieršy dom na radzimie» majem peŭnyja finansavyja lhoty ciaham šaści miesiacaŭ. Paśla jany skaračajucca, a ŭzamien dajecca dazvoł na pracu. Asnoŭnym abaviazkam uvieś hety čas źjaŭlajecca intensiŭnaje vyvučeńnie iŭryta: hruba kažučy, navat na niejkija fryłansy nie možaš vydatkavać čas — tolki siadzi avałodvaj movaj na kursach, što tut ža i arhanizavanyja.
«NN»: Kłasik pisaŭ, što maskvičoŭ papsavała kvaternaje pytańnie. A jakoje pytańnie papsavała ŭ Izraili vas?
JAB: Nie paśpieŭ jašče sapsavacca, bo maju vialiki termin prydatnaści — padsušyła mianie Biełaruś (śmiajecca). A kali surjozna, to bieźlič nievierahodna smačnaj ježy kryšku razbeściła, tak.
Tut usio razoŭ u piać-dziesiać bolš smačnaje, čym pryzvyčaiŭsia. Moža, heta nadvorje tak upłyvaje ci miascovaść, nie viedaju. Ale hety momant zaŭvažyli absalutna ŭsie: navat u zvykłych praduktaŭ kštałtu aŭsianki, brokali albo ahurkoŭ smak inšy.
«NN»: Da jakich žyćciovych realij u Izraili vy, jak miarkujecie, nikoli nie pryzvyčaiciesia?
JAB: Tut vielizarnaja pavaha da luboj prajavy svabody, tamu z časam, napeŭna, adaptuješsia da ŭsiaho. Naprykład, u ciahnik moža zajści mužčyna ŭ pančochach z nafarbavanymi vačyma — i sieści pobač z pravaviernaj relihijnaj siamjoj, paśla čaho ŭsie narmalna pajeduć u adnym vahonie.
Tamu, chutčej, mahu zhadać pra niešta takoje, što ciažka budzie ŭspryniać ludziam «zvonku». Kštałtu razmyćcia rabočaha i volnaha času. Ciabie prosiać pačakać chvilinku, a heta raściahvajecca na paŭhadziny. «Zrobim zaŭtra» — nie fakt, što niešta zrušycca ź miortvaj kropki praz tydzień. I hetak dalej: asabliva nichto nikudy nie śpiašajecca…
Inšaja historyja, źviazanaja z pracoŭnymi dniami, — aficyjna ŭ Izraili ich šeść na tydzień. Adnak z-za vielizarnaj kolkaści śviataŭ jašče nie bačyŭ, kab ludzi pracavali tut ad niadzieli da piatnicy. Uvieś čas niekija iventy, kab sabracca dy pasmažyć sasiski, albo razdać dzietkam kukuruzu, albo niešta pryjemnaje takoha ž kštałtu dla darosłych.
«NN»: Nakolki miascovaje telebačańnie adroźnivajecca ad taho, što pryzvyčailisia rabić vy?
JAB: Tut usio kryšačku… Z adnaho boku, heta možna pry žadańni nazvać dyletanctvam, a ź inšaha — rassłablenaściu. Skažam, toje, što ŭ nas vyklikała b abureńnie hledačoŭ albo aficyjnyja razborki, u Izraili prahavorvajecca na mižasabovym uzroŭni dy biez fatalnych nastupstvaŭ.
Adnak, nakolki razumieju, heta tyčycca nie tolki TB, a ŭ pryncypie ŭsich śfier žyćcia. Skažam, zachvareŭ ty, błaha tabie dni try. Jakaja parada? Nu, papi vady jašče sutki, moža, stanie lepš. A što, voś tak voś užo drenna, ažno «hajki»? Tady, kali łaska — u lakarniu, ale tam užo kamfort dy kłopat najvyšejšaha ŭzroŭniu.
My na svaim vopycie, darečy, heta pravieryli, bo dzicia trapiła ŭ lakarniu. Piać dzion nie mahli źbić tempieraturu — i tolki na čaćviorty vizit da doktara atrymali nakiravańnie ŭ balnicu.
«NN»: Niahledziačy na toje, što pačali vyvučać iŭryt, nakolki składana vam ciapier ładzić kamunikacyju?
JAB: Davajcie ŭ jakaści prykładu pryviadu tuju ž balnicu — jana źmiaščajecca ŭ bujnym horadzie niepadaloku ad kibuca. Tam usie nadpisy zroblenyja na troch movach: iŭrycie, arabskaj dy ruskaj. U hetym rehijonie pražyvaje bujnaja dyjaspara ruskamoŭnych, tamu dziaržava adaptavałasia — i kab spraścić znosiny ludziam, i kab u budučym nie hublać čas na vyrašeńnie prablem z kamunikacyjaj.
Uvohule ž u Izraili, kali sutykaješsia ź ciažkaściami, to možaš spynicca na vulicy, uźniać ruku, skazać «dapamažycie, kali łaska» — i niekalki čałaviek abaviazkova padyduć dy vyratujuć.
Praŭda, adnačasova raspytajuć, adkul ty pryjechaŭ, jakuju siamju maješ, kolki dzietak, chto pa prafiesii… Hety small talk — svojeasablivaja płata za dapamohu, a zdolnaść padtrymać razmovu i hatoŭnaść da jaje — valuta.
Viedajecie, jašče što cikava? Tyja supołki, što ŭ nas utvarylisia tolki ŭ 2020-m, kali nieznajomyja biełarusy pačali abjadnoŭvacca pa intaresach, daviedvacca adno pra adnaho, tamu što razam było ŭ kajf bavić čas, tut na kožnym kroku. Kinuli chłopcy klič: moža, chto choča ŭ futboł pahaniać? I adrazu niechta pryvioz sasiski, inšy z kustoŭ užo vyciahnuŭ manhał, treci prybyŭ na kropku zboru sa skryniaj napojaŭ — i ŭ dadatak da fajnaj hulni ludzi atrymali hodny viečar razmovaŭ adno z adnym…
Inšymi słovami, samaarhanizacyja i ŭzajemapadtrymka tut na vysačeznym uzroŭni navat pry roznaści pachodžańniaŭ, intaresaŭ, moŭ, pohladaŭ.
«NN»: Kažuć, što praca na TB padobnaja na narkotyk. Atrymlivajecca, što ŭ vas paśla 16 hod takoj zaniataści pavinna była nastupić łomka. Jak jaje pieraadolvajecie?
JAB: Hodnaje, ale balučaje pytańnie. Z 2021 hoda kančatkova pajšła zabarona na maje lubyja hramadskija «prajavy» — i hety pieryjad pieražyvaŭ ciažka. Tak, nadaralisia razavyja zaprašeńni na majstar-kłasy, efiry ŭ Instahramie. Ale ŭsio heta było kryšku nie toje…
Tut ža, u Izraili, skancentravaŭsia na siamji — ciapier dla mianie heta samaje hałoŭnaje, asnoŭnaje. Mahčyma, kali kryšku avałodaju iŭrytam, užo i da zvykłaj dziejnaści pasprabuju viarnucca.
«NN»: Zvyčajna biełarusy pierajazdžajuć u Litvu ci Polšu, adnak abmaŭlajucca: ź pieršaj maršrutkaj paśla źmieny ŭłady vierniemsia na radzimu. A dla vas zvarotny šlach jašče aktualny?
JAB: Kaniečnie, z zadavalnieńniem viarnusia, kali takija varyjanty buduć. Chtości moža pakryŭdzicca na nastupny vyraz, dla kahości jon budzie niezrazumieły. Ale skažu tak: zdorava, kali ŭ čałavieka jość dva damy — heta nieacennaja raskoša. I ja nie baču pieraškod, kab hetymi damami siabravać.
