«Maŭčać pra chvarobu nieetyčna». Jak u štabie Cichanoŭskaj chvareli na kavid
Daradca Śviatłany Cichanoŭskaj u mižnarodnych spravach Franak Viačorka raskazaŭ, jak jon sam, Cichanoŭskaja i paplečniki pierachvareli na COVID-19, čamu važna adkryta havaryć pra heta, jak časta zdajuć testy na COVID-19, jak mianiajecca hrafik sustreč i adkul u kamandy maski z nacyjanalnaj symbolikaj, piša Radyjo Svaboda.
Pra pieraniesienuju chvarobu
Pierad Kaladami schapiła chvaroba. Niekalki čałaviek z našaha ofisu pierad hetym taksama chvareli. Heta było pradkazalna, i ŭsie ździŭlalisia, čamu chvaroba padstupiła tolki praz čatyry miesiacy. Niejkim čynam pranosiła, mahčyma tamu, što nasili maski, pavodzili siabie aściarožna, ale ŭžo pierad Kaladami nie ŭbierahlisia. Ciapier adčuvaju siabie lepš. Pabyvaŭ i ŭ vilenskim špitali, sustreŭsia ź litoŭskaj medycynaj, pahladzieŭ, jak tut lečać, jak kłapociacca pra kovidnych pacyjentaŭ. Ja chvareŭ bolš za 15 dzion.
U Śviatłany Cichanoŭskaj usio było našmat lahčej, jana davoli lohka heta pieraniesła. Kalehi ŭ štabie pa-roznamu chvareli: adny siadzieli chvoryja doma, niekatoryja źviartalisia pa dapamohu ŭ lakarni. Ciapier ja ŭžo amal ačuniaŭ, ale biezumoŭna, sama pa sabie chvaroba nie prachodzić, i jana vielmi składanaja.
Nakolki mnie viadoma, dzieci Śviatłany zdarovyja, siamiejniki nie zachvareli, sama Śviatłana chutka vylečyłasia, ačuniała. Mieła taksama niejkija symptomy, ale ŭžo niekalki dzion jana chodzić na pracu, pravodzić sustrečy, i my planujem abaviazkova zrabić testy na antycieły, kab mieć mahčymaść padarožničać i praciahvać palityčnyja sustrečy.
Pra lačeńnie ŭ Litvie
Uvosień u Litvie amal nie było prablemy z karanavirusam. Kolkaść chvorych u paraŭnańni ź inšymi krainami była minimalnaja. U listapadzie hetaja ličba pačała imkliva raści, miežy zakrylisia, Litva ŭviała vielmi žorstkija abmiežavańni. Faktyčna byŭ uviedzieny łokdaŭn. Hramadzkija miescy byli začynienyja, pieramiaščeńnie pa vulicy, navat pamiž ofisami, pamiž pamiaškańniami, tolki ŭ maskach. U śniežni, na pačatku studzienia nijakija publičnyja ŭstanovy, nijakija ŭstanovy hramadzkich pasłuh nie pracavali. Usie špitali pieraaryjentavanyja na pracu z kovidnymi pacyjentami. Asobnyja karpusy adviedzienyja na pryjom ludziej z symptomami karanavirusu.
Kali mianie zabirała «chutkaja», to mašynu zavieźli ŭ admysłovuju sekcyju, dzie prymajuć kovidnych pacyjentaŭ, robiać im testy, pieršyja nieabchodnyja analizy i trymajuć asobna ad usich inšych pacyjentaŭ. Kali pacyjent zastajecca na lačeńni ŭ špitali, to ź im, naturalna, pracujuć tamtejšyja lekary; kali ja jaho viartajuć nazad dadomu, to ź im pracuje specyjalist z palikliniki. Mnie lekar vilenskaj palikliniki kožny dzień telefanavaŭ i pytaŭsia pra samaadčuvańnie. Lačeńnie adbyvałasia dystancyjna — vypisvalisia leki, zamiarałasia temperatura, kisłarod — mianie detalna raspytvali i adpaviedna prapisvali lačeńnie.
Pra arhanizacyju pracy va ŭmovach pandemii
My časta kamunikujem ź inšaziemcami. I, kali test na karanavirus pazytyŭny, nam treba painfarmavać kožnaha čałavieka, kožnaha zamiežnika, kožnaha dyplamata, z kim my sustrakalisia. Najchutčej, my zarazilisia ŭ Vilni, bo tut vielmi šmat sustreč, razmovaŭ, šmat aktyvistaŭ prychodziać, pryjaždžajuć žurnalisty, hości ź Biełarusi časam zavitvajuć. Vielmi ciažka adsačyć, i navat kali ty ŭ mascy (u nas u ofisie zbolšaha nosiać maski, usie sustrečy adbyvajucca tolki ŭ maskach, nivodnaja narada, pasiedžańnie, sustreča nie adbyvajecca biez zachadaŭ biaśpieki), usio roŭna nie ŭbieražeśsia. Kali pracuješ u adnym pamiaškańni ci časta kantaktuješ, jasna, što virus pranikaje.
Pra pajezdku ŭ ZŠA dy inšyja krainy
Ciapier usie sustrečy admianiajucca, i ŭ hetym niama našaj viny. Pajezdka ŭ Štaty pieranosicca na luty, tamu što nia budzie tradycyjnaj inaŭhuracyi. Jana adbudziecca ŭ virtualnym farmacie, zamiežnyja lidery nie pryjeduć u Vašynhton. My čakajem aficyjnaha zaprašeńnia. Ci heta budzie sustreča z kamandaj Bajdena, ci sustrečy ŭ Kanhresie, my jašče nia viedajem. Praz sytuacyju z COVID-19 u Narvehii pieraniesłasia na niekalki tydniaŭ sustreča ŭ Osła, jakaja musiła adbycca ŭ paniadziełak. Nastupnaja pajezdka planujecca ŭ Estoniju, dzie sytuacyja bolš-mienš narmalnaja. U Finlandyju nia viedaju, jak budzie. Vyrašajecca ŭsie za niekalki dzion.
Pra składanuju lahistyku praz karanavirus
Ciapier u pryncypie palityčnyja vyjezdy ciažka arhanizavać. Kali rychtavałasia pajezdka ŭ Hišpaniju, litaralna za niekalki dzion premjer Hišpanii pajšoŭ na izalacyju, bo kantaktavaŭ z prezydentam Francyi, u jakoha vyjavili karanavirus. U vyniku sustreča z premjeram była pieraniesienaja ŭ onłajn-farmat. Kvitki na samalot niemahčyma zdabyć. Daty mianiajuć, na niekatorych rejsach byvaje 2-3 čałavieki ŭ salonie. Rejsy mohuć źjaŭlacca za dzień da mierkavanaha vyjezdu, ich vielmi časta skasoŭvajuć, tamu ŭsia mižnarodnaja lahistyka ciapier vielmi składanaja.
Čamu nielha maŭčać pra karanavirusnuju chvarobu
Pa-pieršaje, heta etyčna. Heta mižnarodnaja etyka, dyplamatyčnaja etyka. Kali jość ryzyka, što ty kahości možaš zarazić, kamuści naškodzić, treba być maksymalna adkrytymi. Kali Śviatłana sustrakałasia ź ministram zamiežnych spravaŭ Słavienii, i potym u jaho vyjavili karanavirus, to jon paviedamiŭ kožnamu asabista, u tym liku Śviatłanie pra hetuju sytuacyju, i jana pajšła dobraachvotna na samaizalacyju. My hetym samym adroźnivajemsia ad Łukašenki, adroźnivajemsia ad dyktataraŭ, ad usich tych, chto nie pryznaje važnaść karanavirusnaj pandemii.
I my pavinny davać dobry prykład. My pavinny pakazvać, što my prazrystyja, adkrytyja, ščyryja, sumlennyja. Da hetaha vielmi dobra staviacca partnery. Kali jość ryzyka i jość symptomy, jakija mohuć być źviazanyja z kovidam, my pra heta paviedamlajem u admysłovych listach słužbam pratakołu, ź jakimi majem znosiny.
Jak časta zdajuć testy ŭ štabie Cichanoŭskaj
My zdajom testy na karanavirus dvojčy na tydzień. Za apošnija niekalki miesiacaŭ ja zdavaŭ test bolš za 15 razoŭ. My zdajom testy pierad kožnaj pajezdkaj i paśla jaje. U Berlinie my zdavali admysłovy test pierad sustrečaj z Merkiel. Nie tamu, što nas paprasili ci nam zahadali, a tamu, što heta było etyčna, sumlenna, tamu što tak pryniata. Zdavać test na karanavirus — heta norma, i heta adziny efektyŭny sposab zapabiehčy pašyreńnia infekcyi. Chto, jak nie palityki, pavinny davać prykład.
Pra vakcynacyju
Pryščepki treba rabić, vakcynacyju treba pravodzić, i ŭ ludziej pavinien być vybar, jakoj vakcynaj karystacca. Ciapier u Eŭropie jość niekalki akredytavanych vakcynaŭ, jakija ŭžo pačali realizoŭvacca ŭ niekatorych dziaržavach. My pracujem nad tym, kab EZ zabiaśpiečyŭ biełarusaŭ eŭrapiejskaj akredytavanaj vakcynaj. My viedajem, što ŭ Łukašenki jość kantrakty na ahulnuju vakcynacyju «Sputnikom», razumiejem, što što jość niejkija damovy i na pastaŭki, i realizacyju, i ŭžo arhanizavana abstalavańnie i sama systema, ale ja dumaju, što budzie sumlenna i spraviadliva, kali ŭ biełarusaŭ budzie vybar. Tamu my abaviazkova źvierniemsia da eŭrapiejskich strukturaŭ i da AAN z prośbaj paspryjać vakcynacyi biełarusaŭ. Heta moža adbyvacca samymi roznymi šlachami, biezumoŭna. Dla hetaha nieabchodnaja supraca ź Ministerstvam achovy zdaroŭja Biełarusi, ale ja dumaju, što jany nia buduć pazbaŭlać naš biełaruski narod mahčymaści atrymać narmalnuju i jakasnuju vakcynu.
Heta pytańnie adkaznaści za ludziej. Nichto inšy nie pakłapocicca pra ludziej tak, jak heta moža zrabić Śviatłana Cichanoŭskaja. Ja vielmi ciešusia tym, što jana na kožnaj sustrečy z kožnym eŭrapiejskim palitykam, z kiraŭnictvam EZ pytańnie vakcynaŭ dla biełarusaŭ uzdymaje ŭ pieršuju čarhu. Niavažnyja palityčnaja pohlady, niavažna, što Łukašenka ŭtrymlivaje ŭładu ŭ Miensku, my pavinny dumać najpierš pra zdaroŭje ludziej. I, daj Boža, u najbližejšyja tydni atrymajecca prasunucca z hetym.
Pra maski z symbolikaj u kamandy Cichanoŭskaj
U nas jość ofisnyja maski — čornyja ź bieł-čyrvona-biełaj stužkaj. Ich pašyli admysłova dla nas miascovyja biełarusy, jakija žyvuć u Litvie. Jany pašytyja pavodle ŭsich patrabavańniaŭ dla kovidnaj maski i abaraniajuć prynamsi na bazavym uzroŭni inšych ludziej. Takija maski jość u Śviatłany Cichanoŭskaj, va ŭsioj kamandy, va ŭsich, chto ŭdzielničaje ŭ mižnarodnych sustrečach, u palityčnych sustrečach. Ich u nas jość šmat, jany šmatrazovyja, i my starajemsia trymacca hetaha stylu. Jość asobnyja maski ŭ valanteraŭ kamandy Śviatłany Cichanoŭskaj, jakija pracujuć u Biełarusi. Jany vyhladajuć troški inakš, ale taksama bieł-čyrvona-biełyja, ź lahatypam Ofisu Cichanoŭskaj. Maski — heta nia tolki sposab biaśpieki, ale i niejki atrybut prynaležnaści da kampanii, da našaha Ofisu.
Pažadańni tym, chto ciapier chvareje
Ja žadaju ŭsim trymacca i pieražyć hetuju navału, zarazu, i stavicca da hetaha surjozna. Samaja vialikaja prablema i biełarusaŭ, i ŭsich ludziej u śviecie, što my nieadkazna stavimsia da zdaroŭja. A mienavita ad našaj adkaznaści, ad našych pavodzinaŭ u hramadztvie, ad padtrymańnia elementarnych praviłaŭ etyki (nasić stała masku, navat kali zdajecca, što heta i nia treba) zaležyć zdaroŭje našych rodnych, paplečnikaŭ, siabroŭ, suhramadzianaŭ. Tym, chto chvareje, zyču adužać, zastavacca pazytyŭnymi, aptymistyčnymi, słuchać lekaraŭ, padtrymlivać ich, dzie heta mahčyma, i, kali dojdzie da vakcynacyi, abaviazkova zrabić pryščepku sabie, siamji i zaklikać inšych heta rabić.
