Andarak i abchinanka: jak być žanockaj i stylovaj u babulinych rečach
Nikoli nie mahła b padumać, što na zakinutym chutary znajdu takija skarby! Nasamreč, heta nie zusim sapraŭdny chutar, a zvyčajny dom u vioscy ŭ Ščučynskim rajonie. Ciońnia tut tolki 4 žychary: try pažyłyja kabiety i adzinoki dzied, amatar vypić. Staryja mohiłki kałarytna zaviaršajuć piejzaž apuściełaha pasielišča. Z-za biaźludździa ja nazyvaju svoj rodavy dom «chutar».
Kali možna zaličyć maje redkija najezdy, ja piataja žycharka jašče hadoŭ 20 tamu bahataj i žyvoj vioski. Apošni haspadar doma pamior u 2001 hodzie. Jahonyja dzieci sa svaimi siemjami žyvuć nie tak užo i daloka, adnak jeździli siudy tolki ŭ hryby. Da baćkoŭskich rečaŭ banalna nie dachodzili ruki.
U adzin z takich vizitaŭ na «małuju radzimu» ja palezła ŭ šafu. Niaŭkludnaje stvareńnie savieckaj pramysłovaści z paliravanymi dźviercami bierahło niemałyja pažytki. U pakiecikach, karobačkach, mietaličnych futarałach ad pierfakart čaho ja tolki nie znajšła! Listy z paštoŭkami ad svajakoŭ, miedyčnyja kartki, čeki «Majomaść», piensijnaja knižka člena kałhasu, paśviedčańnie škoły «powszechnej», «Układ pojednawczy» na ziamlu…
Z 30-ch hadoŭ na «chutary» jość jašče adna šafa — meblevy šedeŭr erhanamičnaści dy vytančanaści! Pustaja, jana stajała ŭ haspadarčaj prybudovie. Vidać, i ŭ interjery husty žycharoŭ zachodniaj Biełarusi padtačyŭ virus «saŭka»: usio novaje lepš za staroje.
Siamiejnyja dakumienty akazalisia nie adzinaj «spadčynaj» z šafy. Adzieńnie na samarobnych viašakach vyhladała nastolki akuratna byccam jaho paprasavali litaralna ŭčora. Zatym paviesili tudy, dzie jano maje być, pakul uładalniki časova adjechali.
Strakatyja chałaty i sukienki, kašuli i pułoviery z Čechasłavakii (padarunak stryječnaha brata, jaki tam słužyŭ), rabočyja kurtki i rukavicy… Raptam źjaviŭsia moj cud! Siarod šerych apranachaŭ, jakimi kaliści byli zavalenyja ŭniviermahi, akazalisia jarka-siniaja i jarka-fijaletavaja kavałki damatkanaj tkaniny. 100% voŭna. Biez anivodnaj dzirački.
Tut ža była staraja abchinanka: vializnaja ciopłaja chustka, što słužyła vierchniaj vopratkaj. Praŭda, u niekatorych miescach jaje źjeła mol i myšy. Taksama ŭ šafie i jašče ŭ kufarach — cełyja skrutki vaŭnianaj damatkani: čornaja, šeraja, karyčnievaja…
Ja budu šyć sabie stroj! I tut stali adbyvacca mietamarfozy.
Saročka: varyjant z v. Bondary, Hrodzienski rajon; Nasta Hłuško
Andarak: zachodnie-haradzienski fason; Nasta Hłuško, Śviatłana Klepikava
Fartuch: pavodle navahradskaha varyjantu; Śviatłana Klepikava
Harset: navahradski varyjant; Nasta Hłuško
Pas: pavodle fasona z v. Zblany, Lidski rajon; Siarhiej Makarevič
Kali ja zabrała ŭ majstryc svaje andaraki — tak nazyvajucca spadnicy ŭ tradycyjnym stroi — pasprabavała spałučyć ich sa zvyčajnymi rečami na štodzień. Jaki sens u tradycyi, kali ty dastaješ stroj tolki na stylizavanuju viečarynku ci ŭračystaść?
Toje, što ja adčuła, nikoli raniej nie davali mnie ni «Zara» z «H&M», ni ŭlubionaja «Galerja Alfa» u Biełastoku, ni vilenskija «Ozas» dy «Akropolis».
Spadnicy zašpilvajucca stroha na talii, a nie na biodrach (tak jak heta masava prapanujuć vytvorcy adździeńnia). Pajasok ščylna prystaje da fihury — śpina vyprostvajecca sama saboj. Ja ŭžo nie mahu dazvolić sabie ssutulicca, jak by navat i zachacieła.
Prykład spałučeńnia elemientaŭ stroju sa zvyčajnym adzieńniem: Topik — New Look, andarak — zachodnie-haradzienski fason; Nasta Hłuško, Śviatłana Klepikava; karali - Raksałana Šymčuk (Lvoŭ)
Pakolki andaraki z naturalnaj voŭny (kolecca!), daviałosia pašyć nižniuju spadnicu. Ciapier ja razumieju panienak ź minułaha stahodździa! Ja adčuvaju, što maja žanočaja sutnaść, pa-pieršaje, dalikatna padkreślena, pa-druhoje, nadziejna schavana. Nie maju žadańnia pryciahvać pohlady, jakija šukajuć lohkich asałodaŭ. Kali vy čujecie, što tradycyjnaja vopratka — sakralny abiareh, to voś pieradusim pra što havorka.
U takim adździeńni ja adčuvaju, što mianie zusim nie chvaluje, kolki ludziej navokał apranutyja hetaksama. Ja cikavaja i kaštoŭnaja dla samoj siabie. Ci tak užo i važna, kab niechta jašče raz paćvierdziŭ heta: «ty pryhožaja i charošaja»?
Prykład spałučeńnia elemientaŭ stroju sa zvyčajnym adzieńniem: vyšyvanka — Krakaŭski rynak (Lvoŭ), spadnica-ałovak — Mohito
U takim ubrańni ŭ mianie nie ŭźnikaje instynktu ci kanjukturnaha žadańnia, jak śćviardžajuć krytyki vyšyvanki, kryčać na ŭvieś śviet: «Pahladzicie, ja biełarus!» Bo navošta? Maja nacyjanalnaja identyčnaść uva mnie. Ja nośbitka svajoj biełaruščyny, a nie jaje epatažny pramoŭtar ci žyvy ekspanat rehijanalnaha muzieja.
Darečy, adna sa znojdzienych mnoj tkanin užo była raskrojena pad zachodnie-biełaruskuju madel spadnicy. Vidać, maje babuli kaliści pačali šyć abnoŭki, ale čamuści (daviedacca pryčynu ja ŭžo nie zmahu) adkłali ich u šafu.
Karaciej, ja ŭžo zamoviła majstrycam treci andarak. Na hety raz fason z ukrainskaha Zachodniaha Padolla. Dumaju, što pasprabuju vyšyć jaho sama!
