Viktar Marcinovič: Što ja nienavidžu ŭ mienskich kafe

Tak, ja pamiataju, što jašče 12 hadoŭ nazad na ŭsim pramiežku praspekta ad Niezaležnaści da Kastryčnickaj było 4 kaviarni (samaj atmasfernaj źjaŭlałasia, vidavočna, «Valeryja» aka «Filinz»). Tak, ja razumieju, što kali kafešnaja kultura ŭ horadzie paŭstaje za taki karotki pramiežak času, chiby i niedapracovački niepaźbiežnyja. Ale, viedajecie, nia treba być Habiermasam, kab razumieć naŭprostuju suviaź pamiž haradzkoj publičnaściu i tym, dzie i jak ludzi baviać volny čas za kavaj. Tamu prašu ŭsprymać hety tekst jak jenčańnie čałavieka, jaki «zažraŭsia», «pierasiadzieŭ» u vilenskich kandyteryjach dy bułanžeryjach. Spadziajusia, padsumavańnie ŭsich słabych miescaŭ mienskich kaviarniaŭ dapamoža ŭładalnikam chutčej ich vypravić.

Voś śpis rečaŭ, jakija pryvodziać u šał va ŭstanovach stałavańnia stalicy.

— Kali ŭ «elitnych» (pa ceńniku) restaranach stały znachodziacca ŭ siaredzinie zali

i ŭvieś čas niechta chodzić paŭz ciabie, jak na vakzale.

— Kali miescy ŭ interjery arhanizavanyja adnym blokam, tak, što śpinka tvajho kresła źjaŭlajecca adnačasova śpinkaj fatelu taho, chto siadzić zzadu.

Ci ščylniačkom padpiraje jaho, tak što tvoj kožny ruch addajecca i adčuvajecca inšym čałaviekam. Kali «naparnik» traplaje spakojny — dobra. Ale kali zzadu siadaje znervavany chłapčuk, lepiej prosta płacić i iści ŭpročki, pakul nie pabilisia.

— Kali dapivaješ šklanku z sokam i na doncy bačyš ślady napoju, jaki niechta spažyvaŭ da ciabie

(čaściej za ŭsio — ssochłuju reštu małaka).

— Kali na kraječku pryniesienaj tabie talerki — tłustyja ślady ad palcaŭ:

ruki kuchara ŭ alei, jon pastaviŭ talerku na desk dla aficyjanta, toj prosta pieradaŭ jaje tabie, nie zvažajučy na toje, što talerka pavinna być prynamsi čystaj.

— Kali ŭ zali nievynosna tchnie kuchniaj.

Ludcy, vy patracili $70 tysiač na «eŭraramont», dyk parupilisia b nabyć pramysłovyja vyciažki, što całkam vydalajuć usie pachi z pamiaškańniaŭ. Paśla asobnych mienskich kaviarniaŭ, u tym liku tych, što mieściacca ŭ samym centry, na K. Marksa, vopratka jašče niekalki dzion pachnie zharełaj łazańniaj. Asabliva cikava niuchać hety fenomen u miescach, uładalnikami jakich źjaŭlajucca litoŭcy — pasprabavali b takoje vyrabić u Vilni, pahladzieli b, što pra vas zahavaryli b praz tydzień.

— Kali ŭ restaracyi ŭ meniu jość sušy, ty ich zamaŭlaješ, ich tabie prynosiać.

Ty čakaješ pryboraŭ, źjaŭlajecca dzievačka, jakaja vinavata paviedamlaje, što «niama pałačak, skončylisia» i zamiest kładzie nož i videlec (realny vypadak, pry patrebie mahu nazvać miesca). Cikava, darečy, čamu videlec, a nie łyžku. Łyžkaj ža taksama možna — ŭziaŭ roł, začarpnuŭ «padliŭki», prahłynuŭ, padčapiŭ trochi vasabi: u vioscy jeli b tak.

Naohuł, usia mienskaja sušy-kultura — asobnaja razmova.

Ad muzyki ŭ interjerach da kitajskich lichtarykaŭ i viasielnych pažadańniaŭ, nabytych na «Ždanach», jak azdableńnia dla japonskaj restaracyi. Kitaj, Japonija — heta ž pobač, čo? Kali znachodziš krabavuju pałačku zamiest krevetki ŭ maki, navat užo nie ździŭlajeśsia. Dla ludziej što tuniec, što kurynaja kiłbasa — adna i taja ž Japonija. Čyrvony imbierac zvyčajna vyhladaje źlipłym kamiakom, čorny soŭs prynosiać ŭžo ŭ talercy i h.d. — luby japonalub viedaje. Na hetym tle radujuć asobnyja kampanii, jakija dahetul trymajuć uzrovień, pracujučy pa dastaŭcy, biez pamiaškańniaŭ (mo, kali b jany zrabili pamiaškańnie, ja b ich tut nie chvaliŭ).

— Kali zala absalutna pustaja, ale tabie prapanujuć sieści za barnuju stojku.

Bo ty adzin, a raptam nabiažyć natoŭp jeści, pić i rvać bajany, a ty tut adzin ceły stolik zaniaŭ!

— Kali ty siadaješ za stolik biez tablički Reserved i tabie paviedamlajuć, što jon zarezervavany.

Kali jon zarezervavany, čamu nie pakłali šyldy?

— Kali ŭ piatnicu z treciaj hadziny dnia na ŭsich stolikach tablički Reserved pry tym, što čas rezervacyi zvyčajna pačynajecca ź 19–19.30. Mnie padabajecca, jak heta robiać u kafe «Amata» na Marksa: pobač z abviestkaj «Reserved» kładuć čas, ź jakoha stolik prydziecca vyzvalić. Toje ž samaje hołasam paviedamlaje administratar u Newscafe. Takaja praktyka padajecca pryjaznaj i zrazumiełaj.

— Kali ty zamoviŭ kavu, a dziaŭčynka-aficyjantka tupa i miechanistyčna pa čaćviortym razie prapanuje tabie «a desercik»?

Kab chacieŭ desercik, ja b zamoviŭ desercik. Ale ž kali pryjšoŭ pačytać knižku za kubačkam kapučyna, navošta tabie toj desercik?

— Kali ŭ prybiralni niama haračaj vady.

Voś možacie nazyvać snobam, ale dla mianie heta pryncypovy indykatar staŭleńnia da klijenta: šmat jakija mienskija kaviarni mieściacca nie ŭ žyłych damach, a ŭ administratyŭnym fondzie. U takija budynki čaściakom nie padviedziena haračaja vada, ale nichto nie zaminaje ŭładalnikam patracić $50 na indyvidualny bojler. Kali bojleru niama — sprabuješ vymyć ruki z myłam, a choład pradziraje ažno da kaściej. Takaja ž samaja sumnieŭnaja ekanomija — kali ŭ prybiralni niama papiarovych survetak, kab vycierci ruki paśla taho, jak vymyŭ ich i prychodzicca abtrasacca, jak sabaka paśla daždžu. U sensie dušeŭnaści kłopatu pra kamfort myćcia ruk nie mahu nie zhadać «Anhielskuju babulu» — voś dzie daskanałaść!

— Kali, prymajučy zamovu, aficyjant nie zanatoŭvaje, i ty dumaješ: vo pamiać u chłopca!

Ale ŭ vyniku prynosiać zusim nie toje, što ty prasiŭ.

— Kali zamiest aliŭkavaha aleju ŭ sałatu nalita aleja słaniečnikavaja.

Adčuvaješ chutka nia tolki pa smaku, ale i pa kolery — pieršaje zielenavataje, druhoje ž prykmietna žoŭtaje.

— Kali, hatujučy kitajskuju, vijetnamskuju, indyjskuju ci tajskuju kuchniu kuchta-biełarus ščodra dadaje soli. Sol amal nie vykarystoŭvajecca na Ŭschodzie, kali nie vierycie — pačytajcie, jak dasiahajecca salony smak znakamitaha japonskaha sojevaha soŭsu.

— Dahetul sustrakajecca słova «ekspresso» ŭ meniu.

Adzin bujny bank zaraz z hodnaściu reklamuje adnajmiennyja kredyty.

— Kali, atrymaŭšy hrošy pa rachunku, nie prynosiać rešty.

Praha «čajevych» — reč zrazumiełaja, ale b chto kali navučyŭ biełaruskich aficyjantaŭ suśvietnaj praktycy: ty raźličvaješ klijenta, prynosiš jamu reštu, navat kali jana vielmi nievialikaja, pakidaješ tečku na stale i tolki ŭ hety momant klijent kładzie ŭznaharodu. I nijak inakš! «Prytrymlivajučy» reštu, ty možaš padmanuć sam sabie, bo, chto viedaje — raptam klijentu ŭsio tak spadabałasia, što jon rychtuje dla ciabie $50 uznaharody, a ty zažmindziŭ $4 i radujeśsia!

Viktar Marcinovič, budzma.org

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj
ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru
«Našaj Nivy» ŭ TH