Sebaścian Chajncel: Biełarusy jak matroška
Nikoli nia viedaješ, što chavajecca ŭ ich unutry. Niamiecki kinarežyser zyčyć biełarusam aranžavaj budučyni.
«NN»: Kali i čamu Vam pryjšła ŭ hałavu ideja źniać film pra Biełaruś?
Sebaścian Chajncel: Try hady tamu ja paznajomiŭsia z Maksimam, biełarusam, jaki vučycca sa mnoj u Berlinie. Nas było dzieviać čałaviek, my prachodzili praktyku i ničoha pra Biełaruś nia viedali. Tamu my vyrašyli na tydzień tudy źjeździć. Rabili repartažy ź Biełarusi, potym zładzili fotavystavu, stvaryli sajt. Źniali karacieńki film pra Biełaruś i pakazali jaho ŭ Berlinie. Mianie ŭraziła taja rašučaść, ź jakoj maładyja biełarusy, niahledziačy na niedachop u hrošach, svabodzie dy perspektyvach, sprabujuć ździajśniać svaje mary. Takoj rašučaści nie chapaje mnohim niemcam. Potym ja paznajomiŭsia z praduseram Štefanam Kłaosam, i nam pryšła ŭ hałavu ideja: čamu b nia źniać film pra maładych ludziej, našych pahodkaŭ. My vyrašyli pahladzieć, jak stvarajuć svajo žyćcio maładyja ludzi ŭ krainie, jakuju ŭ ŚMI nazyvajuć apošniaj dyktaturaj Eŭropy.
«NN»: Što było samym składanym padčas pracy nad filmam?
SCH: Pieraadolvać kulturny dy moŭny barjer. Ja nia moh abyścisia bieź pierakładčyka. Jašče było ciažka pieraadolvać ludzkoje ŭjaŭleńnie pra toje, nibyta ja bahaty eŭrapiejec, jaki choča chucieńka sklapać film i zvalić z hetaj krainy. Ale ludzi pastupova razumieli, što my zvyčajnyja studenty, jakija zdymajuć film.
«NN»: Historyi maładych ludziej pieraplecienyja. Heta naŭmysna pradumany režyserski chod?
SCH: Historyi pieraplalisia zusim niezaležna ad našaj voli. Naprykład, z malarom Iharam my paznajomilisia zusim vypadkova. A potym pačali razmaŭlać za pivam, i vyjaviłasia, što jon siadzieŭ u turmie, pryčym u toj samaj, dzie pa inšy bok krataŭ pracavaŭ nahladčykam Słava. Biełarusy jak matroška: nikoli nia viedaješ, što chavajecca ŭ ich unutry.
«NN»: Jak Vy ŭjaŭlali sabie Biełaruś da pajezdki i jak źmianiłasia Vaša ŭjaŭleńnie pra jaje paśla pracy nad filmam?
SCH: Ja nia mieŭ amal nijakaha ŭjaŭleńnia pra Biełaruś i čuŭ pra jaje tolki pokazki-strašyłki. Pieršaje ŭražańnie było takim: «Dyk tut zusim nia tak i błaha!» Na pieršy pohlad, u Miensku ŭsio vyhladaje prystojna, śviecić soniejka, ludzi pjuć piva. Ale praź niejki čas ja zrazumieŭ, što niesvaboda prajaŭlajecca ŭ drobiaziach, jakija pracinajuć budzionnaje žyćcio ludziej.
«NN»: Dyk što takoje Biełaruś — dyktatura? Niešta inšaje?
SCH: Tam vieje inšy viecier, nie taki, jak u Niamieččynie. Na vulicach našmat bolš palicyi, ludzi paskarajuć temp pracy, kali paŭź ich pavinien jechać prezydent. Naklejvaješ nalepku ŭ pierachodzie, a ŭžo praź dziesiać chvilin jaje niama. Ale ja vielmi nie daviaraju kateharyzacyi «dyktatura — niedyktatura». U svaim filmie ja chacieŭ nia sam adkazać na hetie pytańnie, a dać mahčymaść adkazać na jaho inšym. Hety film nie nakiravany suprać režymu. Heta film, jaki pakazvaje, jak maładyja ludzi šukajuć svaju svabodu ŭ hetych umovach, jakija i palityčna, i ekanamična vyhladajuć vielmi kiepska.
«NN»: U čym hałoŭnaje adroźnieńnie biełarusaŭ ad niemcaŭ?
SCH: Istotnaja roźnica ŭ mentalnaści. Mnie zdacca, što ludzi na Ŭschodzie bolš ciopłyja ŭ mižasobasnych dačynieńniach, ale stasunki ŭnutry hramadztva bolš chałodnyja. Na Zachadzie ŭsio naadvarot.
«NN»: Jakaja budučynia čakaje Biełaruś?
SCH: Spadziajusia, aranžavaja!
