Пра Пташнікава — «Ён жыў у гарадскім пейзажы, але сніў свой салодка-атрутны сон пра вёску»
Піша Ян Максімюк.
Перакладчык Ян Максімюк у сваім эсэ ставіў Івана Пташнікава ўпоравень з самымі значнымі заходнееўрапейскімі празаікамі ХХ стагоддзя. «Наша Ніва» папрасіла патлумачыць, чаму.
«Маё зацікаўленьне беларускай мастацкай літаратурай пачалося ў студэнцкія гады ў Варшаве на схіле 1970-х якраз ад прозы Івана Пташнікава. Канкрэтна — ад ягонай аповесьці «Лонва», якую я чытаў на летніх вакацыях на нашым хутары.
Аповесьць пра вёсачку Лонва, згубленую дзесьці ў лясах Меншчыны, я ўспрымаў перш за ўсё як аповесьць пра свой сьвет, які акружаў мяне ад дзяцінства на вясковым Падляшшы. Пташнікаў пісаў зь неймаверным адчуваньнем адценьняў вясковага сьвету, як у навакольнай прыродзе, так і ў псыхалёгіі герояў. Было ў гэтым пісьменьніцкім адчуваньні нешта глыбіннае, нешта настолькі праўдзівае і непадробнае, што яно перасягала часавыя і прасторавыя — відаць, і культурныя таксама — межы.
Міжволі, чытаючы Пташнікава, я думаў пра раньнюю прозу Кнута Гамсуна, пра «Сто гадоў адзіноты» Маркеса… У Пташнікава, як у Гамсуна і Маркеса, ёсьць свой самадастатковы сьвет, які ня зблытаеш ні зь якім іншым…
Потым, зразумела, былі іншыя рэчы Пташнікава, якія ў Польшчы 1980-х ня так лёгка было знайсьці. Я чытаў часопісныя вэрсіі «Мсьціжаў», «Найдорфу», «Алімпіяды», і ў кожнай з гэтых кніг знаходзіў часьцінку свайго сьвету ці, лепш сказаць, свайго адчуваньня сьвету…
Для мяне Іван Пташнікаў — апошні клясык беларускай прозы, апошні майстар слова з пакаленьня «сена на асфальце», якое жыло ў гарадзкім пэйзажы, але сьніла свой салодка-атрутны сон пра вёску».
