«Dziady» ŭ Teatry lalek: z kałaradskimi žukami

Uśled za našumiełaj pastanoŭkaj «Viančańnia» (tvor Vitalda Hambroviča) małady režysior Biełaruskaha teatra lalek Alaksandr Januškievič pradstaviŭ śpiektakl «Dziady» pavodle paemy Adama Mickieviča.

Napiaredadni premjery Alaksandr raskazaŭ pra toje, što zaachvociła jaho ŭziacca za «Dziadoŭ»: «U našaj maładoj dziaržavie idzie pošuk nacyjanalnaj idei.

Ludzi zadajuć sabie roznyja pytańni, naprykład, čamu my razmaŭlajem pa-rasiejsku i ŭvohule, chto my.

Idzie pošuk nacyjanalnaha brendu, kali žadajecie, pošuk nacyjanalnaha hieroja.

Śpiektakl „Dziady“ — sproba samavyznačycca, chto my, biełarusy. Ci vartyja my tych achviaraŭ (prabačcie za pafas), na jakija prodki pajšli dziela nas.

Kali našy dziady ŭstanuć z mahił, prycisnuć nas da ściany i spytajuć: „A što ty robiš?“ — što my adkažam? Ci chopić arhumientaŭ, kab dakazać, što my pražyli žyćcio hodna, nie raspylajučysia na drobiazi?

U čałavieka ŭ žyćci mohuć być usie vyhody: kvatera, mašyna, hrošy. Ale ci žyvy hety čałaviek?»

Śpiektakl, jaki i paema, pačynajecca z abradu Dziadoŭ u staroj kaplicy. Źjaŭlajucca sialanie, jany rytmična tupajuć nahami i paŭtarajuć adzin i toj ža refren:

Ciomna, ludzi, hłucha, ludzi…

Štości budzie, štości budzie…

Nieŭzabavie chor robicca fonam, bo ŭvaha hledačoŭ pieraklučajecca na karcinku, jakaja ŭ režymie realnaha času z dapamohaj maleńkaj vieb-kamiery padajecca na ekran na zadniku sceny. Voś u kadry — dva zvyčajnyja jajki. Tradycyjnaja ježa, jakuju ludzi prynosiać pamierłym u dzień ich paminańnia.

Aktor Valeryj Zialenski biare dźvie piarynki, prymacoŭvaje ich da abłuplenaha jajka — i jajki robiacca aniołami. Atrymlivajecca maleńkaja impravizavanaja batlejka: jajki-anioły, kavałak chleba, jaki nahadvaje čałaviečy tvar.

Prostyja rečy…

…Dy niaprostyja słovy.

Ciažka ŭ biełaruskaj paezii znajści bolš praniknionuju, ščyruju, nadryŭnuju spoviedź pra kachańnie, čym paetyčnaja spoviedź Hustava-Konrada

— piersanaža, śpisanaha z samoha Mickieviča. Tut dastatkova słuchać słovy hieroja, prykryŭšy vočy, i ŭbirać skazanaje. Na scenie Hustaŭ źjaŭlajecca ŭ žabrackaj vopratcy. Iznoŭ vizualnaja «fiški» ad režysiora Januškieviča i mastaka śpiektakla Taćciany Niersisian: z dapamohaj pałki ruki Hustava niazhrabna raźviedzieny ŭbaki. Hladziš na jaho — i ŭźnikajuć supiarečlivyja asacyjacyi ci to z raśpiaćciem, ci to z aharodnym pudziłam.

Druhaja častka śpiektakla adsyłaje nas da 1823 hoda.

Polšča pad uładaj Alaksandra I. Ciažkija časy, kali moładź ckujuć za imknieńnie źbierahčy rodnuju movu i nacyjanalnuju kulturu.

My bačym klaštar, pieratvorany ŭ turmu. Tak było ŭ Mickieviča. U režysiora Januškieviča atrymałasia amal carstva Aida, zamahilny śviet.

Pa plitach poŭzajuć kałaradskija žuki, u jakich vizualna raptam čytajecca miedny końnik.

Viaźni śviatkujuć Kalady, siedziačy na ​​viečkach trunaŭ, pjuć harełku. Navahodniaja jołka -pachavalny vianok z kvietkami.

Viaźni śpiavajuć pra toje, jak buduć zdabyvać u Sibiry rudu — na siakieru dla cara.

Śpiektakl vydatna zahružany mietafaryčnymi vobrazami (sa zvykłych zvyčajnych pradmietaŭ vyrastajuć zusim inšyja žyćci, a heta i jość mastactva).

Režysior sprabuje ekśpierymientavać ź videa, śpiecyjalna adźniatym na Navahradčynie, radzimie Mickieviča.

Aktory žyvuć nie tolki na scenie, ale i ŭ videašerahu, i časam režysior miksuje hety videašerah z realnym časam — aktory byccam vychodziać z karcinki i viartajucca ŭ karcinku znoŭ.

Varta adznačyć rabotu kampazitara Alaksandra Litvinoŭskaha: jon zrabiŭ univiersalnuju muzyku, svojeasablivy miks miełodyj sučasnych i tych, što adsyłajuć da časoŭ Mickieviča.

U kancy dazvolu sabie maleńkuju paradu:

kali źbieraciesia na «Dziadoŭ», pračytajcie (ci pieračytajcie) tekst Mickieviča.

Heta palehčyć uspryniaćcie taho, što adbyvajecca na scenie.

Kasia Kirpacik, budzma.org

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj
ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru
«Našaj Nivy» ŭ TH