List pra niešta
I pra štości taksama.
Šanoŭnaja redakcyja!
Niekali jašče Francišak Bahuševič napisaŭ, što naša mova dadziena nam Boham. Značycca, stavicca da jaje treba adpaviedna — nie vyśmiejvać, nie pahardžać, nie źmianiać zhodna svaim vymudram. Bo jość rečy naturalnyja, a jość štučnyja. I čałaviek sa zdarovym sensam addaść pieravahu naturalnamu praduktu pierad štučnym. Ot stvaryŭ Zamienhof movu eśpieranta — zručnuju, prostuju, lohkuju dla zapaminańnia. Ale chto na joj razmaŭlaje? Bo nienaturalnaja, štučnaja. Nie toje, što «Boham dadzienaja». Padobnym čynam, jak Zamienhof stvaraŭ eśpieranta, bieručy leksiku z roznych movaŭ, tak i ŭ nas biełaruskuju movu zaśmiečvajuć leksikaj ź inšych moŭ.
Pry SSSR prymusova biełaruskuju movu nabližali da rasijskaj. A ciapier biaruć słovy z polskaj abo ŭkrainskaj.Naohuł biełarusy vielmi lohka mianiajuć svajo na karyść inšaha. Słovy ahulnabiełaruskija adrazu ž zamianiajucca na inšyja, adno tyja źjaviacca.
Zaśpiavali dziela śmiechu «Chtości jość, niama kahości» — iBo dumajućpajšło-pajechała . Sunuć hetyja štości, dzieści, kaliści skroź va ŭsie teksty. Čamu?
Kožny padśviadoma adčuvaje nienaturalnaść hetychPasprabujcie skazać frazu «jak niechta niedzie skazaŭ…» padobnymi słovami. «Jak chtości dzieści skazaŭ»?«štości-dzieści» .
Davajcie źvierniemsia da słoŭnikaŭ žyvoj biełaruskaj movy. Jakija słovy vykarystoŭvali biełarusy papraŭdzie? Voźmiem
Słova «niedzie» fiksujecca ŭ Astravieckim i Śviancianskim rajonach. Słova «dzieści» nie zafiksavana nidzie!
Amal toje samaje pa inšych słovach —
«niekali» šyroka fiksujecca i ŭ Minskaj, i ŭ Hrodzienskaj, i ŭ Bresckaj, i ŭ Viciebskaj abłaściach, a «dzieści» — adno na pamiežžy Hrodzienščyny i Litvy. Słovy «nieki, niejki» adznačany ŭ 14 rajonach Minskaj, Hrodzienskaj, Bresckaj, Viciebskaj abłaściej, a słova «jakiści» tolki ŭ 1 vioscy na Biełastoččynie.
Ciapier robicca zrazumiełym, što hetyja nienaturalnyja, dziŭnyja słovy -prosta sumiesny ŭpłyŭ polskaj (chtoś, dzieś, štoś) i rasijskaj movaŭ.
U «
Luby čałaviek, kali zacikavicca, moža zirnuć u słoŭniki žyvoj biełaruskaj movy i pierakanacca, jak havaryli biełarusy i ci skarystoŭvali jany hetyja dziŭnyjapolska-rasijskija słovy, jakimi tak husta panasypany ciapier hazietnyja teksty. Davajcie, usio ž trymacca naturalnaści, a nie štučnaści ŭ pytańniach movy.
Ad Redaktara. Dziakuj sp. Bruju za napamin pra niešta. U abaronu čahości možna tolki skazać, što hetaja kanstrukcyja taksama ŭžyvajecca ŭ mnohich havorkach i mnohimi nośbitami movy. Maje taksama svaje dyjalektnyja formy «štoś», «štosia» i, adpaviedna, «dzieś», «dziesia» i h.d. Ale, praŭda, formy «niešta», «niekali», «niedzie» vielmi naturalnyja i vielmi ŭłaścivyja dobraj movie.