⤷ Filolah, Na siëńnia ŭsie rekordy pavodle firmovaści i mody bje słoŭca “to- bok”, paznačanaje ŭ TSBM i narmatyŭnym “Słoŭniku biełaruskaĭ movy” (red. M. V. Biryła, BiełSE, 987) jak “sastarełaje” i nie ilustravanaje prykładami ni z mastackaĭ litaratury, ni z publicystyki. Sustrakajem my jaho štodnia i ŭ vusnaĭ, i ŭ piśmovaĭ movie. Toĭ, chto praktyčna vałodaje hutarkovaĭ biełaruskaĭ movaĭ abo znajëmiŭsia z hetym vyrazam praz krajëvyja ci etymalahičnyja daśledavańni, razumieje, što hetaje ŭtvareńnie nia što inšaje, jak hutarkovaje “to bo”, dzie “bo” — tolki madalnaja čaścica, što nadaje hutarcy adcieńnie razvažlivaści, tavaryskaści.
A taki ž bo i praŭda; vo tak bo dobra; ja ž bo jaho vielmi lublu... . Čymści jano nahadvaje sučasnaje rasiĭskaje słova-parazit “kak by” (pa-biełarusku “iak by”). Adpaviedna luby skaz z to-bok možna ačyścić ad hutarkova-baĭnaha tonu, adkinuŭšy hety “bok”: “Andreĭ dy Iryna — to' našy siëńniašnija pieramožcy konkursu — dajuć nam nadzieju na lepšaje...” Voźmiem prykład z “Charastva žyćcia” (s. 24). U niamieckim aryhinale: “Sie hält ihn für Mitte dreißig, was bedeutet, dass er etwa zehn Jahre älter sein müsse als sie”. U Iryny Hierasimovič: “Jana dumaje, što hadoŭ jamu kala tryccaci piaci, to bok jën niedzie hadoŭ na dziesiać stareĭšy za jaje”.
Tut, jak kažuć, zvyčaĭny naratyŭ, nijakich emocyĭ, nijakaĭ “ažyŭlenaĭ” (“erlebte Rede”), nijakaĭ prostaĭ, nijakaĭ uskosnaĭ movy niama. Vydzielenaje niamieckaje “was bedeutet” možna spakoĭna pierakłaści dasłoŭna — “heta značyć, što...” — i pastavić u skaz. Pračytaĭcie. Chiba nienaturalna hučyć? Jak pa mnie, dyk lepš, čym z to-bok. Nia treba dumać, što “heta značyć (h. zn.)” — kalka z rasiĭskaĭ movy. Uva ŭsich eŭrapieĭskich movach jëść kalki z łacinskaha id est.. Chto viedaje biełaruskuju historyju, nia budzie sumniavacca, što našyja prodki paznajëmilisia z łacinaĭ nie paźnieĭ za maskavitaŭ.
⤷ chiech, Sudnaść. Ja dumaju, što lepiej było-b uziać sudžanaść. Sudzimaść utvareńnie ad sudzimy (sudzim-aść). Biełaruskaj movie vytvornyja z sufiksam -im nieŭłaścivyja.
Sudovaść, padsudnaść, sudžanaść - a nie sudzimaść. Sudzimaść utvareńnie ad sudzimy (sudzim-aść). Biełaruskaj movie vytvornyja z sufiksam -im nieŭłaścivyja. Paraŭn. ładsudny v znač. suc. Podsudimyj (BRS - 89. S.62). daviedniki 20-ch hadoŭ jaho nie fiksavali. Tłumačalnyja słoŭniki padajuć i hetaje słova z toj definicyjaj, što I ŭ rasiejskich daviednikach: “Sudzimaść, -i, ž. Sudovy pryhavor za ŭčynienaje złačynstva, a taksama pravavy vynik asudžeńnia”. Ale raz heta “sudovy pryhavor”, to musić być sudovaść, a nie sudzimaść. Darečy, samoha słova sudzimy tłumačalnyja słoŭniki nie padajuć, što taksama śviedčyć pra štučnaść niematyvavanaha nazoŭnika sudzimaść. Ras. sudimyj adpaviadaje biełar. sudžany - 'toj, kaho sudzili” (BRS -- 89. S.523). Tamu tut mažlivaje sudžanaść (a nie sudzimaść).
A mnie, kak bolšomu amatioru jazyka idiš, brosiłoś v hłaza divnoje priłahatielnoje "fajnyj". Kak ono ukrašajet biełorusskij jazyk! Vsiehda im lubujuś... No to ja. A eti damy? Značit, s točki zrienija bondarichi i kompanii zaimstvovanije iz polskoho - košmar, a iz idiša - norm? Protiestuju: eto diskriminacija!
Usia takaja niepatryjatyčna-impartnaja, z łaciničnym(o matka Boska!) nieaciečastviennym značycca, słovam na topiku, "Sumatera"(?). Nu, i toŭstaja jašče, kaniečnie ž. Padziviciesia, dźvuabličnaja niepryncypovaść na adpačynku, va ŭsioj svajoj vyraznaści...
Zvyčajny chajpažor, jaki imituje pałamianuju baraćbu. Darečy, nie tolki ŭ polskaj i biełaruskaj movie šmat ahulnaj leksiki, a i ruskaj. Naprykład, banka - polskaje. Mieńš źviartajcie uvahi na hetych nievukaj harłapanaŭ.
Čamu prysutnaść rusizmaŭ u biełaruskaj movie kahości davodzić da arhazmu, A pałanizmy tak mocna bjuć tvaram ab padłohu? Durnaja žančyna ziajmajecca durkavatymi spravami.
• PA PYSIE! •
🤔 Niaŭžo ŭ RB nie znajšłosia jašče nivodnaha prystojnaha hramadzianina, jaki asadziŭ by henu choć by tapkam?
🪅 Dyk voś słova «vakacyi» ŭžyvałasia ŭ Rasiejskaje Imperyi, kudy ŭvachodzili j Polšča, i prota-Biełaruś, i roznyja Buracii. Dyk čamu łacinskaje słoŭca, na dumku, jak skazaŭ by I.Varłamaŭ, je..tych, mienavita polskaje? I «nieprystojna» prychilała ŭ našu movu z zachodnich kresaŭ, a nie ź Italii, ci Rasiei albo Ŭkrainy?
🪚 A peŭnyja palaki j radyja hetkim, vybačajcie, šva..am, vyšvabrujučym biełaruskija słoŭcy na polski dyvanok.
📖 I napaśled ŭ vyhladzie virtualnaha tapka virtuoznaja cytatka z ras. vikipedyi: « Vakacija. ustar. svobodnoje ot učienija ili słužby vriemia / Znaja vašu lubov ko mnie, ja nie mohu miedliť, čtoby obradovať vas: ekzamien končiłsia i vakacija načałaś do 8-ho janvaria, śledstvienno ona budiet prodołžaťsia 3 niedieli. M.Ju.Lermontov, «Piśmo M.A.Šan-Hiriej», 1828 h. [NKRIA] / Stiepan Martynovič raspuskajet svoich učienikov v domy roditielskije i nakazyvajet, čtoby pribyvali v škołu nie rańšie Voźniesienija Christova. Po primieru sieminarskomu on tožie sdiełał vakaciju svoim školaram. T.H.Šievčienko, «Bliźniecy», 1855 h. [NKRIA] / On vsie vriemia putiešiestvija ispytyvał radosť školnika na vakacii. Ł.N.Tołstoj, «Vojna i mir, 1867–1869 hh. »
usio roŭna, kali čekisty ŭžo vyrašyli što słova "vakacyi" - polska-fašysckaje, dyk pofih im choć na Kołasa choć na Tałstoha. Jany kaho chočaš mohuć ścierci ŭ łahierny pył. I nijaki akularnik im nie aŭtyrytet.
Takija jak heta Bondarava indykatar dehradacyi našaha hramadstva i ŭzroŭniu ŭpłyvu rusifikacyi. A dva hetyja pakazčyki majuć prosta žachlivyja značeńni ŭ našaj krainie.
Kab pakinuć kamientar, kali łaska, aktyvujcie JavaScript u naładach svajho braŭziera
babočki letiat na Śviet