"Piłsudski ŭłasnaručna napisaŭ, što jon biełarus. Ale heta nie aznačaje, što jon nia byŭ palakam ci litvinam...". Aha, a jašče francuzam, niemcam i žydam... I na kont sviadomaści, samaūsviedamlieņnia, - vykrutasy. Paliaki taksama hetaha nia mieli, im heta pryvivałasia praz dziaržaūnyja elity, kaścioł i adukacyju, jakuju padavali, znoū ža, elity i kascioł. Adnak heta nie spracavala ū vypadku z biełarusami, navat kali biełarusy byli ū duža niespryjalnych umovach. Pytaņnie: čamu ? A tolki praz najaūnaść u biełarusaū samaūśviedamlieņnia (jakuju pan admaūliaje), što jany nie paliaki ! Uvohulie, raju pačytać Adama Stankieviča, sviedku mnohich padziejaū, u tym liku i zasnavaņnia BNR... Biełaruski Knihazbor vydaū byū niekali asobny tom. Voś tam surjoznyja razvahi i analiz, što da hetaj temy. A Łatyšonak demanstruje niejkaje škaliarstva...
Sviatkavać treba svajo... Dyk paliaki ūsich vybitnych biełarusaū pazaličyli sabie, i sviatkujuć. Ničoha, paliakam nidzie nie muliaje. Hetaksama i lietuvisam. Skarystalisia prabliemami biełaruskaj nacyi (a to i paspryjali im, u svaich intaresach), dy patyryli, usio, što tolki zachacieli...
⤷Žvir, a ŭ takich spravach kožny sam za siabie. Nichto nie zabaraniaŭ biełarusam prysiabiečvać čužych, praŭda?
Tyja ž ukraincy siońnia staviacca da biełarusaŭ pa-śvinsku, ale kali heta im dapamahaje jadnacca ŭ časy śmiarotnaj niebiaśpieki, to čamu jany musiać pavodzicca inakš? It works for them. I naadvarot, našyja tutejšyja hublajuć i toje, što mieli. Prama ciapier. Ci vina heta ŭkraincaŭ?
Dziakuj za refierens na Stankieviča, dajcie šče nazvu tvora, kali možacie.
⤷Žvir, dziakuj, znajšoŭ! U čym ja pamylajusia? Krynicaj ułady źjaŭlajecca narod. Kali narod nie choča razumieć cennaści svajoj kultury i niezaležnaści, to jon źnikaje, asimilujecca. Što my i nazirajem siońnia.
Prosta pakinu kavałačak z uspaminaŭ Navumčyka: “...Ale jość adzin siužet, nibyta naŭprost nie źviazany ź Biełaruśsiu, jaki ja ŭpieršyniu pačuŭ u 1996 hodzie ŭ Prazie, kali my ź Zianonam Paźniakom išli kala nacyjanalnaha teatru. U XIX stahodździ čechi sabrali hrošy, kab u aniamiečanaj Prazie pabudavać svoj, česki teatar. Heta byŭ hrandyjozny prajekt — i ŭ architekturnym, i ŭ sučasnym, pieranosnym značeńni hetaha słova. Hrošy źbirali hod, budavali jašče daŭžej. Narešcie ŭźviali teatar — pryhožy, sučasny, u adpaviednaści z apošnimi dasiahnieńniami sceničnaj techniki.
A praź niekalki dzion teatar — zhareŭ. Całkam. I čechi — iznoŭ sabrali hrošy i na tym ža miescy pabudavali novy teatar.Paźniak padavaŭ mnie heta jak prykład viery, jak prykład pieramohi nacyjanalnaj hodnaści, nacyjanalnych pamknieńniaŭ nad, zdavałasia b, niepieraadolnymi źniešnimi abstavinami. I što voś na što zdolnaja nacyja, kali ŭ jaje jość meta. Ci, jak kažuć u vojsku, — «praha da pieramohi».Ja słuchaŭ hety raspovied Paźniaka, a pra siabie dumaŭ — tak, viadoma ž, prykład dobry, ale da nas jon nu nijak nie pasuje. Čecham nia treba było zmahacca za českuju movu.Paźniak nie ŭličyŭ majho tahačasnaha słaboha (lepiej skazać — nijakaha) viedańnia českaj historyi.
Bo inakš jon skazaŭ by, što na premjery kala sceny stajali admysłovyja ludzi z transparantami, na jakich źmiest taho, što na scenie śpiavali pa-česku, byŭ pierakładzieny na niamieckuju — u zali amal nichto z čechaŭ nie razumieŭ českaj movy.”
⤷ Vierojatnyj, paūtaraju, paniavolieny narod moža razumieć, i heta ūsio, što jon moža. Kali vas pryviazać da kresla, tanćyć vy nia zmožacie, chacia i budziecie razumieć use rytmy i vykrutasy partytury. Vy dali cytatu Navumčyka, alie zabyli ūdakladnić, što čechi zrabili heta tamu, śto byli volnyja ... A to spytajcie Navumčyka i Pazniaka, čamu jany nie ū Bielarusi ? Im, i vam, heta dapamoža zrazumieć sens maich slovaū...
Raskroju svoju łohiku na prociessy proischodiaŝije v Biełarusi. Naprimier my ŕjano poddierživajem litovciev vo vhźladie na atomnuju stanciju pod ostrovcom. V uŝierb siebie. Naprimier počiemu nie udajetsia vbiť klin mieždu putinym i łukašienko? Potomu čto ot putina łukašienko połučajet mnohomiliardnyje subsidii v vidie diešovych enorhonositielej. A zapad ničieho podobnoho priedłožiť nie možiet łukašienko.
So stroitielstvom AES import haza śniziłsia s 22młrd kubamietrov do 13 młrd kubamietrov.
Jesť płany pierievoda na elektootoplenije žiłoho fonda. I jeśli łukašienko postroit vtoruju atomnuju stanciju on śleziet s nieftianoj i hazovoj ihły rf. I tohda vpołnie vozmožno on kiniet putina.
Ja poka nie vižu riealističnoho płana diemokratizacii ot Śvietłany Tichanovskoj. Čto kasajetsia połka kalinovskoho to mnie kažietsia nieriealističnym čto 2000-3000 čiełoviek voźmut i somnut łukašienovskuju armiju kotoraja nasčityvajet diesiatki tysiač čiełoviek.
⤷ Oleh, a uran na bieł AES otkuda?
Jeśli ot haza rośsijskoho haza možno otkryťsia za połhoda, čto i sdiełała Jevropa, to ot urana dla AES otkazaťsia nievozmožno. Každyj rieaktor zatočien isklučitielno na stroho opriedielennoje toplivo. Hrubo hovoria na biełaes nievozmožno ispolzovať toplivo iz Nihiera ili otkuda-to jeŝio, tolko iz rośsii. Takžie pojavlajetsia zavisimosť ot utilizaciju radioaktianoj otrabotki, to idiot pakietom. Propahanda ob etom nie rasprostraniałaś. Posriedstvom biełaes Biełaruś połučajet 2 opasnyje stratiehičieskije zavisimosti ot RF - enierhietičieskuju i vojennuju. Tiepieŕ otdielnym stranam jabłoka NATO možno hroziť stabilnosťju (=niestabilnosťju) tramplina dla raźviazyvanija 3-j Mirovoj vojny, čto užie i nabludajem.
⤷ Enierhietik, ukrainskije AES pierievieli na amierikanskoje toplivo. Zachoroniať otchody naskolko ja znaju budut na tierritorii Biełarusi.
Ja sčitaju kompromiss s Łukašienko vozmožien jeśli on otpustit političieskich. Chotia by tiech kto sohłasien emihrirovať. Vyviediet jadiernyje bojehołovki i armiju rf s tierritorii Biełarusi.
Naprimier vtoruju atomnuju stanciju mohli by postroiť amierikancy v kriedit.
⤷Oleh, vydumlajecie prablemy na pustym miescy. A jak Bałtyja vyjšła z saŭka? I ich taksama pytalisia zadušyć, spačatku Harbačoŭ, a potym Jelcyn. Była b nacyja i žadańnie niezaležnaści - astatniaje dadascca. A pakul tutejšyja nia mohuć navat adužyć rodnuju movu, kab u pierśpiektyvie dałučycca da siamji cyvilizavanych narodaŭ, nijakija ZŠA ničoha budavać tut nia buduć.
⤷ Oleh, rieaktor nie pierievoditsia, a pieriediełyvajetsia. Bieł AES eto voobŝie rieaktor s umieršieho zavoda v Vołhodonskie. Tam užie i zavod, a śledom i horod umier, no vot oživili na paru let postrojkoj rieaktora dla bieł AES. Ničieho udivitielno , čto on počti połovinu vriemieni v otklučkie. V otklučkie i słava Bohu! Kohda on v otklučkie, ja łučšie splu. Chraniliŝie otchodov - dieło dorohoje, no nastolko chrienovoje, čto mało kak je strany na eto sohłasny. V Biełarusi eto nam točno nie nužno. Jeŝio somnievajuś, čto amierikancy ili tie žie francuzy budut pieriestraivať vołhodonskij rieaktor, stojaŝij na tiektoničieskom razłomie a połsotnie vierst ot stolicy. V riezultatie postrojki biełaes byli diemontirovany moŝnosti biełorusskich HRES, obieśpiečivajuŝich nam biezopasnyj izbytok proizvodstva elektroenierhii. Tiepieŕ vsie biełaruskije enierhietičieskije "iajca" ležat v odnoj korzinie, zapiertoj v čužom siejfie. Letuvisy, ponimaja eto, piervym diełom ostanovili svoju Ihnalinskuju AES, a tiepieŕ i voobŝie sumieli otklučiťsia ot BREŁŁ. (huhlitie BREŁŁ). Biełaes eto nie pro električiestvo, eto pro politiku, svojeho električiestva u nas i bieź niejo chvatało s izbytkom. Uvierien, čto Kastuś Kalinovskij był by protiv etoj "niavoli maskouskaj".
⤷Oleh, zaniacca nacyjabudaŭnictvam, viadoma ž. Tłumačyć i adukoŭvać "abudžanych". Stratehična heta zadača numar adzin. Za try hoda možna było b šmat dasiahnuć, kali narodnyja kumiry 20-ha nasamreč razumieli b važnaść i zajmalisia hetym.
Chaču dadać, što ŭrad Łatvii pad načałam Karlisa Ułmanisa ŭ 1919 sapraŭdy dva miesiacy znachodziŭsia na parachodzie, adnak jon byŭ nie anhlickim, a byłym rasiejskim i mieŭ nazvu «Sarataŭ». Praŭda, stajaŭ jon na źniešnim rejdzie Lijepai i achoŭvali jaho anhielskija vajennyja karabli. Tak, nievialikaja dietal...
Łatyšonak nie choča bačyć, ci mo navat nia viedaje, choć i prafiesar, jak farmavałasia śviadomaść narodaŭ ŭ luboj imperyi. Choć prykład litaralna za płotam. Jość russkije i jość rośsijanie, i paniaćcie russkije maje bolš hłyboki sens, čym prosta etnas. To bok čałaviek ličyć siabie buratam abo kałmykam i tym nie mienš moža kazać, što jon ruski, asabliva za miažoj, bo rasiejanin nie pryžyłosia siarod narodaŭ RF. Takim čynam žychary RI mohuć być adančasova i tatarami z karełami, i ruskimi. Jašče adzin prykład Ispanija i Katałonija. Adnačosava i katałoncy, i ispancy, jakija suprać niezaležnaj Katałonii i razmaŭlajuć na ispanskaj movie i prynaležać da ispanskaj kultury. Toje samaje adbyvałasia i ŭ Rečy, jakaja pa sutnaści była Imperyjaj. I nie dziva, što Piłsudski, Kalinoŭski ci biełaruskaja šlachta adnačasova siabie ličyła i biełarusami, i palakami. A Łatyšonak razvažaje jak žychar monaetničanaj dziaržavy i z hetymi razvažańniami šukaje manaetičnych biełarusaŭ ŭ dvuch imperyjach, jakija b na 100% vyznačali siabie tolki biełarusami i ni kim inšym, što źjaŭlajecca hrubaj pamyłkaj i navat nievuctvam. I heta robić nie tolki Łatyšonka, a šmat chto, asabliva heta lubiać rabić prapahandysty.
I nakont "katastrafičnych" nastupstvaŭ paŭstańnia Kalinoŭskaha. Lubaja adukacyja na rodnaj movie pryvodźci da rostu nacyjanalnaj samaśviadomaści i rostu sieparaciskich nastrojaŭ. Heta niepaźbiežny praces, jak možna hetaha nia viedać? I kali by nie było Kalinoŭskaha, ale była b biełaruskaja adukacyja, to nacyjanalny vyzvalečny ruch ŭsio roŭna b zia'viŭsia, a za im paŭstańnie na čale ź inšym biełarusim patryjotam. Niaŭžo tak ciažka zrazumieć? I jano taksama było b zadušana, a biełaruskaja adukacyja likvidavana. Hetyja pracesy (pa łancužku) možna było nazirać i ŭ 20-m stahodździe, i ŭ 21-m.
⤷ Nikan, pryklad lietuvisaū nie paćviaržaje vašyja vysnovy. Tam adukacyja nacyjanalnaj movaj, jak i nabaženstvy ū kasciolach, nie pryviali da paūstaņnia patryjotaū. Nie. Usio abyšlosia biez paūstaņniaū, i navat pry padšturchvaņni, pry spryjaņni i dapamozie akupacyjnych niamieckich silaū. Toje samaje i Estonija, i Latvija. Ci pryviala tam adukacyja da paūstaņniaū nacyjanalnych vyzvalienčych ruchaū ? A Finliandyja ? Čechija, z saldatam Švejkam, Slavaččyna ? Paūsiul, va ūsich prykladach, tam zachavali siabie j pryčakali histaryčnaha šancu, jaki naradzili vonkavyja padzieji, a nie unutranaja baraćba nacyjana-vyzvolnych ruchaū... Paliaki, darečy, paślia vizytu Napaliejona, dy paūstaņnia Kasciuški, taksama 100 hadoū siadzieli moūčki dy nie adsviečvali, razam z adukacyjaj rodnaj movaj...
Pra jakuju letuviskuju adukacyju vy kažacie? Pasia paŭstańnia 1864 była zabarona na druk łacinkaj, tamu nijakaj letuvsikaj adukacyi da 1905 hoda nie isnavała. Litoŭskaja mova faktyčna była pad zabaronaj, była zabarona druku na joj. I tolki dziakujučy Pruskaj Litvie letuvisy atrymlivali kantrabandaj sotni tysiač knih na letuviskaj movie, dziakujučy čamu i vyśpieła letuviskaja nacyjaanalnaja śviadomaść faktyčna ŭ padpolli. A ŭ biełarusaŭ nie było svajoj Prusskaj Biełarusi i farmavańnie nacyjanalnaj śviadomaści było zapavolena amal na 40 hadoŭ ad tych ža letuvisaŭ. Voś čamu u 1917 jany atrymali dziaržavu, a my nie. Prykład Finlandyi naohuł niedarečny, u finaŭ była niezaležnaść die-fakta, navošta im było kroŭ lić, kali jany i tak byli haspadarami ŭ svajoj krainie.
⤷ Nikan , vy dali pytaņnie, što da lietuviskaj adukacyi rodnaj movaj, i sami na jaho adkazali. Ulasna i maju vysnovu paūtoryli. A voś svajo ćvieržaņnie nie paćvierdzili, jak i čakalasia...
Vy napisali, što nibyta ŭ Litvie była adukacyja, jakaja nie pryvala da paŭstańnia letuvisaŭ. A ja vam adkazvaju, što čytańnie padpolnych knižak nie jość nacyjanalnych vyzvalenčy ruch. Luby nacyjanalny ruch pavinien hruntavacca na lehalnych kulturnych ustanovach, to bok škołach, navučalnych ustanovach, kulturnych i hetak dalej. A ŭ Litvie ŭsio heta było pad zabaronaj jak i ŭ Biełarusi. Čytańnie knižach pa načach na rodnaj movie pryviezianych z Prusii kaniešnie padvyšała nacyjanalnuju śviadomaść, ale nie mahło pryvieści da separaciskich nastrojaŭ, bo dla hetaha patrebna hurtavańnie vakoł kulturnych centraŭ, lehalnych centraŭ. I kali hetyja lehalnyja centry źjavilisia paśla 1905 hoda, to adrazu ŭspychnuŭ sieparacizm na padrychtavanaj nacyjanalnaj śviadomaści. Nakont Finlandyi, dyk heta vam treba cikavicca, a nie mnie. Pamiž Kniastvam Finlandskim i Rasiejaj była mytnaja miaža, rekrutaŭ u Finlandyi nie nabirali, jany zachavali svaju lucieranskuju carkvu, svaju movu. Navošta im było kroŭ lić, tym boleje kali da hetaha jany byli pad pratektaratam Šviecyi? Dla finaŭ ničoho ŭ ich žyćci nie źmianiłasia kab padymać ŭzbrojennaje paŭstańnie.
Hetv poaiamieoŭmiei mańjak znoŭ čaŭpie, što "russkij mir" by by biełaruski nacyjanalnuju adukacyju. Daŭ by.... Heta Łatyšonak tak prydumaŭ, što "daŭ by", kali b miadzieli cicha i ničoha nie rabili dla hetaha. Toje, što Maskva ŭviała zabaronu na ŭstanovy vyšejšaj adukacyi na abšarach Biełarusi, ci jak pisali ŭ carskich dakumientach "ot Polši prisojediniennych ziemiel". Paniaćcie Biełaruś było pad zabaronaj. Kolki chadakoŭ i delehacyj sprabavali zdabyć łasku cara na adkryćcio ŭniviersitetaŭ na Biełarusi, ale ŭsio było marna. Pryčyna - "miatiežnyj kraj", katoramu ŭ tyle nie univiersitety stavili , a harnizony karnikaŭ - Bresckaja krepaść, Babrujskač i šerah inšych.
Vilenski Ŭniviersitet 1838 pieratvaryli u "Vajenna-miedvcynskuju akademiju", a praz 2 hady zusim začynili, bo ŭsio roŭna zastavaŭsia byŭ krynicaj biełaruskaj idei. Łatyšonak nie ciamić, ci śviadoma padmanvaje, što paŭstańnie Kalinoŭskaha - heta tolki častka, radykalnaja prajava, biełaruskaj refleksii na maskoŭskuju akupacyju i etnacyd. Paŭstańnia 1863-1864 6oda nie mahło nie być, hetaksama jak nie mahło nie być i mirnaha paŭstańnia ŭ 2020 hodzie. A fantazii Łatyšonka, "a voś było tak, kab nie było hetak" , pa sutnaści "ruskij mir nios biełarusam śviatło, što samo pa sabie vydatna, ale biełarusaŭ nie było, što narmalna, a jeŭrapiejskaja adukacyja heta pałanizacyja, što samo pa sabie kiepska".
Pradažny marhinalny prapahandyst.
Uvohulie, kali zirnuć u minulaje, za litvu tolki bielarusy i zmahalisia. Paliaki svaju dupu škadavali, lietuvisy ūvohulie nia viedali dzie taja Litva ū ichnaj Žamojci. Tolki bielarusam bolš za ūsich bylo treba, bo svajo ž, svaja ajčyna... I z Napaliejonam, i z Kasciuškam, i filarety i filamaty, i kalinoūcy, i homanaūcy, i narodavolcy, i slučaki... A ū vyniku niĉoha nie rabiūšaja Žamojć prychapila nazvu, i šmyh u svoj kutočak, a vy tam bicie adno adnaho...A paliaki z maskaliami kraj razdzierbanili, jak i nie bylo spradvisčnaj Litvy i naroda... Sto hod im taja Litva treba byla, aha, jakaja Litva ? Kresy !
Uvohulie, kali zirnuć u minulaje, za litvu tolki bielarusy i zmahalisia. Paliaki svaju dupu škadavali, lietuvisy ūvohulie nia viedali dzie taja Litva ū ichnaj Žamojci. Tolki bielarusam bolš za ūsich bylo treba, bo svajo ž, svaja ajčyna... I z Napaliejonam, i z Kasciuškam, i filarety i filamaty, i kalinoūcy, i homanaūcy, i narodavolcy, i slučaki... A ū vyniku niĉoha nie rabiūšaja Žamojć prychapila nazvu, i šmyh u svoj kutočak, a vy tam bicie adno adnaho...A paliaki z maskaliami kraj razdzierbanili, jak i nie bylo spradvisčnaj Litvy i naroda... Sto hod im taja Litva treba byla, aha, jakaja, kštaltu, vam Litva, nia viedajem takoj... Kresy !
⤷ Žvir, zmahalisia jak za nabytak, a nie jak za svajo. Kali vyhadna było, to pavodle addavali žmudź teŭtonam "vaźmicie, tolki pasiadzicie cicha, u nas siońnia inšyja kłopaty", a paśla viešali lulaŭ teŭtonam i viartali nazad. Svajo nie addavali, sa svaim tak nie rabili. Svajo mahli stracić ŭ vajnie, a nie voś uziali i prapanavali.
Sp.Łatyšonak vykazvaje svaje razvahi, nakont taho , što mahło być, ale nie adbyłosia, a mahło by zusim i nia być, praź jakija zaŭvažna , što jamu zdajecca, što Rasieja nie takaja žachlivaja, navat časam karysnaja dla biełaruskaha pytańnia. Sp. Łatyšonak nikoli nia žyŭ u Rasiei i nie adčuvaje śpiecyfiki rasiejskaha nasielnictvai tradycyj rasiejskaj ŭłady. Kali b uładzie spatrebiłasia jana b za sutki pierakanała rasiejskaje nasielnictva , što palaki hałoŭnyja vorahi, a nasielnictva tolki i čakaje na kaho ŭłada pakaža, " chto vinavat" i ŭžo siońnia Polšča była by ŭ kryvi i nijakija spadzieŭki na NATA tut nie dapamahli, jak nie dapamoh chaŭrus u 1939. Trochi niečakana naiŭna. Rasiejskaje hramadstva dobra adčuvaje prava mocnaha. Jano zusim nie pierapraviłasia i žyvie mientalna jašče ŭ XIX st.
Kab pakinuć kamientar, kali łaska, aktyvujcie JavaScript u naładach svajho braŭziera
I čechi — iznoŭ sabrali hrošy i na tym ža miescy pabudavali novy teatar.Paźniak padavaŭ mnie heta jak prykład viery, jak prykład pieramohi nacyjanalnaj hodnaści, nacyjanalnych pamknieńniaŭ nad, zdavałasia b, niepieraadolnymi źniešnimi abstavinami. I što voś na što zdolnaja nacyja, kali ŭ jaje jość meta. Ci, jak kažuć u vojsku, — «praha da pieramohi».Ja słuchaŭ hety raspovied Paźniaka, a pra siabie dumaŭ — tak, viadoma ž, prykład dobry, ale da nas jon nu nijak nie pasuje. Čecham nia treba było zmahacca za českuju movu.Paźniak nie ŭličyŭ majho tahačasnaha słaboha (lepiej skazać — nijakaha) viedańnia českaj historyi.