Kamary, jakija zabivajuć sabie padobnych, mohuć dapamahčy zmahacca z zaraznymi chvarobami
Na dapamohu pryjšła hiennaja inžynieryja, piša Wired.
Fota: James Gathany, USCDCP
Kamar Aedes aegypti — heta viadomy pieranosčyk virusaŭ žoŭtaj lichamanki, denhie, čukuhuńji i zika. Heta adzin z samych niebiaśpiečnych dla čałavieka vidaŭ kamaroŭ u śviecie. Tolki lichamanka denhie letaś zabrała žyćci bolš jak piacisot brazilcaŭ — i tamu tam rašylisia na śmieły ekśpierymient.
Na dapamohu pryjšła hiennaja inžynieryja. Jana robić tak, što ŭ papulacyi vyžyvajuć tolki samcy — i heta važna, bo samki kusajuć ludziej i pieradajuć chvaroby. Daśledavańnie pakazała, što za 11 miesiacaŭ udałosia źmienšyć papulacyju Aedes aegypti na 88—96 adsotkaŭ u miescach, dzie pravodziŭsia ekśpierymient.
Madyfikavanyja samcy sparvajucca ź dzikimi samkami, ale samaabmiežavalny hien nie dazvalaje vyžyvać naščadkam samak. Hety hien, stvorany ŭ łabaratoryi, ale zasnavany na elemientach, znojdzienych u kišečnaj pałačcy i virusie prostaha hierpiesu, prymušaje kletki naščadkaŭ samak vyrablać šmat białku pad nazvaj tTAV. Heta parušaje zdolnaść kletak vypracoŭvać inšyja važnyja białki, nieabchodnyja dla raźvićcia. U vyniku samki hinuć da taho, jak pačnuć kusacca. Samcy vyžyvajuć i niasuć kopiju samaabmiežavalnaha hiena, jaki jany mohuć pieradać dalej.
Čytajcie taksama: Doktar nazvała pryščepki, jakija dapamohuć pry trydemii vosieńniu i zimoj 2022 hoda
U samcoŭ kamaroŭ karotki termin žyćcia — usiaho siem-dziesiać dzion, a hetaja prykmieta stanovicca ŭsio mienš raspaŭsiudžanaj u kožnym nastupnym pakaleńni samcoŭ. Urešcie jana źnikaje ŭ hienafondzie. Heta aznačaje, što nieabchodna bolš vypuskaŭ.
Heta pieršaje apublikavanaje daśledavańnie, u jakim vykarystoŭvalisia jajki, a nie darosłyja samcy. Papiarednija sproby z bolš rańnimi viersijami hienna-madyfikavanych kamaroŭ patrabavali, kab navukoŭcy vyvodzili ich u łabaratoryi, sartavali ich pa pole i vypuskali samcoŭ u testavaj zonie. Ciapier jajki pastaŭlajucca ŭ skryncy z vadoj, što tańniej i mienš pracajomka. Praź niekalki dzion paśla taho jak navukoŭcy dadajuć vadu, samcy kamaroŭ vyłuplajucca i šukajuć sabie paru. Oxitec atrymała dazvoł na prodaž praduktu ad brazilskich dziaržaŭnych rehulataraŭ u 2020 hodzie, i ciapier skrynki ź jajkami dastupnyja dla pradpryjemstvaŭ i chatnich haspadarak.
Hienna-madyfikavanyja kamary musiać pryjści na zamienu piestycydam, jakija škodziać navakolnamu asiarodździu. Da prykładu, u 1950-ja papulacyju kamaroŭ źmianšali z dapamohaj DDT, ale, kali stała zrazumiełaja jaho škodnaść dla zdaroŭja, to jahonaje vykarystańnie spynili i z taho času kamary pačali pładzicca bolš aktyŭna.
Biez adkazu zastajecca adno vialikaje pytańnie: ci sapraŭdy vypusk u pryrodu hetych kamaroŭ źnižaje pieradaču zachvorvańniaŭ. Kampanija Oxitec jašče nie pravodziła daśledavańniaŭ upłyvu svaich kamaroŭ na zdaroŭje. Navat źniščeńnie kamaroŭ na peŭnaj terytoryi nie abaviazkova viadzie da vykaranieńnia zachvorvańniaŭ, jakija jany raspaŭsiudžvajuć, bo kamary zaŭsiody mohuć mihravać.
Čytajcie jašče:
Navukoŭcy stvaryli embryjon myšy z nula, biez vykarystańnia pałavych kletak
Mocnaja soniečnaja bura adnojčy źniščyć internet. I my da hetaha nie hatovyja
