Spravy za danaty fondam i pratestavym inicyjatyvam — novaja realnaść
Łukašysty šukajuć usio novyja padstavy, kab pakarać tych, chto suprać prarasijskaj dyktatury. Apošnim časam u sudy traplajuć spravy za hrašovyja pieravody inicyjatyvam i arhanizacyjam, pryznanym ekstremisckimi farmiravańniami. Pryčym razmova pra danaty papiarednich hadoŭ, zroblenyja da taho, jak inicyjatyvy byli pryznanyja ekstremisckimi.
Try hady kałonii za pieravod «Bajpołu»
Tolki ŭ stalicy za dva pieršyja miesiacy vosieni 2022 hoda adbyłosia nie mienš za 450 zatrymańniaŭ pa palityčnych spravach (takija padliki vałancioraŭ prajekta «Śpisy zatrymanych»). Uličvajučy, što z momantu vybaraŭ minuła ŭžo bolš za dva hady, maštaby ŭražvajuć, tym bolš, što navat pa Minsku nazvanyja ličby zastajucca nie poŭnymi.
Siłaviki praciahvajuć zatrymlivać biełarusaŭ za ŭdzieł u starych pratesnych maršach, za reposty i kamientary, pakinutyja niekalki hadoŭ tamu.
Navat voklič «Žyvie Biełaruś» Ministerstva ŭnutranych spraŭ uniesła ŭ śpis nacysckaj simvoliki i atrybutyki. U śpisie ŭdakładniajecca, što nacysckim ličycca voklič, jaki «supravadžajecca ŭźniaćciem pravaj ruki z vyprastanaj dałońniu». Ci ličycca takim łozunh biez žestu — nie paviedamlajecca.
Adnoj z apošnich niebiaśpiečnych tendencyj možna nazvać kryminalnyja spravy za finansavańnie ekstremisckaj dziejnaści (śpis ekstremisckich farmiravańniaŭ pastajanna papaŭniajecca).
Tak, 31 kastryčnika da troch hadoŭ kałonii asudzili 35-hadovaha minčuka Alaksandra Zijazetdzinava. Jaho abvinavacili ŭ finansavańni dziejnaści ekstremisckaha farmiravańnia (č. 1 art. 361-2 KK). Z materyjałaŭ spravy viadoma, što minčuk u mai 2021 hoda pieraličyŭ na kryptakašalok BYPOL 0,2 efiru (kala 800 dalaraŭ). Ale reč u tym, što na momant danatu nazvanaja inicyjatyva nie była pryznanaja ekstremisckim farmiravańniem. MUS pryznała BYPOL takim tolki ŭ listapadzie 2021 hoda, heta značyć, na šeść miesiacaŭ paźniej, čym minčuk pieraličyŭ im hrošy.
31 žniŭnia 2022 hoda Viarchoŭny sud pavysiŭ status BYPOL da terarystyčnaj arhanizacyi.
Alaksandr Zijazetdzinaŭ. Fota: sacsietki
25 listapada ŭ Minskim haradskim sudzie pačnuć razhladać spravu 36-hadovaha indyvidualnaha pradprymalnika Paŭła Charytonava. Jaho vinavaciać u tym, što sa žniŭnia 2020 hoda pa lipień 2021 hoda pieravodziŭ hrošy šerahu abjadnańniaŭ, pryznanych ekstremisckimi.
Za hety čas, pa materyjałach śledstva, Pavieł zrabiŭ 8 pieravodaŭ u ahulnaj sumie nie mienš za 1 150 dalaraŭ.
Čaściej za ŭsio infarmacyju atrymlivajuć siłavymi mietadami
Zasnavalnik BYSOL Andrej Stryžak kaža, što, pa jaho nazirańniach, čaściej za ŭsio siłaviki atrymlivajuć infarmacyju pra danaty toj ci inšaj arhanizacyi ŭžo paśla zatrymańnia čałavieka.
Razam z tym, niekatorych pry aryšcie prymušajuć ahavaryć siabie, navat kali takich faktaŭ nie było.
«Naprykład, zaraz siłaviki lubiać prymušać ludziej kazać, što jany byli zarehistravanyja ŭ płanie «Pieramoha» i finansavali «ekstremistaŭ».
Heta peŭny standartny nabor dla pakajalnych videa. Praz heta stała składana zrazumieć, realna čałaviek byŭ zarehistravany ŭ telehram-bocie i danaciŭ fondam ci jaho prymusili ahavaryć siabie», — kaža Stryžak.
Andrej Stryžak. Fota: sacsietki
Pa słovach Stryžaka, siłaviki vybivajuć pryznańnie ab finansavańni ekstremisckaj dziejnaści, kab zrabić adkaznaść čałavieka bolš žorstkaj.
Ź inšaha boku, pad katavańniami ludzi sapraŭdy pačynajuć pryznavacca ŭ tym, što niekali rabili hrašovyja pieravody. Tamu siłaviki atrymlivajuć u tym liku tuju infarmacyju, na jakuju jany mahli pačatkova i nie viedać.
U BYSOL kažuć, što dakładna nie viedajuć, jakimi techničnymi mahčymaściami dla atrymańnia roznaha kštałtu danych vałodajuć siłaviki.
«Kali, naprykład, pieravod adbyvaŭsia na niejki kryptavalutny kašalok, i jon zachavaŭsia ŭ pieravodach na vašym devajsie ŭ aplikacyi, to ŭ siłavikoŭ jość mahčymaść ubačyć hety pieravod, jak tolki devajs apyniecca ŭ ich rukach.
Tamu dadatkovaja ryzyka dla tych, chto niekali danaciŭ, ciapier biezumoŭna jość.
Ułada idzie ŭsio bolš šyrokim frontam, i kali raniej zatrymlivali tych, chto vidavočna byŭ aktyŭny ŭ svajoj pratesnaj dziejnaści, to ciapier hetaje koła pastajanna pašyrajecca.
Treba pamiatać, što kali čałaviek znachodzicca na terytoryi Biełarusi i realna ŭ čymści ŭdzielničaŭ, to jon patencyjna znachodzicca ŭ niebiaśpiecy», — upeŭnieny Stryžak.
Zakon nie maje zvarotnaj siły, ale praktyka pakazvaje inšaje
Biełaruskija jurysty ź inicyjatyvy Legalhub ličać, što abvinavačvańnie ludziej u finansavańni ekstremisckich farmiravańniaŭ, kali tyja nie byli pryznanyja takimi, źjaŭlajecca parušeńniem zakona, bo narmatyŭny pravavy akt nie maje zvarotnaj siły.
«Nadańnie zvarotnaj siły narmatyŭnamu pravavomu aktu nie dapuskajecca, kali jon praduhledžvaje ŭviadzieńnie abo ŭzmacnieńnie adkaznaści hramadzian i jurydyčnych asob za dziejańni, jakija na momant ich ździajśnieńnia nie ciahnuli ŭkazanuju adkaznaść abo ciahnuli bolš miakkuju adkaznaść», — havorycca ŭ č. 2 art. 66 zakona «Ab narmatyŭnych pravavych aktach».
Inšy važny momant — u tych ludziej, jakich ciapier vinavaciać u finansavańni ekstremizmu, nie mahło być namieru finansavać ekstremisckuju arhanizacyju, bo jana takoj nie ličyłasia. Heta taksama źjaŭlajecca važnym momantam z punktu hledžańnia prava, bo ŭ ludziej nie było namieru parušać zakanadaŭstva.
Hramadzianie, jakija prafinansavali arhanizacyju abo zładzili inšyja dziejańni ŭ momant, kali jana nie źjaŭlałasia ekstremisckaj, nie pavinny padpadać pad kryminalnuju adkaznaść, upeŭnieny jurysty.
Ale praktyka pakazvaje inšaje.
«Ciapier vialikaja kolkaść ludziej znachodzicca pad pahrozaj kryminalnaj spravy za dziejańni, ździejśnienyja tady, kali ludzi nie mahli navat vykazać zdahadku, što za heta moža być adkaznaść.
Naprykład, isnuje arhanizacyja, jakaja akazvaje dapamohu paciarpiełym biełarusam. Heta moža być apłata štrafaŭ, miedykamientaŭ, reabilitacyi, lačeńnia i lubych inšych patreb. Čałaviek z dobrych pamknieńniaŭ adpraŭlaje hetaj arhanizacyi hrošy, kab prosta dapamahčy ludziam, jakija akazalisia ŭ składanaj situacyi, chaj navat praz pasrednika ŭ vyhladzie fondu. Jaki tut moža być namier na udzieł u ekstremisckaj dziejnaści?» — zadajecca pytańniem juryst.
Ekstremisckija artykuły vykarystoŭvajucca ŭładami dla padaŭleńnia inšadumstva ŭ luboj jaho prajavie.
Jurysty kanstatujuć, što niejkija pravavyja rekamiendacyi ŭ hetych umovach nie pracujuć. Tamu jany rajać nie zabyvacca prytrymlivacca standartnych mier biaśpieki. U pieršuju čarhu pazbavicca ad lubych danych, jakija mohuć mieć pahrozu dla vas. A taksama acanić ryzyki, nakolki niebiaśpiečna zastavacca ŭ krainie, pradumać płan dziejańniaŭ na vypadak dopytu ci zatrymańnia, pakłapacicca pra majomaść, kab vyklučyć nakładańnie na jaje aryštu (naprykład, zahadzia aformić davieranaść na kaho-niebudź ź blizkich).
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆČytajcie taksama:
Z Akademii navuk zvalniajuć tych, kaho zatrymali łukašysty
Prakuror zaprasiła 2,5 hoda chatniaj chimii dla ekskursavoda Ihara Chmary
