Čempijanat śvietu pa futbole chutka pačniecca. Čamu jaho ličać samym skandalnym za ŭvieś čas?
Katarski čempijanat śvietu pa futbole pačynajecca 20 listapada. Hety turnir užo ličać adnym z samych skandalnych ČS za ŭvieś čas. Raskazvajem, što pra jaho viadoma.
Fota: AR
Dzie i kali projdzie turnir
Čempijanat śvietu-2022 pačniecca 20 listapada z hulni Katara suprać Ekvadora, finał turniru pryznačany na 18 śniežnia. Matčy projduć na vaśmi placoŭkach, što znachodziacca ŭ miežach 40 kiłamietraŭ ad stalicy Katara Dochi.
Hety čempijanat śvietu stanie druhim, što adbudziecca ŭ Azii, minuły raz na hetym kantyniencie ČS prymali Japonija i Paŭdniovaja Kareja ŭ 2002 hodzie. Ciapier ža turnir ładziać u Katary — maleńkaj krainie na bierazie Piersidskaha zaliva i na ŭschodzie Aravijskaha paŭvostrava.
Hetym razam u ČS udzielničajuć 32 kamandy ŭ 8 hrupach:
- Hrupa A: Katar, Ekvador, Sieniehał, Niderłandy.
- Hrupa B: Anhlija, Iran, ZŠA, Uels.
- Hrupa S: Arhiencina, Saŭdaŭskaja Aravija, Mieksika, Polšča.
- Hrupa D: Francyja, Aŭstralija, Danija, Tunis.
- Hrupa Je: Ispanija, Kosta-Ryka, Hiermanija, Japonija.
- Hrupa F: Bielhija, Kanada, Maroka, Charvatyja.
- Hrupa G: Brazilija, Sierbija, Šviejcaryja, Kamierun.
- Hrupa N: Partuhalija, Hana, Uruhvaj, Paŭdniovaja Kareja.
Nacyjanalny stadyjon u Łusaile, dzie projdzie finał ČS-2022. Fota: AR
Hrupavaja stadyja raściahniecca na 12 dzion, padčas jakich ŭ kožny dzień projdzie ŭ siarednim 4 hulni. Paśla hetaha raspačniecca stadyja płej-of.
Čamu čempijanat prachodzić zimoj
ČS pa futbole zvyčajna pravodzili padčas leta ŭ Paŭnočnym paŭšarji, u pieryjad prykładna ź siaredziny červienia da siaredziny lipienia. Ale ž u hety čas tempieratura ŭ Katary moža dasiahać 50 hradusaŭ, to-bok letam u hetaj krainie nie da futboła. Tamu zładzić tam ČS možna tolki ŭ bolš chałodnyja miesiacy. U listapadzie i śniežni słupok termomietra ŭ Katary naŭrad ci padymiecca značna vyšej za 30 hradusaŭ, kandycyjaniery na stadyjonach taksama dapamohuć lepš tryvać śpioku.
Kali ČS pravodzili letam, jon dobra źmiaščaŭsia pamiž siezonami ŭ jeŭrapiejskich futbolnych lihach, ale jak umiaścić u raskład zimovy turnir? Na čas turniru zapłanavanyja pierapynki ŭ nacyjanalnych lihach, i kiraŭnictva lih vymušana kampiensavać heta vialikaj kolkaściu hulniaŭ za mały adrezak času. Naprykład, niekatoryja anhlijskija kłuby za kastryčnik praviali ažno pa dzieviać matčaŭ, što niedzie ŭ dva razy bolš, čym pry zvyčajnym raskładzie.
U 2014 hodzie Zep Błater, tahačasny prezident FIFA, nazvaŭ vybar Katara dla praviadzieńnia ČS pamyłkaj. Pryčyna — nieabchodnaść pieranosu turniru na chałodny siezon.
Što jašče nie tak
Turnir u Katary — adzin z samych skandalnych čempijanataŭ śvietu za apošnija hady.
Treniroŭka ŭ futbolnym kłubie Independiente del Valle u Kita, stalicy Ekvadora. Hety kłub — hałoŭnaja krynica hulcoŭ dla nacyjanalnaj zbornaj pa futbole. Fota: AR
Na dumku člena brytanskaha parłamienta Lejły Moran, «takija krainy, jak Katar, vykarystoŭvajuć sport, kab abialić siabie paśla žudasnych parušeńniaŭ pravoŭ čałavieka». Za hetymi słovami staić nie tolki doŭhaja historyja parušeńnia pravoŭ čałavieka ŭ Katary, ale i losy socień tysiač pracoŭnych-mihrantaŭ, jakija ŭdzielničali ŭ budavańni abjektaŭ ČS-2022.
Mieli miesca šmatlikija vypadki niavypłačanych zarobkaŭ, niezakonnych zboraŭ za pracaŭładkavańnie pamieram u 1300 dalaraŭ (ich byli vymušanyja zapłacić sotni tysiač pracoŭnych), traŭmy i navat śmierci. Ažno da 2020 hoda pracoŭnyja byli abmiežavanyja ŭ mahčymaści zvolnicca ci pakinuć krainu. Pravaabaroncy z arhanizacyi Amnesty International pisali letam 2021 hoda: «Dakumientalna paćviardžajecca, što Katar rehularna vydaje paśviedčańni ab śmierci pracoŭnych-mihrantaŭ biez praviadzieńnia naležnaha rasśledavańnia, pry hetym tłumačyć śmierć naturalnymi pryčynami ci sardečnaj niedastatkovaściu».
I sprava nie tolki ŭ budavańni infrastruktury da ČS. U Katary, naprykład, dazvolenyja zakonam łupcavańnie i pabivańnie kamianiami (chacia hetaja miera tam nikoli nie prymianiałasia), tam i da epapiei z čempijanatam byli mocna raspaŭsiudžanyja prymusovaja praca i inšyja parušeńni pravoŭ pracoŭnych.
Akramia taho, u Katary kryminalna pieraśledujuć ŁHBT.
Katarski ŭrad nie adčajvajecca i sprabuje vykarystać ČS jak šans pradstavić krainu ŭ śviecie. Dla hetaha miascovyja čynoŭniki prydumali niebyvałuju akcyju: prykładna 1600 fanataŭ z roznych krain mohuć pryjechać na turnir całkam biaspłatna, ale ž dla hetaha im treba budzie padpisać kodeks pavodzinaŭ. Adpaviedna ź im, amatary musiać dzialicca pastami Viarchoŭnaha kamiteta, paviedamlać pra «abraźlivyja» kamientary ad inšych fanataŭ, nasić majki svajoj zbornaj, kab pryciahnuć uvahu, i — hałoŭnaje — nie kazać ničoha drennaha pra Katar.
Niadaŭna stała viadoma, što za pieryjad z kastryčnika 2021-ha pa kastryčnik 2022-ha katarski ŭrad patraciŭ na padarunki dla brytanskich parłamientaryjaŭ 251 208 funtaŭ (bolš za 281,5 tysiačy dalaraŭ). Razmova idzie, u tym liku, pra apłatu pražyvańnia ŭ luksavych hatelach, palotaŭ biznes-kłasam i biletaŭ na skački. Za piać minułych hadoŭ košt padarunkaŭ ad Katara skłaŭ kala 100 tysiač funtaŭ u sumie, ale ž u hod, što papiaredničaŭ futbolnamu ČS, košt padarunkaŭ zaŭvažna ŭźlacieŭ.
Fanaty niamieckaj «Hierty» trymajuć pratesny banier pra katarski ČS padčas hulni z «Bavaryjaj». Na baniery napisana: «Stadyjony z kandycyjanieram zamiest achovy klimatu, pieraśledavańnie niekatorych aryjentacyj, hrebavańnie pravami čałavieka, adsutnaść svabody słova, zabarona ałkaholu». Fota: AR
Vidać, niezdarma: niekatoryja členy parłamienta, što atrymoŭvali katarskija padarunki, paźniej prychilna vykazvalisia na debatach pra budučy turnir i sprabavali adciahnuć uvahu ad prablem, što isnujuć u dziaržavie, jakaja budzie hety turnir pravodzić.
A za try tydni da čempijanata katarskija čynoŭniki vysielili tysiačy pracoŭnych-mihrantaŭ sa šmatkvaternych damoŭ u centry Dochi. Mierkavana, u damach, dzie tyja žyli, płanujuć raźmiaścić amataraŭ, što pryjeduć na spabornictva. Vysialeńnie było žorstkim: žycharam adnaho z damoŭ, dzie žyli 1200 čałaviek, dali dźvie hadziny na zbory, niekatoryja ź ich navat nie paśpieli zabrać svaje rečy. Šmat chto ź mihrantaŭ potym načavaŭ na vulicy.
Čaho čakać fanatam
Katarskija ŭłady zrobiać usio, kab turysty, što pryjeduć u Katar na turnir, adčuvali siabie tam spakojna. Jość śviedčańni, što padčas ČS miascovaja palicyja musić vieści siabie strymana ŭ dačynieńni da pavodzinaŭ, jakija supiarečać katarskim kulturnym normam, ale źjaŭlajucca zvyčajnymi ŭ Jeŭropie. FIFA i katarskija čynoŭniki zaklučyli ab hetym sakretnyja damoŭlenaści.
Naprykład, fanatam, chutčej za ŭsio, dazvolać zabiracca na stały, naciahvać ściahi na statui i hučna śpiavać pieśni na publicy, i palicyja ich pry hetym nie budzie turbavać. Pradstaŭnikam ŁHBT-supolnaści dazvolać trymacca za ruki na vulicy i demanstravać viasiołkavyja ściahi ŭ hramadskich miescach, niahledziačy na toje, što ŭ Katary homaseksualizm ličycca złačynstvam.
Zhodna z damoŭlenaściami, na čas turniru buduć abaronienyja pravy žančyn i ŁHBT-fanataŭ. Tak, žančyn nie buduć ni ŭ čym abvinavačvać, kali padčas ČS im spatrebicca miedycynskaja dapamoha ŭ suviazi ź ciažarnaściu ci repraduktyŭnym zdaroŭjem, abo kali jany abvieściać ab zhvałtavańni, seksualnych damahańniach ci hvałcie.
Taksama padčas ČS turystam budzie dazvolena žyć u adnym hatelnym numary niezaležna ad ich siamiejnaha stanovišča ci połu. Abiacajuć taksama dazvolić całavacca i trymacca za ruki ŭ hramadskich miescach ci na stadyjonach.
Kazły, rep i narkaman: jak zorki biełaruskaha futboła hulajuć u amatarskaj kamandzie ŭ Rasii
«Rost popytu na biełaruskaść». U «Trybuny» źjaviłasia biełaruskamoŭnaja viersija
Ukraina patrabuje vyklučeńnia Rasii ź FIFA i UEFA
