«Kumulatyŭna macniej za sankcyi». Zastrašanaje represijami, ź Biełarusi ŭciakaje ekanamična aktyŭnaje nasielnictva
Kolkaść ludziej, jakija pakinuli Biełaruś paśla žniŭnia 2020-ha pa palityčnych pryčynach, pa roznych acenkach składaje ad 50 da 150 tysiač čałaviek. Pieravažna heta ekanamična aktyŭnyja ludzi z dachodami vyšejšymi za siarednija. «Naša Niva» daviedałasia, jak emihracyja apošnich dvuch hadoŭ adbiłasia na biełaruskaj ekanomicy.
Śviatłana Aleksijevič była tabu dla dziaržaŭnych ŚMI Biełarusi ad momantu atrymańnia joju Nobieleŭskaj premii pa litaratury ŭ 2015 hodzie. Tym nie mienš, jana zastavałasia žyć u Biełarusi. Da 2020 hoda, kali suprać Kaardynacyjnaj rady — rada była aściarožnaj sprobaj abjadnać praciŭnikaŭ Alaksandra Łukašenki pad adnym parasonam, i Aleksijevič padtrymała jaje svaim maralnym aŭtarytetam, — była zaviedzienaja kryminalnaja sprava. Dziasiatki členaŭ Kaardynacyjnaj rady apynulisia ŭ turmach, Aleksijevič ułady dazvolili vyjechać.
Mała chto zadumvaŭsia pra inšy bok spravy: Aleksijevič, jakuju pierakładali na dziasiatki moŭ i pradajuć vializnymi nakładami, siarod inšaha, u Kitai i Niamieččynie, płaciła ŭ biełaruski biudžet stolki ž padatkaŭ, kolki ŭsie astatnija biełaruskija piśmieńniki razam uziatyja. Ciapier jana płacić ich u krainie svajho znachodžańnia.
Heta typovy vypadak. U emihracyi apynuŭsia ćviet biełaruskaha IT-siektara, mnohija pradstaŭniki navuki, žurnalistyki, biznesu. I navat miedycyny.
Padličyć ahulnuju kolkaść emihrantaŭ — ci rełakantaŭ, jak mnohija ź ich praciahvajuć siabie nazyvać u spadziavańni na chutkaje viartańnie — niaprosta. Viadoma, što ŭ 2020 hodzie dazvoły na žycharstva krainach ES atrymali 63,5 tysiačy biełarusaŭ, u 2021-m — 149 tysiač. Nie ŭsie ź ich vyjechali, ratujučysia ad represij. Ale značnaja častka — kali nie bolšaść, i mienavita z hetym źviazany taki rost hetaj ličby.
Uziać Litvu: za apošnija 5 hadoŭ kolkaść zamiežnikaŭ u hetaj krainie padvoiłasia z 46—49 tysiač čałaviek da bolš čym 100 tysiač, i siarod hetych novych zamiežnikaŭ bolš za ŭsio biełarusaŭ.
Pryjezd vysokakvalifikavanych śpiecyjalistaŭ i dyscyplinavanych pracoŭnych nastolki vyhadny dla ekanomiki, što mnohija krainy, najpierš Polšča, spraścili pracedury, i aktyŭna vydajuć humanitarnyja vizy.
Patok biełarusaŭ skiravaŭsia navat u bok raniej niepapularnych Kazachstana i Hruzii.
Pa nieaficyjnych acenkach, jašče da pačatku vajny va Ukrainie ŭ Hruziju pierabralisia niekalki tysiač biełarusaŭ. Za pieršyja try tydni paśla pačatku napadu našych suajčyńnikaŭ u Hruzii paboleła jašče na 16 tysiač — mnohija ź ich brali bilety ŭ adzin bok.
Jość i inšyja krainy, kudy pierajazdžali biełarusy.
«Heta škoda, jakaja zastaniecca nazaŭsiody»
Dziasiatki i sotni tysiač palityčnych mihrantaŭ — značnaja strata dla krainy i jaje ekanomiki. Akademičnaja dyrektarka Centra ekanamičnych daśledavańniaŭ BEROC Kaciaryna Barnukova adznačaje, što ŭ Biełarusi zastałosia krychu bolš čym 4 miljony pracazdolnaha nasielnictva, zaniataha ŭ ekanomicy. Bolšaść palityčnych emihrantaŭ — jakraz pradstaŭniki pracazdolnaha nasielnictva, tamu
možna kazać pra toje, što z krainy źjechała 1-3% zaniataha nasielnictva, i heta ŭžo davoli značnyja ličby.
Ekśpiertka źviartaje ŭvahu na toje, što biełaruskaje nasielnictva stareje, u krainie ŭsio bolš ludziej pažyłoha ŭzrostu, na źmienu jakim prychodzić usio mienš maładych, i naradžalnaść praciahvaje źnižacca. Adjezd ludziej dzietarodnaha i pracazdolnaha ŭzrostu budzie mieć uździejańnie i na demahrafiju.
Kaciaryna tłumačyć, što nastupstvy mihracyi kraina asabliva adčuje paśla prachodžańnia piku kryzisu: «Ciapier adjezd častki ludziej zdymaje napružanaść na pracoŭnym rynku, jakaja isnavała b praz najaŭnaść sankcyj i drennaje stanovišča ŭ ekanomicy. Ale ŭ doŭhaterminovym płanie jana budzie davoli mocna ŭpłyvać jak na rost VUP, bo nie budzie kamu vyrablać hety VUP, tak i na piensijnuju sistemu, bo aktyŭna źjazdžajuć ludzi, z uznosaŭ jakich płacilisia piensii».
Ekanamistka padkreślivaje, što tolki ź lutaha za miažu vyjechała nie mienš za 12 tysiač ajcišnikaŭ, bo pa aficyjnych danych na hetuju ličbu skaraciłasia ź lutaha zaniataść na bujnych i siarednich ajci-pradpryjemstvach, pry tym što ŭsia zaniataść u hetaj halinie składaje kala 100 tysiač čałaviek. Takoje skaračeńnie — vielmi balučy ŭdar pa halinie, praź jaki jana hublaje svaju rolu drajviera ekanamičnaha rostu.
Isnujuć, raskazvaje ekśpiertka, vielmi hrubyja mietady padliku taho, jak emihracyja ŭpłyvaje na VUP. Zhodna ź imi,
kali krainu pakidaje 1% ekanamična aktyŭnaha nasielnictva, VUP padaje prykładna na 0,6%, ale ž treba ŭličvać i charaktarystyki ludziej, jakija źjazdžajuć. Naprykład, tyja ž ajcišniki prynosili šmat VUP, tamu važnaść ich straty dla krainy bolšaja.
Ekanamistka papiaredžvaje: «Heta škoda, jakaja zastaniecca nazaŭsiody, toje, što pakidaje efiekt na VUP na šmat hadoŭ napierad, tym bolš što nie ŭsie, chto źjechaŭ, viarnucca. U vyniku my budziem hublać hetuju dolu VUP kožny hod, i ź ciaham času heta nazapašvajecca».
Zaraz, tłumačyć ekśpiertka, efiekt emihracyi nie nadta zaŭvažny praz sankcyi, ale možna pahladzieć na ajci-siektar: kali raniej jon davaŭ rost VUP, to ciapier praz emihracyju jaho ŭniosak u VUP chutčej za ŭsio budzie admoŭny. Da sankcyj kraina adaptujecca i jaje ekanomika praciahnie raści, u toj čas jak nastupstvy emihracyi praciahnuć upłyvać na krainu pastajanna.
«Adtok kadraŭ kumulatyŭna ŭdaryć pa ekanomicy macniej za sankcyi, — napisaŭ u adkaz na pytańnie «Našaj Nivy» supracoŭnik Ministerstva ekanomiki. — Sankcyi možna budzie adkrucić, a bolšaść tych, chto vyjechaŭ, nikoli nie vierniecca. Navat kali apazicyja vierniecca, doktar ci inžynier, jaki adnojčy pryniaŭ rašeńnie vyjechać, užo pryžyviecca ŭ novaj krainie i nie vierniecca».
Čamu patok emihracyi taki mocny, ci jość razumieńnie pryčyn hetaha va ŭradzie?
«Hienietyčnaja pamiać pra represii pračnułasia. Ludzi bajacca i ŭciakajuć, imknieńnie spakojna žyć i hadavać dziaciej pieravažvaje patryjatyzm i navat ekanamičnyja matyvacyi», — kaža čynoŭnik.
«Ale ŭrad tut ničoha nie moža zrabić, — dadaje jon. — Siłaviki aryštoŭvajuć, pakazvajuć aryšty, nahniatajuć, prafiłaktujuć, što moža zrabić ekanamičnaje kryło? Heta palityčnaja ŭstanoŭka».
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ«My najmajem ludziej i ŭ Mieksicy, i ŭ Brazilii — ale lepšych za biełarusaŭ niama». Hutarka z top-mieniedžaram Gurtam i tym samym ajcišnikam na rovary
Śviatłana Kurs pra toje, ci jość jašče Biełaruś: «Va mnie vapros tak nie staić». A słovy tych, chto zastaŭsia, kudy bolš značnyja za emihranckija
Pastaŭleny novy antyrekord pa kolkaści zaniatych u biełaruskaj ekanomicy
