Dobraachvotnik-«kalinoviec» «Oskar»: Dumaju, mamu prymusili mianie abhavaryć
Piachotnik pałku Kastusia Kalinoŭskaha 21-hadovy Alaksiej «Oskar» Vajciachovič u Biełarusi prajšoŭ praz administracyjny aryšt i kryminalny pieraśled. Ad pačatku 2021 hoda jon žyŭ u Kijevie. Zastaŭsia ŭ horadzie i tady, kali pačałasia vajna. Nie tak daŭno na dziaržaŭnych kanałach u internecie pačali raspaŭsiudžvać videa z mamaj Alaksieja, dzie jana asudžaje dziejnaść syna. U intervju Radyjo Svaboda «Oskar» padzialiŭsia svaim bačańniem i hetaj situacyi.
Alaksiej «Oskar» Vajciachovič
«Prosta viedaŭ, što pajdu vučycca na kuchara»
— Raskažycie krychu pra siabie, adkul vy rodam, dzie vučylisia.
— Naradziŭsia ŭ vioscy Kłypaŭščyna Kojdanaŭskaha rajona. Ale hadavaŭsia ŭ miastečku Krasnaje Maładziečanskaha rajona, tam skončyŭ škołu. Vučyŭsia ŭ Minskim dziaržaŭnym prafiesijna-techničnym kaledžy kulinaryi. Potym pracavaŭ pa śpiecyjalnaści — kucharam. Pracavaŭ u asnoŭnym u Maładziečnie.
— Adkul takoje zachapleńnie kucharstvam?
— Vielmi padabałasia hatavać, hladzieć, jak hatujuć, zdavałasia heta cikavym zaniatkam. Tamu ja navat asabliva nie dumaŭ, kudy mnie pastupać, prosta viedaŭ, što pajdu vučycca na kuchara. Ja b nie skazaŭ, što ŭ mianie jość firmovyja stravy. Mnie padabajecca hatavać toje, što ja nikoli jašče nie rabiŭ, i častavać hetym ludziej.
Alaksiej «Oskar» Vajciachovič
«Sieviaryniec — najlepšy varyjant dla prezidenta»
— Jak trapili ŭ «Małady front»?
— Heta adbyłosia paśla znajomstva ź Dzianisam Urbanovičam i Paŭłam Sieviaryncam naprykancy 2019 hoda. Ja tady ŭdzielničaŭ u antyintehracyjnych akcyjach pratestu. Na toj momant ja jašče nie byŭ ni ŭ jakich arhanizacyjach, mianie raźjušyŭ sam fakt, što Łukašenka handluje našaj niezaležnaściu. Vyrašyŭ, što nam treba supraćstajać akupacyi krainy. Kali Sieviaryniec braŭ udzieł u prajmieryz, to ja dałučyŭsia da jahonaj hrupy.
— Jak staviciesia da Sieviarynca?
— Heta vielmi ščyry i sumlenny čałaviek. U jaho vačach ja bačyŭ połymia. Ja moh vieryć Sieviaryncu i razumieć, što jon zyčyć Biełarusi tolki lepšaj budučyni. Pierakanany, što Sieviaryniec byŭ by najlepšym varyjantam dla Biełarusi jak prezident.
— Pa-biełarusku z taho času havorycie?
— Da 2019 hoda ja asabliva nie karystaŭsia biełaruskaj movaj, ale potym pryjšło razumieńnie, što treba razmaŭlać pa-biełarusku. Mova — adna z tych rečaŭ, jakaja adroźnivaje nas ad rasiejcaŭ, tamu nam patrebna joju čaściej karystacca, hanarycca joju. U internecie chapaje krynic, dzie možna navučycca biełaruskaj. Na jutubie taksama kantentu pa-biełarusku dastatkova — było b žadańnie.
«U vioscy była akcyja pratestu»
— Udzielničali ŭ pratestach 2020 hoda?
— Tak, byŭ amal na ŭsich akcyjach, aproč samych pieršych. Sprava ŭ tym, što mianie zatrymali 9 žniŭnia, kali byŭ naziralnikam u Maładziečnie, i da 12 žniŭnia ja prabyŭ u miascovym IČU. Zatrymanych u Maładziečnie było vielmi šmat, usio było pierapoŭniena. Udzielničaŭ nie tolki ŭ Minsku, ale i Maładziečnie, i ŭ svajoj vioscy.
— U vioscy? Heta jak?
— Ja nie viedaju, jak tak atrymałasia, usio było spantanna. Ja siadzieŭ u kvatery baćkoŭ u Krasnym, čuju, što za voknami sihnalać mašyny. Kali ja zrazumieŭ, u čym sprava, to schapiŭ svoj bieł-čyrvona-bieły ściah, vybieh na vulicu i dałučyŭsia da ludziej, jakija stali ŭ łancuh.
— Vy ž paśla siadzieli na sutkach?
— Mianie zatrymali ŭ kastryčniku na Arłoŭskaj u Minsku. Prosta pierad nami vyjechaŭ aŭtazak, adtul pačali vyskokvać amapaŭcy. Ja zabieh u dvary, sprabavaŭ uciačy, ale pavaliŭsia. Mianie zatrymali, źbili, raśsiekli hałavu. Dali piatnaccać sutak, dvoje adsiedzieŭ na Akreścina, a potym mianie pieraviali ŭ Žodzina. Na toj momant umovy jašče byli zvyčajnyja dla takich miescaŭ. Byli matracy, ale na ich nielha było lažać dniom.
Alaksiej «Oskar» Vajciachovič
— U adnym videa vy kazali, što była zaviedzienaja kryminalnaja sprava. Za što?
— Kali ničoha nie błytaju, to heta artykuł 342 — «Udzieł albo arhanizacyja dziejańniaŭ, jakija hruba parušajuć hramadski paradak». Usio pačałosia z taho, što pierad Novym hodam mnie pazvanili sa Śledčaha kamiteta Centralnaha rajona Minska. Skazali, što mnie treba źjavicca na dopyt abaviazkova da Novaha hodu. Ja skazaŭ, vy ž možacie padmanvać ci razyhryvać mianie, dasyłajcie pozvu. Praź niejki čas pryjšła pozva, dzie ja byŭ nazvany padazravanym u kryminalnaj spravie. Siabry paraili mnie źjechać chacia b na niejki čas. Tady jašče byli samaloty, chucieńka sabraŭ rečy i palacieŭ u Kijeŭ. Čakaŭ momantu, kali možna budzie viarnucca, ale ŭsio zaciahnułasia.
«Daviałosia ŭsiamu vučycca»
— Čym zajmalisia ŭ Kijevie?
— Ja tam dastatkova dobra abžyŭsia. Pracavaŭ kucharam u restaranie hruzinskaj kuchni. Śpiecyjalizavaŭsia pa chinkali. Dla mianie zarobki byli całkam prymalnyja, ja tam atrymlivaŭ u dva razy bolš, čym u Biełarusi. Mnie na žyćcio chapała.
— Pamiatajecie dzień 24 lutaha?
— Pračnuŭsia a šostaj ranicy praz toje, što mnie zvaniŭ Dzianis Urbanovič sa słovami, što pačałasia vajna. Ja byŭ sonny i ni chalery nie razumieŭ. Pačuŭ vybuchi dzieści ŭ susiednim rajonie, tady pračnuŭsia, staŭ dumać, što rabić dalej. My źviazalisia sa znajomymi chłopcami i vyrašyli, što treba vajavać i abaraniać Ukrainu. Na nastupny dzień my sprabavali zapisacca ŭ terytaryjalnuju abaronu. Prastajali ŭ čarzie siem hadzin, ale akurat na nas skončylisia patrony. Nam skazali, vybačajcie, chłopcy, ale biez patronaŭ zbroju vydavać nie budziem. Niekalki dzion my prasiedzieli pa damach. A potym dałučylisia da terytaryjalnaj abarony «Azova», dzie stali treniravacca. Praź niejki čas z nami źviazaŭsia chłopiec ź biełaruskaj roty i zabraŭ da siabie.
Alaksiej «Oskar» Vajciachovič
— U vas narmalnaja fizičnaja padrychtoŭka była?
— Nie. Nijakaha vajskovaha dośviedu nie było taksama. Daviałosia ŭsiamu vučycca. Miescami było ciažka, ale ja razumieŭ, što heta nieabchodna. Inakš ja nie vytrymaju nivodnaj bajavoj zadačy. Što tyčycca «Azova», to ničoha takoha zvyšnaturalnaha, tam byli zvyčajnyja ludzi, byli takija, u jakich było jašče horš ź fizičnaj padrychtoŭkaj, čym u mianie. Ale my ŭsie chacieli paŭdzielničać u vyzvaleńni Ukrainy.
«Ja nie «kasiŭ»
— Biełaruskaja prapahanda raspaŭsiudžvaje pra vas źviestki, što vy «kasili» ad vojska. Heta praŭda?
— Ja nie «kasiŭ». U toj čas u mianie byli peŭnyja prablemy sa zdaroŭjem. Vojska ja ŭsprymaŭ tak, što heta mohuć być karysnyja viedy, ale tolki ŭ teoryi. Na praktycy ž mnie siabry kazali, što tam niama čaho rabić. Usie paŭtara hoda z vajskovaj spravaj ty amal nie kantaktuješ, zajmaješsia niejkaj łuchtoj. Ja nie namahaŭsia paźbiehnuć słužby ŭ armii, ale tak atrymałasia.
Alaksiej «Oskar» Vajciachovič
— Adkul u vas pazyŭny «Oskar»?
— Heta pryjšło z sacsietak. U niejki čas ja pierastaŭ vieści staronku jak asabistuju, ad svajho imia, vykarystoŭvaŭ jaje jak płejer. Tady ja ŭziaŭ sabie psieŭdanim, tak i pačaŭsia «Oskar». Mnie padabajecca hetaje imia, zdajecca mnie pryhožym. Z taho času amal usie znajomyja i siabry tak mianie nazyvajuć. Ja da hetaha imia zvyk.
«Płany — heta nie nieparušny kanstrukt»
— Kali było pieršaje bajavoje zadańnie?
— Praryŭ na miažy Chiersonskaj i Mikałajeŭskaj abłaściej. Tady ja zrazumieŭ: nie treba spadziavacca, što ŭsio pojdzie pa płanie. U lubuju chvilinu ŭsio moža pajści pa adnym miescy. Płany — heta nie nieparušny kanstrukt, jany ŭvieś čas źmianiajucca. Šmat faktaraŭ moža paŭpłyvać na heta.
— Z našaj razmovy składajecca ŭražańnie, što vy davoli flehmatyčny čałaviek. Vas ciažka vyklikać na emocyi. Dumaju, panika ci strach vam nie duža ŭłaścivyja.
— Mahčyma. Ja, mabyć, taki flehmatyčna-miełanchaličny. Adnosna strachu nielha tak skazać. Nam, sałdatam, taksama strašna. Nikoli nie viedaješ, što moža zdarycca. Zaŭsiody niechta moža zahinuć, u tym liku i ty. Ale, zdajecca, u nas usie heta razumiejuć i majuć dobry nastroj. Paniki dakładna niama, chłopcy trymajucca małajcami. Uvieś čas žartujem, vyciskajem maksimum ź situacyi.
— Praryŭ na poŭdni Ukrainy byŭ paśpiachovy. Heta dadało vam badzioraści?
— Kaniečnie, my byli prosta na piku svajho bajavoha duchu. Byli ŭražanyja, što tak dobra vykanali zadaču. Heta nas natchniła maksimalna, usie byli vielmi zadavolenyja. Biez pamyłak nie abyšłosia, ale my vykanali ŭsio i zrabili tak, kab usie viarnulisia žyvymi.
— Kali viartajeciesia ŭ Kijeŭ, to niama adčuvańnia, što horad užo žyvie zvyčajnym žyćciom? I prablemy frontu jaho nie vielmi chvalujuć?
— Kijeŭ, kaniečnie, žyvie. Tut niama abstrełaŭ. Heta dziakujučy ŭ tym liku i našym namahańniam. Važna, kab ludzi spakojna žyli. Kali ŭsia kraina, usie mužčyny buduć na vajnie, to nie budzie kamu pracavać na zavodach, ekanomika prosta stanie. Važna, kab prynosilisia hrošy ŭ ekanomiku krainy. Kali hrošaj nie budzie, to heta budzie vializnaja prablema.
«Ja zrazumieŭ svoj sens žyćcia»
— Što ŭ vas za tatuiroŭka na tvary? Čamu napisana Suicide?
— Kali ja byŭ maładziejšy, to ŭ mianie byli prablemy ź psichičnym zdaroŭjem. Heta byŭ moj pratest suprać paŭsiadzionnaha žyćcia. U mianie była depresija, ja ŭvieś čas siabie kiepska adčuvaŭ, nie viedaŭ, što budu dalej rabić pa žyćci. Na hetym fonie ja zrabiŭ takuju tatuiroŭku, jak znak taho, što ŭ mianie jość prablemy.
— Ciapier ich udajecca vyrašać?
— Skažam tak, jašče ŭ 2019 hodzie ja zrazumieŭ svoj sens žyćcia — heta volnaja Biełaruś, vyzvalić krainu. Zrabić tak, kab pracavali zakony, kab nie sadžali ŭ turmy za słovy.
— Dalikatnaja tema, ale niadaŭna źjaviłasia videa z vašaj mamaj, dzie jana asudžaje vašu dziejnaść. Možacie heta niejak acanić?
— Mnie zdajecca, što jaje prymusili mianie abhavaryć. Pieršyja jaje słovy byli pra toje, što ja «mamčyn synok». Paśla hetaha ja vyklučyŭ videa. U mianie nie było žadańnia hladzieć dalej. Ja ŭsio zrazumieŭ, bo ŭvieś čas namahaŭsia być niezaležny ad baćkoŭ, i mama pra heta cudoŭna viedaje.
