«Prapisku aformiŭ za 5 chvilin. A ałkahol darahi». Jak žyviecca biełarusam, jakija rełakujucca ŭ Turcyju?
Turcyja tradycyjna była i zastajecca adnym ź lubimych miescaŭ dla adpačynku biełarusaŭ. Ale ŭ suviazi ź biaźvizavym režymam pamiž našymi krainami niekatoryja pačali razhladać jaje i jak miesca dla rełakacyi — asabliva paśla pačatku vajny va Ukrainie, kali «šenhien» adkryć stała jašče składaniej.
Pahutaryli ź niekalkimi biełarusami, jakija pierajechali ŭ Turcyju, pra ceny, tonkaści arendy i atrymańnia vida na žycharstva i staŭleńnie da palityki Erdahana.
«Tolki ŭ maim domie žyvie niekalki biełaruskich siemjaŭ»
Nie tak daŭno pra Jaŭhiena Hucałava ź Viciebska aktyŭna pisali dziaržaŭnyja ŚMI. Jašče b! Ën — toj samy biełarus, jaki za 10 dzion pierasiok rodnuju krainu z poŭnačy na poŭdzień, prabiehšy 650 kiłamietraŭ. Usio źmianiłasia paśla vybaraŭ 2020 hoda.
Jaŭhien Hucałaŭ
«Ja źniaŭ ściobnaje videa ŭ vioscy: byccam siadžu zranku ŭ prybiralni z «Sovietskoj Biełoruśsijej», na fonie hučyć himn. Vykłaŭ jaho ŭ svoj Instahram. I suprać mianie raspačali kryminalnuju spravu pa 370-m artykule (zdziek ź dziaržaŭnych znakaŭ. — NN). Tak vosieńniu 2021 hoda ja źjechaŭ», — zhadvaje małady čałaviek.
Turcyju Jaŭhien stabilna naviedvaŭ z 2013 hoda, a z 2015-ha ŭvohule pačaŭ arhanizoŭvać tam pachody — vadziŭ ludziej pa Likijskaj ściežcy, Karyjskaj, u Kačkar.
«Dla žyćcia vybraŭ Machmutłar, nievialiki horad pobač z Ałanijaj. Tut žyvie bahata ruskamoŭnych. A ciapier i biełarusaŭ. Ja sam paznajomiŭsia niedzie z dvaccaćciu-tryccaćciu našymi. U asnoŭnym heta ajcišniki. Niekatoryja źjazdžali siudy z Ukrainy 25-26 lutaha, mnohija navat biez pašpartoŭ.
Tolki ŭ maim domie žyvie niekalki biełaruskich siemjaŭ. Ëść tut i ŭkraincy. Z adnoj siamjoj ja niejak sutyknuŭsia ŭ lifcie, i staraja kabieta zapytała, adkul ja. Jak na biełarusa, na moj adras palacieli ahresiŭnyja vykazvańni. Ale kali ja patłumačyŭ, što ŭ nas adbyvajecca ŭ płanie represij, jana supakoiłasia. Ukraincy daloka nie ŭsie viedajuć pra našu situacyju. Ciapier my ź imi vitajemsia narmalna, abmieńvajemsia navinami. Što tyčycca turkaŭ, to da ŭsich zamiežnikaŭ jany staviacca adnolkava dobra, zdajecca», — raskazvaje Jaŭhien.
Machmutłar
«Za pachod na rynak addaju mienš za dziesiać dalaraŭ i viartajusia z zaplečnikam na kiłahramaŭ vosiem»
Siaredniaje pa pamierach žytło ŭ Machmutłary možna źniać za 500-600 jeŭra, zusim maleńkuju kvateru realna znajści ŭ rajonie 400. Kab zabiaśpiečvać siabie, Jaŭhien praciahvaje ładzić turystyčnyja tury pa krainie dla ruskamoŭnych na 1-2 dni.
«U Turcyi vielmi zdorava ź ježaj. Na bazarach usio kaštuje kapiejki: sunicy, čarešni, sadavina, harodnina. Za adzin pachod ja addaju 150 lir (mienš za 10 dalaraŭ), i hetaha mnie chapaje na tydzień.
Z bazara zaŭsiody viartajusia z zaplečnikam na kiłahramaŭ 8-10. Turki, jany jašče takija: ty biareš kiłahram, a jany źvierchu darma mohuć nasypać. U kramach chiba što nie chapaje syrkoŭ hłazuravanych. Tut bahata rasijskich kram ci z uładalnikami-ŭkraincami, i tam časam možna navat natyknucca na «Lidski kvas», — adznačaje naš surazmoŭca.
«Biurakratyi ŭ Turcyi mienš»
Rachunak dla siabie Jaŭhien adkryvaŭ u miascovym İŞ bank, karystajučysia huhł-pierakładčykam, — ahułam usie pracedury zaniali 40 chvilin. Na afarmleńnie prapiski ŭ jaho syšło piać chvilin — na dumku mužčyny, biurakratyi ŭ Turcyi mienš.
Jašče bolš cikavostak pra Turcyju Jaŭhien raskazvaje ŭ siabie ŭ Instahramie
Ź minusaŭ jon adznačaje tolki adsutnaść pierad vačyma biełaruskich krajavidaŭ:
«Mnie vielmi padabałasia vandravać pa Biełarusi — to na rovary, to pieššu kudy, pa Jelni toj ža. Blizkich maich tut nie chapaje. U vialikich haradach Turcyi ŭ nastupnym hodzie mahčymyja pratesty praz vybary. Chacia tut napoŭnicu ŭ ŚMI ŭžo pišuć, što Erdahana padtrymlivaje bolš za 50% nasielnictva. Miascovych ź dziacinstva pryvučajuć nie razmaŭlać pra palityku, nie skardzicca, zajmacca svaimi spravami. Ale pracy turkam nie chapaje vidavočna.
U lubym vypadku, u horadzie, dzie ja ciapier, bolš zamiežnikaŭ, i ja adčuvaju siabie tut u biaśpiecy. Niama bolš paranoi, jak u Biełarusi: nibyta za mnoj pastanna niechta sočyć i padajecca, što nieznajomaja mašyna ŭ dvary — abaviazkova pa mianie».
Jaŭhienu pašancavała pryjechać raniej — u 2021 hodzie ŭ Turcyi była mienšaja płyń uciekačoŭ i jon atrymaŭ VNŽ adrazu na hod.
«Uvosieni vid na žycharstva skončycca, płanuju jaho praciahvać. Mabyć, pierajedu ŭ inšy rehijon: treba pavandravać pa krainie, Turcyja ž vialikaja. U naš niespakojny čas budavać dalokija płany niama nijakaha sensu. Na hety momant mnie kamfortna ŭ hetaj krainie», — padsumoŭvaje Jaŭhien.
«Sa startu dla pierajezdu siudy treba mieć na rukach minimum dźvie štuki»
Jaŭhienija pryniała rašeńnie źjazdžać ź Biełarusi na druhi dzień vajny z Ukrainaj, dla jaje heta stała apošniaj kroplaj i toj padziejaj, jakaja pierakreśliła nadziei na lepšaje.
Dziaŭčyna pracuje anłajn u śfiery infarmacyjnych technałohij, tamu pytańnie ab pracy nie stajała — jana prosta pieramiaściłasia razam ź joj. Padatki biełaruska praciahvaje płacić na radzimie. Z saboj Ženia zabrała i maci.
Turcyja vybirałasia pa pryncypie adsutnaści nieabchodnaści rabić vizu. Plus u krainie kamfortny klimat i jość siabry.
«My žyviom u Antalji, bo z prybiarežnych haradoŭ jon samy vialiki i nie supierturystyčny. U Antalji jość plus-minus usie dabroty cyvilizacyi, u adroźnieńnie ad pasiołkaŭ, jakich tut bahata vakoł», — raskazvaje hierainia.
Siamja pierajechała ŭ krasaviku, bo rabiła chatnim žyviołam pryščepki ad šalenstva i paśla ich treba było trymać 30-dzionny karancin. Za kvitki Minsk-Stambuł na toj momant jany addali 1100 jeŭra. Sa Stambuła ŭ Antalju dabiralisia ŭžo na mašynie, zapłaciŭšy za pierajezd i bienzin 200 dalaraŭ.
Za kvateru Ženia z maci płaciać 550 dalaraŭ za miesiac: heta kuchnia plus haścinaja i dźvie maleńkija spalni mietraŭ pa 9. Kamunałka ŭ tych, chto pastajanna karystajecca kandycyjanieram i bojleram, tut vychodzić kala 100 dalaraŭ. Jašče 25 źvierchu — internet i telefon.
«U Turcyi arendnaje žytło amal nikoli nie praduhledžvaje najaŭnaści usioj mebli, nam pryjšłosia šmat čaho dakupić: palicy pad abutak i dla vannaha pakoju, lusterka, posud. Tak što sa startu na kvitki i žytło dla pierajezdu siudy treba mieć na rukach minimum dźvie štuki», — uvodzić u kurs spraŭ Ženia.
Padstava dla turystyčnaha dazvołu na žycharstva — damova arendy
Dziaŭčyna ŭžo atrymała turystyčny dazvoł na žycharstva na paŭhoda. Padstavaj dla hetaha stała adna damova na arendu žytła. Z zavieranaj kopijaj hetaj damovy, fotazdymkami, kopijaj pašparta, zajavaj i padatkovym numaram (afarmlajecca anłajn) prychodziš u miascovuju mihracyjnuju słužbu, zapaŭniaješ ankietu i čakaješ rašeńnia. Časam mohuć dadatkova zapytać vypisku z rachunku: pažadana mieć minimum 500 dalaraŭ u miesiac na čałavieka.
Biez VNŽ biełarusam možna znachodzicca ŭ Turcyi tolki 90 dzion u hodzie, kožnyja 30 dzion abnulajučy svajo haściavańnie vyjezdam za miežy krainy.
Dziaŭčyna žyvie ŭ tureckim rajonie, dzie amal adsutničajuć zamiežniki. I pradukty tam vielmi tannyja.
Pry kursie 17 lir za dalar pamidory jana nabyvaje pa 5—6 lir, kabački, kavuny i piercy pa try. Samaja darahaja pakul čarešnia — kala 15—20 lir za kiłahram. U kramach kštałtu Migros pradukty ŭžo buduć daražejšyja — ceny paraŭnalnyja ź minskimi.
Asartymient u kramach
«Tut niama małočki ŭ zvykłym nam sensie. Masła zvyčajna salonaje. Niama syrkoŭ i raznastajnaści ŭ johurtach. Kaŭbas taksama niašmat: śvininu tut amal nie jaduć, usio ž musulmanskaja kraina. Zatoje frukty i harodnina lepšyja i tannyja.
U mianie ŭ Biełarusi była vialikaja prablema jeści harodninu: ja jaje nie lublu, a treba ž užyvać. A tut biez prymusu pačała, bo jana maje smak. U kaviarniach usio taksama smačna i tanna. Siaredni rachunak — 20-25 rubloŭ, ale pry hetym ja biaru ŭsio, što chaču, i naŭprost na bierazie mora», — kamientuje surazmoŭca.
U Turcyi vialikija akcyzy na tytuń, ałkahol i bienzin. Časam ceny na hetyja hrupy tavaraŭ u dva i try razy vyšejšyja za biełaruskija
«Budu praź dziesiać chvilin u turkaŭ — heta časam praz 1,5 hadziny»
Ź minusaŭ žyćcia ŭ Turcyi Ženia adznačaje śpiecyfičnaje žytło, adsutnaść centralnaha aciapleńnia i haračaj vady (u ich kvatery staić pratočny nahravalnik, i časam jon prynosić niazručnaści), niemałuju kolkaść biednych rajonaŭ ź nizkim uzroŭniem žyćcia.
«Tut taksama kulhaje miascovaja śfiera bjuci-pasłuh — nie ŭmiejuć rabić jakasna tyja ž paznohci. Tamu tyja, chto pryjechaŭ z SND, chodziać da ruskich majstroŭ — tam užo usio na najvyšejšym uzroŭni. Ja była ŭ ich na piedzikiury, manikiury, i nul pytańniaŭ.
Ale tut vielmi kamfortny dla mianie klimat (ja dobra pieranošu śpioku). U Turcyi 300 soniečnych dzion u hodzie! Miacovyja ŭsie vielmi rassłablenyja, paśmichajucca, lubiać žyvioł i dziaciej. Praŭda, i spaźniajucca viečna. «Budu praz 10 chvilin» — heta časam praz 1,5 hadziny, i ja nie pierabolšvaju».
«I razumieć, što pa mianie nie pryjeduć»
Jašče adzin ź minusaŭ — palityka, dadaje hierainia.
«Z palitykaj tut dupa, u nastupnym hodzie projduć vybary, i całkam mahčymaja situacyja, jakaja była ŭ Biełarusi ŭ 2020-m. Z ekanomikaj u ich lepš, čym u nas, kaniečnie. Lepšyja zarobki, mienšyja ceny. Ale Erdahan — taki ž dyktatar, šmat palicyi. Ale tut ja ŭsio adno mahu nakinuć na siabie luby ściah i razumieć, što pa mianie nie pryjeduć adrazu ž».
U Turcyi pracuje «Amazon», jość i svaje dastaŭki, anałahičnyja «Anłajnieru». Siervis u płatnych klinikach — paraŭnalny z uzroŭniem «Łade» ci «Umkabiełmieda» pa cenach i jakaści. Kab žyć z bolšym kamfortam, Ženia ciapier vučyć tureckuju: tolki z anhielskaj i ruskaj za miežami turystyčnaj zony vas tut nie zrazumiejuć.
«Ja płanuju žyć u Antalji minimum da siaredziny kastryčnika, praciahnuć jašče na paŭhoda VNŽ. A potym pahladzim. Praz hod, jak ja i kazała, tut vybary i, na moj pohlad, čakajecca niešta padobnaje ź Biełaruśsiu. U takim vypadku ja nie chacieła b zastavacca ŭ Turcyi. Pakul ža možna pakajfavać u dobrym klimacie, pachadzić na mora i pajeści smačnych fruktaŭ», — dzielicca płanami Ženia.
«Kvateru zdali nie haspadary, a machlarka»
Kapirajtar, repietytar pa anhlijskaj movie i bubnač Jahor Błachin, jak i Jaŭhienija, pierajechaŭ ź siabrami ŭ Turcyju paśla pačatku vajny: tudy nie patrebnaja viza, i kraina mienš pieranasielenaja emihrantami ŭ paraŭnańni z Hruzijaj. U jakaści punktu dla novaha miesca žycharstva byŭ abrany Stambuł.
Jahor Błachin
«My dumali pra emihracyju daŭno. Kuča maich siabroŭ u turmie, niechta pad śledstvam, niechta źbieh z krainy. Trymała šmat, ale paśla pačatku vajny ja ŭsio ž skazaŭ usim svajakam, što-taki źjazdžaju, i kali chočacie — jedźcie sa mnoj.
U sakaviku ŭžo pačaŭsia rost cen na kvitki. U vyniku my dalacieli da Maskvy, adtul byŭ pramy samalot u Stambuł, ale rejs «Aerafłota» admianili. Ja adčyniŭ śpis krain, jakija, jak mnie padavałasia, siabrujuć z Rasijaj i nie ŭviaduć sankcyi — Uźbiekistan, AAE. I my ź siabrami ŭ vyniku kupili kvitki praz Emiraty i Uźbiekistan. Kaštavała 700—800 dalaraŭ na čałavieka», — zhadvaje chłopiec.
Niepryjemny siurpryz čakaŭ maładzionaŭ na samym pieršym etapie — pry pošuku žytła. Šukali na na śpiecyjalizavanym sajcie i ŭ sacsietkach. U vyniku źniali dobruju kvateru pry dapamozie ryełtara, ale akazałasia, što jaje im zdali nie haspadary, a machlarka — u subarendu i daražej, čym taja kaštuje ŭ realnaści. Plus jana zabrała depazit — kala 700 dalaraŭ.
«Miascovyja, budź ich vola, dazvolili b nam znachodzicca ŭ krainie 365 dzion biez anijakich dakumientaŭ»
«Praz hetuju niaŭviazku my nie zmahli atrymać naš turystyčny VNŽ, źviarnulisia ŭ miascovuju palicyju i patłumačyli prablemu. Nam vydali časovy dakumient dla znachodžańnia ŭ Turcyi da rašeńnia suda, jaki pryznačany na listapad. Sapraŭdnyja haspadary kvatery ŭ lubym vypadku na našym baku, my praciahvajem žyć tam ža. Jak skazali palicejskija, naša situacyja supierunikalnaja: takoje ŭ ich — redkaść. I dziakujučy joj, my ciapier siabrujem z šefam miascovaj palicyi. Uvohule, miascovyja pryznalisia, što biełarusam, ajcišnikam, chto pracuje anłajn, budź ich vola, jany b dazvolili znachodzicca ŭ krainie 365 dzion biez anijakich dakumientaŭ, bo my nie zabirajem pracoŭnyja miescy, cyvilizavanyja ludzi, a hrošy ŭ krainie pakidajem», — raskazvaje Jahor.
Jahor z arendadaŭcam, haspadarom ich doma ŭ Stambule
«Drenna raźvitaje ŭsio, što źviazana z technałohijami»
Jahor pieraličvaje rečy, da jakich biełarusu ŭ Turcyi, pryjdziecca pryzvyčajvacca:
«Tut drenna raźvitaje ŭsio, što źviazana z technałohijami: sajty i mabilnyja prahramy pracujuć tak, nibyta zroblenyja naśpiech. Ź inšaha boku, jość zručnaja sistema apłaty dla ŭsiaho hramadskaha transpartu: nabyvaješ kartku i prosta jaje papaŭniaješ.
Dla kahości moža stać prablemaj namaz piać razoŭ na dzień, jaki adbyvajecca hučna.
Vialiki minus — niemahčymaść znajści pracu bieź viedańnia tureckaj movy. Maksimum — frukty pierabirać ci niešta ŭ turystyčnaj śfiery. Miascovyja i sami cierpiać ad niedachopu pracy. Sam ja zaniaty jak fryłansier anłajn, ale i tut jość prablema. Hrošy mnie prychodziać z roznych krain śvietu, a, uličvajučy sankcyi, pastupleńni z Rasii vielmi składana zabirać. Adkryć ža rachunak u banku z dobrymi ŭmovami zamiežniku biez VNŽ składana.
Pakul ja karystajusia siervisami MoneyGram i Western Union. Škada jašče, što ŭ Turcyi nie pracuje PayPal — heta taksama krytyčna važna dla fryłansiera».
U mietro
Kvateru kala aeraporta imia Ataciurka (Jahor paraŭnoŭvaje rajon ź minskim Ziolonym Łuham) razam ź siabrami jon zdymaje za 380 dalaraŭ, ale apošnim časam žytło ŭ Stambule mocna padaražeła i treba aryjentavacca na start ad 450—500 dalaraŭ. Kamunałka i internet — jašče 50 dalaraŭ źvierchu.
«Ź inšaha boku, tut usie damovy zaklučajucca minimum na paŭhoda i ŭ lirach, a kurs mocna skača. Kali zdymiecie kvateru za 500 dalaraŭ, jość vialikaja vierahodnaść, što praź miesiacy try jana budzie kaštavać 450.
Kaniečnie, heta niadobra: pakul ekanomika trymajecca, ale ž heta sprava času. Mylnaja burbałka rana ci pozna łopnie — pa prahnozach, jość vierahodnaść ekanamičnaha kryzisu i dosyć vialikaja», — dadaje naš surazmoŭca.
Jašče bolš prasiaknucca atmaśfieraj Stambuła možna, pahladzieŭšy videa, jakoje Jahor źniaŭ dla prajekta «Heta my!»
«Paabiedaŭ niekali za 1,5 dalara»
Raskazvajučy pra ježu, Jahor zhadvaje svoj rekord.
«Ja paabiedaŭ niekali na 22 liry, heta 1,5 dalara. I pry hetym ja ŭziaŭ burhier, bulbu i kołu. Ahułam tut supierraźvitaja dastaŭka, ale, kali nie viedaješ dobra tureckuju, heta historyja zakrytaja. Praściej kupić picu samomu, čym paŭhadziny tłumačyć dastaŭščyku, jak patrapić na tvaju vulicu.
Dla spraŭ z afarmleńniem dakumientaŭ my najmali pierakładčyka, ale pacichu vučym tureckuju pry dapamozie prahram u telefonie. Hałoŭnaje tut, jak ź luboj movaj — zdužać chacia b ź ličbami i madalnymi dziejasłovami».
Jahor taksama zhadvaje vysokija ceny na ałkahol i cyharety ŭ suviazi z akcyzami. Ale Turcyja ahułam — kraina, dzie palać vielmi šmat, tamu i alternatyva jość.
«Cyharety, typu miascovyja samakrutki, tut pradajucca na kožnym kucie. I heta vielmi tanna ŭ paraŭnańni z tym, što ŭ kramach: kala 10 lir za ŭpakoŭku».
«Dla mužčyn, jakija nosiać baradu, u Turcyi — kazka»
Jahor źviartaje ŭvahu, što dla mužčyn, jakija nosiać baradu ci vusy, u Turcyi — prosta kazka.
«Pad domam u cyrulni mianie nie tolki pastryhuć, ale i zrobiać masku dla tvaru, masaž, i ŭsio zadavalnieńnie kaštuje 80 lir (kala 10 dalaraŭ). Dla dziaŭčat takich miescaŭ u Turcyi mienš u pracentnych suadnosinach, pa maich acenkach».
Chłopiec zrabiŭ sabie tannuju miedstrachoŭku: 60 dalaraŭ na hod, ale pakul joj nie karystaŭsia.
«Moj siabar chadziŭ lačyć zub u pryvatnuju stamatałohiju — staviŭ tam płombu i addaŭ dalaraŭ 40, jamu ŭsio vydatna zrabili», — adznačaje Jahor.
U płanach chłopca — pahladzieć śviet dalej, pavandravać:
«Ja nie pryviazany da miesca pracy, da dziaciej, mnie lohka vybirać miesca žycharstva. U mianie niama natury asiełaści: mnie nie treba nabyvać niejki svoj učastak, mieć majomaść (u Turcyi, naprykład, možna nabyć novuju kvateru za sto tysiač dalaraŭ).
Ale kali my i nie zmožam kudyści pajechać dalej, to i ŭ Turcyi vielmi kamfortna, nam tut padabajecca: Turcyja kudy bolš svabodnaja za Biełaruś na hetym etapie. Ja ŭdziačny hetaj krainie, što jana mianie prytuliła, i hrech skardzicca na niešta. Hłabalna, kaniečnie, chaciełasia b, kab skončyłasia vajna, źmianiłasia kiraŭnictva našaj krainy. I mnie chočacca adnojčy viarnucca ŭ Biełaruś, jak i mnohim».
Čytajcie taksama:
«Ja takoha nie bačyŭ jašče». Stała viadoma, kolki biełarusaŭ atrymali humanitarnyja i rełakacyjnyja vizy
Za hod u Izrail źjechała amal 1300 biełarusaŭ. Čamu jany tudy pierabirajucca i za što žyvuć?
