«Navat u supolnaściach šympanze novaŭviadzieńni apošnim zasvojvaje alfa-samiec». Novyja dopisy Skurko z turmy

…U minułym liście ja skardziŭsia, što ŭ mianie niepracoŭny nastroj. Paśla hetaha, u piatnicu, ja zrabiŭ ledź nie pałovu pierakładu «Ajbalita», pazajmaŭsia anhlijskaj movaj niekalki hadzin, pierabraŭ časnok:) 

…Sudovy tydzień byŭ chiba samym ciažkim dla nas, ale pastupova budzie ŭsio bolš i bolš addalacca, zacirajučysia novymi ŭražańniami. Naprykład, spatkańniem. Maju nadzieju, što i tabie, i baćkam naša sustreča nadała siłaŭ i badzioraści. 

…Nastroj u apošnija dni «čamadanny», z adcieńniem zacikaŭleńnia. Pakul niajasna, dzie daviadziecca być bližejšy čas. Ale my ž z taboj abmiarkoŭvali: kali i pieraviaduć kudyści — ničoha strašnaha: jość telepatyčnaja i inšyja vidy suviazi. Na pierajezd hladžu jak na praciah hetaha našaha padarožža i jak na jašče adnu prystupku na leśvicy, jakaja viadzie mianie da vas.

…Atrymaŭ hadzińnik — dziakuj, vielmi pryhožy. Hadoŭ dvaccać, jak źjaviŭsia mabilnik, ja hadzińnikam nie karystaŭsia. Kruciłasia ŭ hałavie z paemy Arkadzia Kulašova «Ściah bryhady»: «Ja pabaču časy pieramoh na tvaim cyfierbłacie».

…Da miascovych «navin daliny». Z 1-ha źmianiłasia mieniu: stali davać harochavy sup. Usie vielmi zadavolenyja. Uvohule, kaniečnie, ja čakaju — nie mahu dačakacca, kali znoŭ budu hatavać vam śniadanki, varyć supy i, kaniečnie ž, piačy bliny. A paśla my ŭsie razam budziem heta jeści. Tym bolš u nas ciapier jość taki zajac-pamočnik.

…Niadaŭna radykalna pastryhsia i svaim vyhladam mnohich napałochaŭ tut. Takuju pryčosku prosta zručniej mieć pry niapeŭnaści situacyi ź pierajezdami i h.d. Usprymaju heta bieź vialikaj samarefleksii. Vałasy adrastuć. Pabačyŭ, darečy, što sivizny ŭ mianie amal niama. U hety raz chadziŭ u duš biez šampuniu i rasčoski (u minuły raz uziaŭ ich pa iniercyi).

…Lublu, kali ty apisvaješ, što vy jaścio i jakija čai ty pješ. Ja apošnim časam zaparvaju sabie adzin z tvaich zialonych čajoŭ, dadaju małaka i sušanych jabłykaŭ, i staŭlu, kab naciahnuła. Vychodzić vielmi cikavy smak.

…Pišu tabie ŭžo z Mahilova. Adlehłaść, kaniečnie, bolšaja, ale stratehična ja bližejšy da doma i vas. Prajšło ŭsiaho čatyry dni ad majho pierajezdu, a ŭžo zdajecca, što toj raniejšy i dosyć doŭhi pobyt u Minsku byŭ daŭno-daŭno. Niekali i siońniašniaje projdzie — a my zastaniomsia.

…Niahledziačy na choład, užo zdorava adčuvajecca viasna: ciŭkajuć ptuški drobnyja (na Vaładarcy byli varony, čajki i štości načnoje ŭletku). Skora palezie pieršaja travička, i padbieł vyzirnie. Ujaŭlaju, jak małomu budzie cikava!

Ujaŭlaju, jak my takoj paroj budziem bialić jabłyni, rabić inšyja viasnovyja raboty, a taksama nie raboty — palić vohnišča, chadzić hulać u les, hladzieć, jak ćvicie vietranica, i da vady — nazirać za prylotam ptušak. (Z termasam i buterbrodami, kaniečnie.) Ja tak rady, što vy ŭ mianie jość! I možna takoje ŭsio płanavać.

…Kali ja jašče ŭ škole vučyŭsia, tata mnie raiŭ vieści «dziońnik čytača» — vypisvać cikavaje z pračytanych knih. Nie prajšło i 30-ci hod, jak kažuć.

Ź Minsku ja vyjechaŭ jakraz tady, kali ŭdałosia zdabyć druhuju pałovu «Vajny i miru». Dyk voś. Jana znajšłasia i tut! Napeŭna, niama lepšaha miesca i situacyi dla čytańnia hetaj knihi.

Kalehi narakajuć, što bieletrystyčnyja, siužetnyja častki ramana pieraryvajucca tearetyzavańniem Tałstoha pra historyju. Mnie heta naadvarot padabajecca.

Bitvu, piša Tałstoj, vyjhraje toj, chto ćviorda vyrašyŭ jaje vyjhrać. I pośpiech zaležyć nie ad pazicyi, zahadaŭ kamandavańnia, kolkaści harmat, a tolki ad niaŭłoŭnaj siły, jakaja nazyvajecca ducham vojska. Sama razumieješ, hetyja razvažańni padmacoŭvajuć aptymizm.

Dobra pakazana, jak pierad abliččam vialikaj biady jadnajecca i ŭzvyšajecca sam nad saboju narod (jak Rastovy vykidajuć svaje rečy z padvod, kab vyvieźci paranienych)…

…Dačytaŭ Tałstoha. Uvohule, varta było siudy trapić, kab pračytać «Vajnu i mir». Tak mnoha ŭsiaho, takoje bahaćcie i raznastajnaść i vobrazaŭ, i dumak, i idej!.. Charošy taksama vyraz «Čas tierpieť — a viek žiť», jaki varta pamiatać u našaj situacyi.

Jość u nas tut jašče «Rabinzon Kruza» Defo (ź cikavaha:)) Moža, pasprabuju jaho hlanuć darosłymi vačyma — z punktu hledžańnia teoryi kałanijalizmu i źviartajučy ŭvahu na znaki epochi zaradžeńnia buržuazii:)

…Jak nadvorje? (Ciapier jość sens hladzieć prahnoz, kab daviedacca, jakoje ŭ kaho nadvorje, praŭda?) U nas treci dzień «pieriŝiť sirij doŝ, po brukivci stika…» I dalej amal usio pa tekście hetaj pieśni hurta «Mandri». Pamiataješ, jość dva varyjanty hetaj pieśni: valsavaja, pavolna-«francuzskaja» i dynamičnaja. Mnie druhaja zaŭždy padabałasia bolš. 

…«Ajbalit» patrochu idzie. Choć i nie tak chutka, jak chaciełasia b. Padumaŭ, što hety termin dadzieny mnie, kab skłaści ŭ hałavie jašče paru patrebnych knih. 

…Kab skončyć (kali ŭdasca) litaraturna-knižnuju temu: paśla «Dahistaryčnaj siamji ŭziaŭsia čytać «dźvie historyi Rusi» Łurje. Praź jaje, kaniečnie, składaniej pradziercisia. Tam kožnaja padzieja interpretujecca i aśviatlajecca z roznych bakoŭ, supastaŭlajucca viersii roznych letapisaŭ. Ale kali pradziarešsia, razumieješ, što heta detektyŭ!..

Cikava: akazvajecca, kali Śvidryhajła pierajšoŭ u Maskoŭskaje kniastva, Vasil daŭ jamu horad Uładzimir z vołaściu (znakavaje miesca). Ale Śvidryhajła słaba siabie tam prajaviŭ — nie daŭ rady tataram, a paśla ŭvohule syšoŭ adtul.

Cikava taksama, što mnohija kananičnyja, zdavałasia b, detali Kulikoŭskaj bitvy, kštałtu bojki Pieraśvieta z Čałubiejem; taho, što Pieraśviet byŭ manacham; abmienu adziežaj pamiž Dźmitryjem Danskim i bajarynam; najaŭnaści zasadnaha pałka; taho, što kniazia Dźmitryja paranienaha znajšli paśla voddal miesca bitvy pad drevam — ničoha hetaha nie znachodzić dakumientalnaha paćvierdžańnia. I abumoŭlenaje źjaŭleńnie hetych «detalaŭ» časta takimi pryčynami, što i nie zdahadaješsia. Naprykład, chacieli kniazi sierpuchaŭskija ŭźniać svoj prestyž i ŭnosiłasia ŭ letapis, što ich prodak kniazia Dźmitryja paśla bitvy adšukaŭ. Paśla i kniazioŭ tych nie stała, i pamiaci pra ich nie zastałosia, a taja detal u chronikach zachavałasia.

…Zajmajusia trochi anhlijskaj movaj. Udałosia tut zdabyć «Spokien inhliš» z chadavymi (na 1991 hod:) frazami i tekstami. Starajusia, kab ceły dzień byŭ zaniaty — tak praściej paźbiehnuć, jak pisaŭ Frankł, «praziabańnia».

…Kłasna, što našy z Alaksiejem komiksy prydajucca. Cikava zaŭždy, jak niejkija siužety ci idei «iduć u ludzi» i pačynajuć žyć svaim žyćciom, natchniajuć kahości na štości zusim novaje i niečakanaje.

…Dziakuj, što prysłała hety kłasny vierš Kiplinha (i Stusa) — «Sinovi». Kiplinh i Stus, niahledziačy na ŭsiu roznaść (pradstaŭnik naroda-kałanizatara i naroda kałanizavanaha) padobnyja supolnym pačućciom hodnaści, ćviordaści pierad niahodami, niadrobiaznaści. Choć «Ciažar biełaha čałavieka» Stus naŭrad ci pierakładaŭ.

Dziakuj taksama, što prysłała mnie artykuł pra Źmiejevy vały! My, napeŭna, adny takija, što abmiarkoŭvajem takija temy na spatkańni.

…Vializnaje pryvitańnie ŭsim našym siabram, asabliva tym, chto ŭ vojsku. Chaj Boh ich bieraže. I dziakuj im niejmavierny za toje, što jany robiać. Prykra, što niama jak im dapamahčy. Vielmi chočacca spadziavacca, što skora ŭsio skončycca — i skončycca dobra.

…Apošni čas jaskrava pakazaŭ, navošta i jak važna vyvučać historyju. I da jakich katastrof moža pryvodzić niapravilnaja interpretacyja i manipulavańnie. Padajecca, sprava tut nie tolki ŭ cyniźmie krajniaj stupieni, ale jašče i ŭ banalnaj niedavučanaści. Što parobiš: navat u supolnaściach šympanze techničnyja novaŭviadzieńni apošnim zasvojvaje alfa-samiec (a pieršymi — maładyja małpački). Pra heta kazali pa televizary.

…Mały vialiki maładziec: i štoniki sam naciahvaje, i sup łyžačkaj jeść — chvali jaho, kali łaska, i ad majho imia. A za toje, što na darohu vybiahaŭ, ja, kaniečnie, na jaho svarusia (jak jon i prasiŭ).

…Siońnia, ja paličyŭ, u mianie 400 adbytych dzion terminu (dzień za paŭtara). «Zalikoŭka pracuje na nas», jak kazali va ŭniviersitecie.

…My ŭsio heta pieražyviom — i budziem paśla takija zadavolenyja, takija ščaślivyja! Mianie hreje heta dumka ŭvieś čas.

…U apošnija dni, jak ja byŭ u Minsku, hladzieŭ pa televizary novy rasijski sieryjał «Ułasik. Cień Stalina» pra šmathadovaha stalinskaha achoŭnika, Ułasika (rodam jon byŭ, zdajecca, sa Słonima. Ale ŭ filmie heta nijak nie prajaŭlajecca, Ułasik toj biarecca źniadkul, ź nietraŭ «orhanaŭ». Dyj piersona, charaktar jaho pakazanyja prymityŭna, małacikava). Centralny piersanaž — Stalin pačatku 1930-ch, «efiektyŭny kryzisny mieniedžar», siamiejnyja prablemy jakoha byli abumoŭlenyja nie paranojaj, a niedaskanałaściu žonki… Navat raduje, što hetyja histaryčnyja ich sieryjały dzika prymityŭnyja, chadulnyja, nietalenavityja. Naprykład, pakazvajecca pajezdka ŭradavaj delehacyi ŭ Rastoŭ. Prysutnaść Stalina na pieronie vyklikaje stychijny mitynh — narod kidajecca z kirmašu na vakzał. Pryčym hetyja statysty va ŭmoŭnaj adziežy 30-ch hadoŭ majuć takija sytyja mordy — jaŭna pad Rastovam u toj pieryjad narod byŭ chudziejšy. Uspaminajecca, jak babuška Viera kazała, što ŭ časy jaje dziacinstva ŭ vioscy «toŭstych niejak nie było».

…Z hetaj partyjaj biblijatečnych knih nam zajšli Čechaŭ i Šekśpir — aŭtary, jakich ja mała caniŭ u škole. Ciapier u Čechava cikava było čytać pra śpiecyfiku pamieščyckaha žyćcia. A Šekśpir taki składany, takija tam hłybokija, šmatsłojnyja emocyi i prablemy! Cikava prymiarać dumki i prablemy, jakija jaho zajmali, na našych suajčyńnikaŭ časoŭ Batoryja i Žyhimonta III. Chto tam byŭ sučaśnik? Jeŭłašoŭski? Budny? Choć u nas teatralnaja kultura znachodziłasia na značna prymityŭniejšym uzroŭni. Zrešty, čaho dzivicca: Łondan u pačatku našaj ery pry niekatorych impieratarach byŭ faktyčna stalicaj Rymskaj impieryi. Dyj parłamient źjaviŭsia ŭ 1248-m (a nie ŭ 1990-m), a sialanie masava vystupili ŭ abaronu svaich pravoŭ u 1381-m (u nas tady zadušyli Kiejstuta, a sialanie, vidać, masava dystancyjanavalisia ad usiaho hetaha ŭ lasach i bałotach).

…Razhlad našaj apielacyjnaj skarhi pryznačany na 20 maja. Pierśpiektyvy hetaha novaha «razhladu» my, vidać, usie aceńvajem adnolkava. Zasiarodzimsia na hałoŭnym: našym žyćci i našym kachańni, i lubovi da śvietu i žyćcia.

…U liście ty tak dobra sfarmulavała našy razroźnienyja dumki pra vybar. Sapraŭdy, my majem svabodu, majem raskošu trymacca pryncypaŭ, choć i adčuvajem peŭnyja niazručnaści ad hetaha. Ale što zrobiš — takaja cana ŭ naš čas i ŭ hetym miescy. Raniej cana była vyšejšaja, a pryjdzie čas — kali heta ŭvohule budzie zadarma. I, sapraŭdy, našy čas i miesca nie najhoršyja. (Choć niekatoryja dumajuć inačaj:).

Nashaniva.com

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj
ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru
«Našaj Nivy» ŭ TH

13

0

0

0

4

0