«Žyć u Biełarusi dla jaho daražej za svabodu». Jak majucca palitviazień Andrej Kuźniečyk i jahonaja siamja
Žurnalist-fryłansier Radyjo Svaboda Andrej Kuźniečyk u źniavoleńni ŭžo amal 2 miesiacy. Za hety čas jon adbyŭ dva administracyjnyja aryšty, a 23 śniežnia stała viadoma, što na jaho zaviali kryminalnuju spravu. Doma Andreja čakajuć žonka Alesia, maleńkija syn i dačka. Alesia raskazała Svabodzie, jak źmianiłasia žyćcio ich siamji paśla taho, jak Andreja aryštavali pa nadumanych abvinavačańniach.
«Usio bolš razumiejem, što stracili»
«U nas dobraja siamja, ale, jak va ŭsich, byvała roznaje, — kaža Alesia Rak. — Prosta, kali my bačylisia kožny dzień (Andrej zbolšaha byŭ zaŭsiody doma), časam stamlalisia adno ad adnaho. Naprykład, mahli mała havaryć niejkich łaskavych słovaŭ. Adnak, kali heta [zatrymańnie i aryšt] zdaryłasia, to pryjšło ŭśviedamleńnie, što ŭsie našyja nieparazumieńni, jakija mahli źjavicca ŭ žyćci, — hłupstva, i ŭsio heta imhniennaje, emacyjnaje, paviarchoŭnaje i niesurjoznaje. Nikudy nie padzielisia ni našy pačućci, ni mary, ni płany».
Alesia pryznajecca, što ciapier asabliva mocna adčuvaje kaštoŭnaść samych prostych rečaŭ, jakija raniej usprymalisia jak dadzienaść.
«Usio bolš razumiejem, što my stracili — navat mahčymaść skazać niešta dobraje adno adnamu ci niejak pa-inšamu prajavić svaje pačućci. My tak nadoŭha i nie rasstavalisia nikoli — tydzień, paru tydniaŭ, kali ŭ radzilni była ci jašče niejkaje padarožža asobnaje, ale heta redka. Adnak usio roŭna była mahčymaść niejak patelefanavać ci štości raskazać. Zaŭsiody sustrečy byli vielmi radasnyja ŭ nas».
Siońnia zvyčajnyja razmovy i spatkańni z mužam u Alesi zamianilisia na napisańnie listoŭ u SIZA niekalki razoŭ na tydzień i zbory pieradač. Akramia vyrašeńnia dadatkovych štodzionnych spravaŭ, jakija źjavilisia paśla zatrymańnia muža, jana ciapier sama zajmajecca vychavańniem dvaich małych dziaciej — 8-hadovaj Janiny i 3-hadovaha Maćvieja. Jany mocna sumujuć pa tatu i składana pieranosiać rasstańnie ź im.
«Pieršy miesiac byŭ vielmi traŭmatyčny i dramatyčny, my čakali jaho kožnyja 10 dzion»
«Janka bolš pieražyvała ŭ pačatku. Trahiedyja była. Kali jaho zabrali, jana paśla miesiac płakała, uspaminała, dzie tata, prydumlała roznyja varyjanty, što jon vierniecca ŭ nastupnym miesiacy ci ŭvohule nikoli, — uspaminaje Alesia. — A Maćviej maleńki. Jon i tady byŭ viasioły, i ciapier. Tamu niejak nie baču, kab jon pa tatu mocna haravaŭ. Ale, kali našy susiedzi niadaŭna ŭ padvale hrukatali, to jon taki: «Tata?»
I tudy pabieh z usioj mocy. U vyniku my ŭsie chadzili praviarali, załazili va ŭsie ciomnyja zakutki, kab upeŭnicca, što tam taty niama. Jamu z Andrejem było b viesialej, jany hulali razam…»
Alesia tłumačyć, što pieršy miesiac źniavoleńnia Andreja byŭ ciažki dla ŭsich jahonych rodnych:«Toj pieryjad byŭ vielmi traŭmatyčny i dramatyčny, bo my čakali jaho kožnyja 10 sutak. Spadziavalisia, što jon vyjdzie, a jon, vidać, užo viedaŭ, što nie. Ale sukamierniki Andreja paśla svajho vyzvaleńnia kazali nam, što jamu tam nie tak i drenna, što jość dobryja ludzi, jakija dapamahajuć».
Dapamohu adčuvaje i Alesia. Jana kaža, što adrazu paśla zatrymańnia Andreja znachodziłasia ŭ razhublenaści, nie viedała, što i jak rabić. Adnak znajšlisia ludzi z padobnym dośviedam, jakija dali joj nieabchodnyja parady.
«… Kali Andreja ŭžo pieraviali na Vaładarku i ja pajšła zanieści jamu pieradaču, tam sustreła žonku Andreja Skurko. Jana mnie šmat čaho paraskazvała infarmacyjnaha. Jość taksama admysłovyja hrupy ŭ Telegram, Facebook, sajty… Navat kali prychodziš u punkt pryjomu pieradač, to sustrenieš vielmi šmat dobrych ludziej. Tam miesca takoje kulturnaje i cyvilizavanaje. Nieznajomyja ludzi zaŭsiody dapamohuć, kali ty zabyŭsia papierku ci asadku, padkažuć i nahadajuć, što i kudy padavać. Takoje hramadstva budučyni».
«U jaho była niejkaja samaachviarnaść»
Niahledziačy na masavy pieraśled niezaležnych žurnalistaŭ paśla prezidenckich vybaraŭ 2020 hoda, Andrej pryncypova nie źbiraŭsia pakidać Biełaruś.
Na pytańnie, ci padzialała Alesia pazicyju muža, jana adkazvaje:«Nie toje kab my kožny dzień heta abmiarkoŭvali, ale ja ž viedała, z kim žyvu. Kali ja jamu vykazvała niejkija pretenzii, što, maŭlaŭ, jość ža i svaje intaresy, nie tolki ahulnahramadskija; što važna nie tolki kulturnaje žyćcio i raźvićcio biełaruskaj movy; jon mnie sam pieryjadyčna havaryŭ: «Ty ž viedała, kaho vybirała».
Alesia padkreślivaje, što Andrej byŭ zaŭsiody za svabodnuju krainu i raźvićcio biełaruskaj kultury, dla jakoha jon rabiŭ usio mahčymaje.
«U jaho była takaja niejkaja samaachviarnaść. Jon ža viedaŭ, što adbyvajecca ŭ Biełarusi, i adbyvajecca ŭžo nie pieršy hod, nie druhi i navat nie dziasiaty, — apaviadaje Alesia. — Andrej taki byŭ zaŭsiody, jašče z 90-ch. Byvali momanty, kali jon mianie adukoŭvaŭ, nastaŭlaŭ, što nielha zabyvać pra śviata nacyjanalnaje, treba heta canić. Takaja ŭ jaho była ŭbudavanaja prašyŭka, pryrodnaja ŭłaścivaść. I nieviadoma navat, adkul jana ŭziałasia, i nie toje kab u nas byli niejkija intelihienty ŭ siamji. Čytali my ź im šmat, jon vučyŭsia ŭ licei BDU, jaki daŭ jamu dobruju bazu i, vidać, tam zavieršyłasia ŭ im takoje ŭnutranaje farmavańnie».
«Dumaju, što my nie mahli b žyć inakš»
Zhadvajučy ciapierašnija žyćciovyja vyprabavańni, jakija lahli jak na plečy Andreja, tak i ŭsich jahonych rodnych, Alesia miarkuje, što ŭsio skłałasia tak, jak pavinna było.
«Čym bolš prachodzić hetaha času, tym bolš razumieju, što była niejkaja pradvyznačanaść. My čytali ź im roznyja tvory pra histaryčnyja padziei, histaryčnych asob. Viedajem, što im «prylatała» jašče macniej ad tahačasnych uładaŭ, ale heta byli ludzi, jakimi zachaplalisia, i ŭ niejkaj stupieni my taksama paŭtarajem ich los. Nie toje kab my śpiecyjalna chacieli hetaha, prosta jość niejkija abstaviny, jakija sami pa siabie adbyvajucca. My ž nie viedajem usich nastupstvaŭ našych dziejańniaŭ, u niekatoryja momanty my prosta robim toje, što pavinny. Toje, da čaho lažyć naša duša».Alesia ličyć, što ŭsio, što ciapier adbyvajecca ŭ ichnaj siamji, i ŭvieś atrymany za hety čas dośvied majuć sens i dla čahości patrebny.
«Nichto nie viedaje, što było b, kali b my źjechali. Było b jano dla nas lepš ci horš, takija padziei nielha aceńvać na takim karotkim terminie.
Andrej nie ličyŭ, što trapić u turmu — heta niešta zusim strašnaje i što nielha hetaha ni ŭ jakim razie dapuskać.
Dla jaho važna było žyć u Biełarusi i karystacca tym, što tut jość: miascovaj enierhietykaj, mahčymaściu havaryć na biełaruskaj movie i čuć jaje ŭ adkaz na vulicach. Heta było dla jaho daražejšym za svabodu. Dumaju, što jon nie raskajvajecca, nie škaduje ab svaim vybary i zastajecca pry svaich pierakanańniach. Zrazumieła, hetaja situacyja zaraz sumnaja i dzieciam bieź jaho drenna, ale dumaju, što my nie mahli b žyć inakš».
Što Andrej Kuźniečyk piša ŭ listach z-za krataŭ
Pra kaštoŭnaści žyćcia
«A jašče pryhadałasia, jak ja kaliści zadumaŭsia pra toje, kudy paźnikali adčuvańni śviata. Dumać doŭha nie daviałosia — u mianie najlepšaja ŭ śviecie siamja; žonka, pra jakuju ja maryŭ ź pieršaj sekundy, jak pabačyŭ jaje; zaniatak, da jakoha maju paklikańnie i adukacyju. U mianie kožny dzień jak śviata, daŭ ja sabie tady adkaz. Vybačaj, što daloka nie kožny dzień było bačna, jak ja ŭdziačny, rady hetamu ščaściu. Spadziajusia, što ŭ nastupnym tomie ramanu našaha žyćcia ja budu bolš uvažlivy da «zhryzocinak» i padtočvalnikaŭ siamiejnaha ładu i zhody».
Pra baŭleńnie času i sustreču Novaha hoda ŭ SIZA
Pryvitańnie, lubimaja maja Alesia. Pieršy raz za ŭsie našyja supolnyja pražytyja hady sustreŭ Novy hod bieź ciabie. Zrešty, jak «sustreŭ» — praspaŭ. Kažuć, unačy hrymieli saluty, danosilisia viasiołyja vokličy zvonku, a ŭ ščylinach akanic byli bačnyja vobliki fajerverkaŭ, ale ja ŭsio praspaŭ.
Za miesiac ja ŭžo navučyŭsia mocna spać sa śviatłom i pad «huki džunhlaŭ», što ŭnačy vyryvajucca z ratoŭ roznych susiedziaŭ. Tak što lohka abychodžusia bieź biarušaŭ.
Chłopcy, jakija siadziać daŭžej, napiaredadni zrabili śviatočny stoł — sabrali ź pieradadzienych praduktaŭ niešta kštałtu torta. Tut nastroj stvarali chutčej śviatočnyja kłopaty, čym sam tort dy jahonaje pajadańnie.
Siońnia chadziŭ hulać pa śniezie i hladzieć na nieba. Z zabavak tut jašče łaźnia, knihi ź biblijateki i haziety pa padpiscy. Nu i z susiedziami parazmaŭlać, choć temy tut aščadžajuć — usio ž termin idzie nie na sutki, a na miesiacy.
Pra sukamiernikaŭ
Ciapier ja žyvu ŭ zamku ŭ samym centry stalicy. Urańni tut čuvać zvany Čyrvonaha kaścioła. Novyja susiedzi padzialilisia ŭsim, što treba na pieršy čas, u tym liku ručkaj, papieraj i kanviertam.U mianie za miesiac adbyłosia stolki niejmaviernych pavarotaŭ siužetu, što, zdavałasia, užo nie chopić zdolnaści ździŭlacca. Ale ŭsio novyja ludzi ździŭlali i mianie kožny dzień. I ŭ kožnaha svaja historyja, vartaja knihi, — pra pośpiechi ŭ žyćci, talenavitych dziaciej, luboŭ i čałaviečnaść. Jany tak zachoplena raskazvali pra svaje ŭmielstvy, što zdavałasia, ja razam ź imi:
— prajektavaŭ mietro pa-nad vulicaj Bahdanoviča,
— varyŭ piva na brovary ŭ Bielhii,
— adkryvaŭ restarany i pradavaŭ restaranny posud nievierahodnych formaŭ i niezapaminalnych nazvaŭ,
— stvaraŭ pamiać dla noŭtbukaŭ,budavaŭ «razumnyja» damy.
Viadučyja raspracoŭščyki, kandydaty navuk i biźnies-analityki navučyli mianie taksama maładzionnym hulniam — «Mafii», «Krakadziłu» i «Jość kantakt».
Pra štodzionnaść
U niadzielu pračytaŭ 700 staronak «Hrafa Monte-Krysta». Akazałasia, heta tolki pieršy tom. Času na čytvo tut bahata, ale niečakana dla mianie akazałasia, što knižnyja historyi amal nie čaplajuć, tamu što žyćcio samo pa sabie z zakručastym siužetam i niapeŭnaj raźviazkaj, a mo prosta tamu, što razvučyŭsia začaroŭvacca knižnym śvietam i drukavanym słovam.
***
Taksama pahadavaŭ miesiac baradu — vyrasła hustaja i ź siviznoj pasiaredzinie. Učora na Kalady pabačyŭ siabie ŭ lusterku, paśmiajaŭsia i zhaliŭ. Chłopcy kazali, praŭda, što mnie pasuje, ale, dumaju, naśmichalisia.
Na zdaroŭje nie narakaju, imunitet paśla vosieńskaha kovidu nivodnaj akreścinskaj chvaroby da mianie nie padpuściŭ. Ježa dyjetyčnaja, vada takaja ž, jak u nas na Anharskaj, — dobraja.
Vinšavańni siamji
Atrymaŭ tvoj list pad numaram dva i pieračytaŭ užo dziesiać razoŭ. Heta najlepšy padarunak na dzień naradžeńnia, jaki tolki možna ŭjavić. Dziakuj tabie ahromnisty za dobryja, ciopłyja, čułyja słovy.Darahaja maja Alesia, Janačka i Maciejka!
Z Novym hodam vas!
Zyču vam zdaroŭja, radaściaŭ i cikavostak. Bo cikavyja i radasnyja dni pralatajuć chutčej i zrobiać bližejšaj našu sustreču. A jak sustreniemsia, vam budzie što apavieści, a mnie što pasłuchać i pahladzieć na fotačkach.
