«Źniščajuć najlepšaje, što zastałosia ŭ adukacyi». Repietytar Jaŭhien Liviant raskazaŭ, što ŭ Minsku zakryvajuć licei
Aficyjnych kamientaryjaŭ ad Ministerstva adukacyi z hetaj nahody pakul niama. Chiba što reakcyjaj možna nazvać niekalki publikacyj na praŭładnych telehram-kanałach, dzie viadomaha piedahoha abvinavačvajuć u chłuśni i ŭsialak źnievažajuć za tuju infarmacyju, jakuju jon apublikavaŭ. Pry hetym, miarkujučy pa navinach ź minskich i abłasnych licejaŭ, najhoršyja aściarohi piedahohaŭ i baćkoŭ paćviardžajucca.
«Baćki paviedamlajuć, što licei nieŭzabavie zakryjucca»
Historyja z mahčymym zakryćciom licejaŭ pačałasia jašče viasnoj hetaha hoda. U krasaviku na sajcie minskaha Liceja № 1 źjaviłasia abjava ab tym, što novaha naboru vučniaŭ nie budzie. Paśla taho, jak hetaj navinoj na svajoj staroncy ŭ sacsietkach z abureńniem padzialiŭsia viadomy biełaruski repietytar Jaŭhien Liviant, praź niekalki hadzin z aficyjnym kamientaryjem vystupiŭ ministr adukacyi. Ihar Karpienka paviedamiŭ, što hetaja infarmacyja fejk, što licej zakryvać nichto nie płanuje, a sajt liceja byŭ uzłamany nieviadomymi.
Dahetul, u lutym, Ihar Karpienka naviedvaŭ licei i zadavaŭsia pytańniem ab roli hetych ustanoŭ adukacyi.
«U kantekście profilnaha navučańnia, adkryćcia kłasaŭ z pavyšanym uzroŭniem vyvučeńnia pradmietaŭ nie tolki ŭ himnazijach, ale i ŭ siarednich škołach, paŭstaje pytańnie, jakuju rolu ŭ sučasnaj sistemie adukacyi adyhryvajuć ahulnaadukacyjnyja licei? U čym siońnia ich značnaść i nieabchodnaść?» — kazaŭ jon.
Tady ž Karpienka zajaviŭ, što apraŭdanym u krainie jon bačyć funkcyjanavańnie rajonnych i abłasnych licejaŭ, u jakich mohuć praciahnuć navučańnie na treciaj stupieni navučency z bazavych, małakamplektnych sielskich škoł i tych škoł, dzie niama kvalifikavanych kadraŭ dla adkryćcia profilnych kłasaŭ.
Ihar Karpienka, ministr adukacyi. Fota: rgazeta.by.
«Ale jakaja rola astatnich licejaŭ? Čym jany adroźnivajucca ad himnazij i siarednich škoł z profilnymi kłasami? Tak, naprykład, dla minskich navučencaŭ dziejničajuć dva licei (u Leninskim i Maskoŭskim rajonach), a taksama Licej BNTU.
Ni ŭ adnym ź ich niama internata, navučajucca tolki staličnyja školniki, realizujucca tyja ž prahramy, što i ŭ profilnych kłasach škoł i himnazij. Moža, mienavita tamu i konkurs u ich nie taki ŭžo i vysoki. Dumaju, pryjšoŭ čas razabracca ŭ hetym pytańni», — skazaŭ ministr adukacyi.
Minuła paŭhoda.
«Niekalki dzion tamu mnie napisała maci adnaho z vučniaŭ minskaha Liceja № 2. Jana raskazała, što licej znachodzicca pad pahrozaj zakryćcia, i što zdarycca heta moža jašče da kanca navučalnaha hoda.
Žančyna nie chavała svajho imia, pakinuła numar telefona. My pahavaryli ź joj. Jana patłumačyła, što da mianie jana źviarnułasia z nadziejaj, što z dapamohaj sacsietak (mianie šmat chto čytaje) ja zmahu danieści hetuju historyju da šyrokaj publiki, i ŭ baćkoŭ źjavicca nadzieja adstajać licej», — kaža Jaŭhien Liviant.
«Licej zakryjuć, a nas pieraviaduć u himnaziju»
Jak pryznaŭsia repietytar, spačatku jon i sam nie pavieryŭ u praŭdapadobnaść hetaj historyi, bo byŭ upeŭnieny, što ad hetaj idei Ministerstva adukacyi admoviłasia.
«Ja vyrašyŭ pravieryć infarmacyju. Z druhoha minskaha liceja ŭ mianie zajmajucca vučni. Uzrovień viedaŭ, jaki tam dajuć, — vydatny. Jany pieramožcy alimpijad vielmi vysokaha ŭzroŭniu. Pytajusia ŭ ich: «Jak spravy ŭ licei?» Jany: «Kažuć, što licej zakryjuć, a nas pieraviaduć u himnaziju № 40 u Sierabrancy». Patelefanavaŭ znajomaj nastaŭnicy z druhoha liceja. Jana: «Skazali, što zakryvajuć, a ŭ naš budynak chočuć pieravieści piedahahičny kaledž».
Jaŭhien Liviant
Nie palenavaŭsia i patelefanavaŭ nastaŭniku ŭ Licej № 1. Adkaz: «Zakryvajuć. Naboru ŭ 10-y kłas nie budzie».
Liviant vyrašyŭ daviedacca, zakryvajuć licei tolki ŭ Minsku, ci ŭvohule pa ŭsiej krainie. Patelefanavaŭ piedahohu z mahiloŭskaha liceja, ale i jana skazała toje ž samaje. Paśla hetaha Jaŭhien Barysavič napisaŭ post na svajoj staroncy ŭ Facebook:
«Licei — usio? Ab čarhovaj sprobie začynić ahulnaadukacyjnyja licei (usie ci značnuju častku) mnie ŭžo niekalki dzion kažuć i pišuć nastaŭniki i baćki vučniaŭ. U vučniaŭ, jakija pastupili i ciapier vučacca ŭ licejach, mahčymaść davučycca budzie, ale novych naboraŭ, miarkujučy pa ŭsim, užo nie praduhledžana. Ciapier zrazumieła, što hetyja płany nikudy nie padzielisia, ich realizacyju viasnoj 2021 adkłali na niekatory čas, ale ciapier da ich viarnulisia».
«Reakcyja ludziej zrazumiełaja. Bo ŭ hetym rašeńni niama nijakaj łohiki»
Post Jaŭhiena Barysaviča sapraŭdy vyklikaŭ vialiki hramadski rezanans. Z-za absurdnaści situacyi z mahčymym zakryćciom licejaŭ kamientaryi ad baćkoŭ školnikaŭ pasypalisia z samych roznych kutkoŭ krainy.
«Reakcyja ludziej zrazumiełaja. Bo ŭ hetym rašeńni niama nijakaj łohiki, — kaža Jaŭhien Liviant. — Skažu navat bolš: asabista ja nie padzialaju pazicyju «krainie nie patrebnyja razumnyja ludzi, tamu što ź ich chočuć zrabić šeruju masu». I ja ŭpeŭnieny, što heta nie palityčnaje rašeńnie. Na rozum prychodzić znakamitaja fraza Robierta Dž. Chenłana: «Nikoli nie prypisvajcie złomu namieru toje, što całkam možna rastłumačyć hłupstvam».
Hetym razam aficyjnych kamientaryjaŭ ad Ministerstva adukacyi paśla pasta Jaŭhiena Livianta ŭ sacsietkach nie było. Zatoje za nastupnyja niekalki dzion pra jaho vielmi krasamoŭna vykazaŭsia viadomy praŭładny tielehram-kanał.
«Pastaralisia i pryśviacili mnie ažno try posty za dva dni. U pryncypie, adzin ź ich ja schilny ličyć adkazam Minadukacyi», — kamientuje piedahoh.
Spačatku ŭ tym poście Jaŭhiena Barysaviča abražajuć, a ŭnizie nibyta papularna tłumačać, što licei nie zakryvajuć, a pierahladajuć pryncypy ich pracy. Tak, naprykład, ustupnyja ispyty buduć pravodzić u piśmovaj formie i pa adzinych tekstach. Pry hetym zadańni dla ŭstupnych ispytaŭ budzie raspracoŭvać RIKV.
Akramia hetaha paviedamlajecca, što ŭ Minadukacyi ciapierašniaj vosieńniu «dobra tak pierapravieryli» hetyja navučalnyja ŭstanovy. I pa vynikach hetych pravierak čynoŭnikaŭ zaniepakoiła dublavańnie profilaŭ u roznych licejach, raźmieščanych u adnym horadzie, a taksama niemahčymaść dostupu dla navučańnia ŭ ich dziaciej z pravincyi. Bo ŭ ich niama internataŭ.
«Paśla majho posta nastaŭniki raskazali mnie, što 1 śniežnia ŭ Licei № 2 pavinna adbycca sustreča kiraŭnictva Leninskaha rajona z kalektyvam. I hałoŭnaj temaj hetaj sustrečy budzie «zakryćcio liceja». Paśla hetaha schodu mnie raskazali pra jaho vyniki, — kaža Jaŭhien Liviant. — A vyniki takija: licej zakryvajuć, pra heta paviedamili na sustrečy. Skazali, što naboru ŭ 10-ja kłasy nie budzie.
Što rabić z płatnymi hrupami, u jakich vučni 9-ch kłasaŭ užo niekalki miesiacaŭ rychtujucca da pastupleńnia ŭ licei, nichto nie rastłumačyŭ. Taksama niezrazumieła, što budzie z nastaŭnikami: praz paŭhoda pracy pazbavicca pałova ź ich, jašče praz hod usie astatnija. Ułasnuju buchhałteryju ŭ liceja ŭžo zabrali. Pry hetym usie rasparadžeńni dajucca ŭ vusnaj formie, nijakich piśmovych zahadaŭ i rasparadžeńniaŭ niama. Čynoŭniki paćvierdzili, što taki ž los čakaje Licej № 1.
Historyja z zakryćciom licejaŭ vypłyła vonki tolki ciapier, ale klučavyja rašeńni byli pryniatyja jak minimum miesiac tamu, a moža, i raniej. I nie na ŭzroŭni rajona ci horada, a značna vyšej. Mnohija nastaŭniki aburalisia, što daviedalisia pra zakryćcio liceja vypadkova: ad baćkoŭ vučniaŭ i ad vykładčykaŭ piedkaledža, jaki pavinien pierajechać u budynak liceja, a nie ad svajho načalstva».
«Navošta refarmavać toje, što i tak dobra pracuje?»
Na dumku Jaŭhiena Livianta, zakryćcio licejaŭ budzie prachodzić pad vyhladam rearhanizacyi i aptymizacyi.
«Ale ja ŭsio roŭna ščyra nie razumieju, navošta refarmavać toje, što i tak dobra pracuje, — ździŭlajecca piedahoh. — Tak, va ŭstupnych ispytach u licei jość niedachopy. I ja taksama z hetym zhodny. Ale ž hetuju prablemu možna vyrašyć. Navošta zakryvać licei, u jakich pracujuć vielmi mocnyja piedahohi, jakija dajuć vysoki ŭzrovień viedaŭ?
U Minsku piać licejaŭ. Čynoŭnikam zdajecca, što heta šmat? Dyk u Minsku ž i žyvie piataja častka nasielnictva Biełarusi. Nie va ŭsich minskich licejach jość internaty, kab u ich mahli vučycca dzieci z pravincyi? Dyk pabudujcie internaty, buduć vučycca.
Začynić licei, tamu što ŭ ich adnolkavyja profili? A što, mocnyja matematyki pavinny być tolki ŭ adnoj navučalnaj ustanovie krainy? Adnolkavyja profili pavinny być. Kankurencyja zaŭsiody daje vydatnyja vyniki.
Kali havorka idzie ab skaračeńni biudžetnych srodkaŭ (čynoŭniki zajaŭlali, što navučańnie liceistaŭ abychodzicca dziaržbiudžetu na 35% daražej za navučeńnie školnikaŭ ź siarednich škoł, — zaŭv. «NN»), to nie dumaju, što zakryćcio niekalkich licejaŭ daść choć jakuju značnuju ekanomiju. Nu, i treba razumieć: padrychtoŭka majstra sportu zaŭsiedy abychodzicca značna daražej za padrychtoŭku trećcierazradnika.
Padvodziačy vysnovy, Jaŭhien Liviant vykazaŭ upeŭnienaść u tym, što prymajučy takija rašeńni, Ministerstva adukacyi dabivaje lepšaje, što zastałosia ŭ biełaruskaj sistemie adukacyi. Na dumku piedahoha, padobnaje rašeńnie jašče macniej pahoršyć situacyju z padzieńniem kvalifikacyi piedahohaŭ, uzroŭniem viedaŭ vučniaŭ i narastajučym adtokam vypusknikoŭ u VNU susiednich krain.
Chronika adukacyjnych «reform» himnazij i licejaŭ
Nahadajem, heta daloka nie pieršaja sproba paŭpłyvać na pracu licejaŭ i himnazij u Biełarusi.
2003 hod. Likvidavali Nacyjanalny dziaržaŭny humanitarny licej imia Jakuba Kołasa. Pryčyna — «aptymizacyja sistemy respublikanskich ustanoŭ adukacyi».
Žnivień 2010-ha. Minadukacyi stvaryła kamisiju dla pravierki pracy biełaruskich himnazij. Pryčyna — tady jašče namieśnik ministra adukacyi Kazimir Faryno byŭ niezadavoleny konkursam u asobnyja himnazii (1,1 čałavieka na miesca, — zaŭv. «NN») i ličyŭ pastupleńnie ŭ ich farmalnaściu. Tady ž jon vykazaŭ sumnieŭ u metazhodnaści pracy niekatorych himnazij.
Žnivień 2012-ha. Deputat parłamienta Anatol Hłaz prapanavaŭ likvidavać himnazii i ahulnaadukacyjnyja licei. Pryčyna — «na navučańnie himnazista i liceista vyłučajecca na 35% bolš srodkaŭ, čym na školnika. Pry hetym vyniki himnazij na alimpijadach nižejšyja za čakanyja». Jašče adna nahoda dla skasavańnia himnazij i licejaŭ, pa słovach Hłaza —«rezkaje rassłajeńnie ŭzroŭniu ahulnaj siaredniaj adukacyi ŭ krainie», maŭlaŭ, u hetych ustanovach kancentrujucca lepšyja vučni i nastaŭniki.
Luty 2016-ha. ministr adukacyi Michaił Žuraŭkoŭ vyrašyŭ «praanalizavać jakaść himnazičnaj adukacyi i pryniać rašeńnie ab metazhodnaści pracy asobnych himnazij». Pryčyna — «niekatoryja himnazii nie adužali kantrolnyja ličby pryjomu».
Žnivień 2017-ha. Ministr adukacyi Ihar Karpienka vysunuŭ ideju źmianić praviły pastupleńnia ŭ himnazii i ŭzmacnić žorstkaść patrabavańniaŭ da ŭzroŭniu adukacyi tam pa profilnych pradmietach. Jašče adna inicyjatyva — prybrać licei ź sistemy prafiesijna-techničnaj adukacyi. Zachavać jon prapanavaŭ tolki kaledžy.
Vierasień 2017-ha. Vice-premjer Vasil Žarko vykazaŭsia za admienu ŭstupnych ispytaŭ u himnazii, kab «adbor talenavitych dziaciej nie pieratvaryŭsia ŭ spabornictva baćkoŭskich kašalkoŭ».
Studzień 2018-ha. U Biełarusi admianili ustupnyja ispyty ŭ himnazii. Ad zvyčajnych škoł jany stali adroźnivacca tolki prahramaj paśla dziaviataha kłasa. Konkursny adbor zachavali tolki padčas pryjomu ŭ 5-ja kłasy himnazij-kaledžaŭ mastactvaŭ.
Žnivień 2020-ha. Staličnyja čynoŭniki vyrašyli ŭziać pad asablivy kantrol pryvatnyja škoły z metaj «praanalizavać jakaść adukacyi, jakaja pradastaŭlajecca, prakantralavać vykanańnie sanitarnych norm i praviłaŭ».
Łukašenka asabista prajšoŭsia pa Licei BDU, vypuskniki jakoha padpisali adkryty zvarot za sumlennyja vybary, i skazaŭ, što ŭ hetych ścienach «vychavali novaje, svabodnaje pakaleńnie, jakoje nas ciapier i paprakaje».
Studzień 2021-ha. Minadukacyi prezientavała prajekt novaha Kodeksa ab adukacyi. U im, darečy, jość punkt pra toje, što «śpiecyjalizavanyja licei stvarajucca, rearhanizujucca i likvidujucca pa rašeńni prezidenta, urada abo ŭpaŭnavažanych imi orhanaŭ».
Luty 2021-ha. U pryvatnych škołach prajšli pravierki. Kiraŭnictva hetych škoł aścierahajecca, što kali ich abaviažuć prachodzić licenzavańnie, mnohija pryvatnyja škoły buduć vymušanyja začynicca.
