«Kitajcy nie ŭ zachapleńni ad palityčnaha kryzisu ŭ Biełarusi». Ci moža Łukašenka raźličvać na padtrymku Piekina?
Va ŭmovach finansavaha cisku z boku Zachadu biełaruski režym spadziajecca atrymać hrošy ad tych, kaho ličyć sajuźnikami. Na pieršych pazicyjach tut Rasija i Kitaj. Ale ci jość padstavy raźličvać na Piekin u vyrašeńni ekanamičnych prablem?
«Kitaj caniŭ Biełaruś za paradak i mocnuju centralnuju ŭładu»
Ź finansavych spravazdač vynikaje nastupnaje: za pieršaje paŭhodździe 2021-ha ekspart u Kitaj skłaŭ 398 miljonaŭ dołaraŭ, a voś impart z Kitaja — 1 miljard 862 miljonaŭ dołaraŭ. Ale navat toje — kropla ŭ mory ad taho, što za hety ž čas Kitaj pastaviŭ u ES (za 2020 hod kitajski ekspart u Jeŭropu — $568 miljardy). Kitaj zaŭždy razhladaŭ Biełaruś jak tramplin na hety vializny rynak, naŭrad ci kitajcy zacikaŭlenyja ŭ vyklučna kitajska-biełaruskich adnosinach, im chaciełasia b bolš praduktyŭna handlavać ź Jeŭropaj.
Pry hetym ustupleńnie Biełarusi ŭ Suśvietnuju handlovuju arhanizacyju było adnoj z hałoŭnych umovaŭ biełaruska-kitajskaha ekanamičnaha siabroŭstva, i hetaj zimoj my mielisia ŭstupić u SHA, ale Ministerstva kamiercyi ZŠA znoŭ pryznała Biełaruś krainaj ź niarynkavaj ekanomikaj.
Zavod bielenaj celułozy ŭ Śvietłahorsku, u jaki inviestavali kitajcy
«Udumlivyja, praličanyja i maksimalna prahmatyčnyja kitajcy daloka nie ŭ zachapleńni ad palityčnaha kryzisu paśla 9 žniŭnia i zachodnich sankcyj suprać režymu — tak apisvaje ekanamičnuju łohiku kitajcaŭ analityk Centra ŭschodnich daśledavańniaŭ Kamil Kłysinski. — Kitaj da 9 žniŭnia 2020 caniŭ Biełaruś za paradak i mocnuju centralnuju ŭładu, jakaja była zdolnaja vieści dyjałoh z Zachadam i siabravać z Rasijaj, ciapier ža Biełaruś daloka syšła ad svajho raniejšaha statusu, što stavić pad pytańnie budučyniu kitajska-biełaruskich adnosin.
Z hledzišča Piekina Biełaruś nie adpaviadaje svajoj reputacyi stabilnaha, nadziejnaha i biaśpiečnaha «mostu» pamiž Uschodam i Zachadam, a tamu nie moža harantavać bieśpierabojnaść pastavak kitajskaha ekspartu ŭ ramkach prajekta «Adzin šlach».
Taksama heta ŭžo nie samaje ŭdałaje miesca dla inviestavańnia i łahistyčnych prajektaŭ, kštałtu «Vialikaha kamienia». Tamu Kitaj nie śpiašajecca ni ź finansavaj, ni z palityčnaj padtrymkaj Łukašenki, što dumaju, mocna zasmučaje Minsk».
Kłysinski kanstatuje, što izalavanaja z boku ES i ZŠA Biełaruś nie moža ničoha harantavać i niepatrebna Kitaju, u hetych umovach možna čakać rost intaresu Piekina da Ukrainy.
U toj ža čas Łukašenka pahražaje Hiermanii spynić tranzit ich hruzaŭ u Rasiju i Kitaj.
«Z takim hłyboka niehatyŭnym inviestycyjnym klimatam Kitaj nie namierany zabiaśpiečvać Biełaruś vialikim stabilizacyjnym kredytam, i navat inviestycyjnaja kredytnaja linija pad pytańniem», — kaža Kłysinski.
A što z kitajskimi kredytami?
Dla Biełarusi na dadzieny momant adkryta šmatmiljardnaja kredytnaja linija ŭ kitajskich bankach. Ciapier biełarusy mohuć karystacca amal 5 miljardami dalaraŭ pad adnosna tanny pracent (2-5%), ale hetaha nie robiać. Praz Bank Raźvićcia, naprykład, možna pryciahnuć da 700 miljonaŭ dołaraŭ dla jurasobaŭ luboj formy ŭłasnaści. Ale pad jakija ŭmovy? Na 50% heta źviazany kredyt, jaki praduhledžvaje abaviazkovy ŭdzieł kitajskaha boku ŭ realizacyi prajekta abo svaimi pasłuhami, abo ludźmi, abo tavarami.
Jašče tryma miljardami dalaraŭ možna karystacca pry nie mienš jak 60% udziele kitajskaha boku ŭ pramysłovym prajekcie, abo 35% u infrastrukturnym. $1,4 miljarda možna ŭziać pad harantyi ŭrada Biełarusi.
Ale hetyja hrošy nie čapajuć. Ekanamisty robiać vysnovu, što heta sistemnaja prablema.
«Nasamreč jašče da palityčnaha kryzisu, kali navat u našych bankach byŭ lišak likvidnaści, vidavočna była adsutnaść dobrych inviestprajektaŭ. Z kitajskaj kredytnaj linijaj zadača jašče bolš składanaja — treba nie prosta dobry prajekt, a dobry prajekt, jaki cikavy kitajcam i jaki možna zrabić z kitajskimi padradčykami i partniorami. U nas ža pakul dośvied supracoŭnictva źmiašany, z adnaho boku jość udałyja prajekty, ź inšaha — jość vielmi prablemnyja kštałtu Śvietłahorskaha kambinata. Pryvatniki nie chočuć tudy leźci praz palityčnyja ryzyki i adsutnaść dośviedu raboty z kitajcami, dziaržaŭnyja kampanii bačać niaŭdałyja prykłady supracoŭnictva i lišni raz nie lezuć taksama. Paśla palityčnaha kryzisu zhas i intares Kitaja», — ličyć akademičny dyrektar BEROC Kaciaryna Barnukova.
A što ž z parkam «Vialiki kamień», pra jaki tak hučna zajaŭlali ŭłady?
«Ideja «Vialikaha kamienia» była ŭ vyhadnym hieahrafičnym stanoviščy Biełarusi i ilhotach. Ale hetyja plusy siońnia mocna pierakryvajucca praz sankcyi i palityčny kryzis», — kaža Kaciaryna Barnukova.
U toj ža čas, biełaruska-kitajski industryjalny park heta nie ŭnikalny prajekt, Kitaj imkniecca stvarać takija parki pa ŭsim śviecie, i biełaruski na ich fonie nie vyłučajecca zvyšpośpiechami.
Pakazalny momant biełaruska-kitajskaha supracoŭnictva — pastaŭka našych traktaroŭ, jakija, pavodle kitajskaj presy, prajavili siabie nie lepšym čynam: kitajcy vyrašyli prosta skapijavać patrebnyja im techničnyja napracoŭki i admovicca ad pastavak.
Biaśpieka i abarona — najbolš pierśpiektyŭny kirunak
Treci kirunak biełaruska-kitajskaha supracoŭnictva — vajskovaja śfiera i pytańni biaśpieki, biełaruskija siłaviki nazyvajuć heta «žaleznym braterstvam».
Akurat taki hety kirunak vyhladaje najbolš pierśpiektyŭnym i cikavym kitajcam, ale nie moža harantavać kredyty i hrošy.
Jašče ŭ 2017-m baki padpisali ŭhodu, što buduć razam supraćdziejničać «kalarovym revalucyjam». Kitajcy pradastavili biełaruskim siłavikam vučycca ŭ kitajskich univiersitetach u intaresach MUS. Na biaspłatnuju prahramu źjeździli dzieci kiraŭnikoŭ MUS — Karajeva, Burmistrava.
Biełaruś taksama maje kantrakty z Kitajem u śfiery VPK, ale z pryviedzienaj pa finansavych spravazdačach možna zrazumieć, što ŭ ahulnaj karcinie handlovaha abarotu hłabalna nie ŭpłyvajuć na paradak dvuchbakovych ličbaŭ.
Reziumujučy, možna padsumavać, što niahledziačy na pafasnyja zajavy ab «usiepahodnym partniorstvie» Kitaj hublaje intares da Biełarusi, spadziavańni na finansava-palityčnuju padtrymku mohuć zastacca tolki na ŭzroŭni słovaŭ.
