Maksim Ačaretni raskazaŭ pra padrychtavanyja śpisy na zvalnieńnie daktaroŭ, jakija nie daspadoby ŭładam, i novuju pracu ŭ Adesie
Były hałoŭny doktar 3-j dziciačaj balnicy Minska, reanimatołah Maksim Ačaretni pierajechaŭ va Ukrainu paśla taho, jak byŭ zvolnieny sa svajoj pasady ŭ krasaviku.
U interviju «Svabodzie» jon raskazaŭ pra abstaviny zvalnieńnia nia tolki jaho, ale i šerahu kiraŭnikoŭ medyčnych ustanovaŭ Biełarusi, vykazaŭ zdahadku, chto z vysokich uradoŭcaŭ prymaje rašeńnie pra heta, i raskazaŭ pra padrychtavanyja «śpisy lekaraŭ, jakija nie daspadoby» — kandydataŭ na zvalnieńnie.
«Za ŭsie hetyja hady ŭ medycynie nikoli nia dumaŭ pra toje, kab źjechać z krainy»
— Biełaruskija pacyjenty stracili jašče adnaho viadomaha lekara vysokaj kvalifikacyi. Što paŭpłyvała na rašeńnie pierajechać u inšuju krainu? Ci była paśla zvalnieńnia mahčymaść pracavać u Biełarusi pavodle specyjalnaści?
— U mianie faktyčna pieršy dzień pracy va Ŭkrainie. Ja ŭładkavaŭsia ŭ šmatprofilnuju pryvatnuju kliniku Odrex u Adesie, pracuju anestezijolaham-reanimatolaham. Na žal, maja rodnaja kraina mianie nie pryniała ŭ jakaści anestezijolaha-reanimatolaha. Kali mianie zvalniali, było skazana, kab ja nie šukaŭ pracu ŭ dziaržaŭnych medyčnych ustanovach Biełarusi. Pa zmaŭčańni, u pryvatnych centrach nibyta moh pracavać. Ale z pryvatnymi medyčnymi ŭstanovami prablema — jany bajacca brać na pracu zvolnienych lekaraŭ. Ja mieŭ hutarki ŭ pryvatnych klinikach, i vialiki dziakuj im za heta. Jany prapanoŭvali vielmi nievysokuju zarabotnuju płatu, jakaja mianie kateharyčna nie zadavalniała. Ja dumaju, što jany zaprašali mianie, kab zrabić sabie plusik u karmu na budučyniu, ale ahučvali takija ličby zarobku, kab ja admoviŭsia.
Mnie 48 hadoŭ, ja pačaŭ pracavać u medycynie z 1989 hodu. Adrazu nie atrymałasia pastupić u medyčny instytut, i hod pracavaŭ sanitaram, potym pastupiŭ, padčas vučoby pracavaŭ medbratam. Skončyŭ instytut pa specyjalnaści artaped-reŭmatolah, ale praz hod pieraspecyjalizavaŭsia ŭ anestezijolaha-reanimatolaha, bo hetaja praca bolš padabałasia. Ciapier škaduju, darečy. Bo praca artapeda nia mienš cikavaja, ja hetaha nie razumieŭ, kali byŭ maładym doktaram.
Za ŭsie hetyja hady ŭ medycynie ja nikoli nia dumaŭ pra toje, kab źjechać z krainy. Siamja, na žal, zastałasia ŭ Biełarusi, pakul u ich niama mahčymaści pierajechać. Kali mianie zaprašali, mierkavałasia, što ja mahu pryjechać ź siamjoj. Ale tak skłalisia abstaviny, što nia možam my ŭsie razam być.
«Nia tolki mianie pazbavili pracy. U adzin dzień sa mnoj zvalniałasia 4 ci 5 hałoŭnych lekaraŭ»
— Davajcie zhadajem abstaviny vašaha zvalnieńnia. Vy kazali raniej u interviju, što padstavaj staŭ vaš podpis za pretendenta ŭ prezydenty Viktara Babaryku padčas vybarčaj kampanii. Napeŭna, było šmat čyńnikaŭ. Raskažycie, jak heta adbyvałasia?
— Podpis za Babaryku, mahčyma, byŭ farmalnaj pryčynaj. Sprava ŭ tym, što nia tolki mianie pazbavili pracy. U adzin dzień sa mnoj zvalniałasia 4 ci 5 hałoŭnych lekaraŭ. Za adno i toje ž. Prosta pra ich tak aktyŭna nie raspaŭsiudžvałasia infarmacyja ŭ sacyjalnych sietkach. I da mianie byli zvalnieńni. Viedaju, što namieśnik hałoŭnaha lekara bolnicy chutkaj dapamohi pa adnoj z takich pryčynaŭ byŭ zvolnieny. Jon supier-specyjalist u svajoj specyjalnaści, nia tolki administratar. Tym nia mienš čamuści Miensku jon nie spatrebiŭsia. Na moj pohlad, heta biada.
«Jany chočuć rukami kiraŭnikoŭ na miescach usio zrabić»
— Vy nie zvalniali svaich padnačalenych, jakija ŭdzielničali ŭ pratestach, brali na pracu tych lekaraŭ, jakich zvolnili ź inšych špitalaŭ…
— Nie zvalniaŭ i braŭ na pracu. Rustam Izatulin, moj dobry siabra, u adzin dzień sa mnoj napisaŭ zajavu na zvalnieńnie. Skazaŭ: «Ja viedaju, što ciabie zvalniajuć, ja ŭ takoj sytuacyi pracavać nia budu. Ty apošni dzień pracuješ, padpišy maju zajavu na zvalnieńnie». Ja padpisaŭ, i jon razam sa mnoj i syšoŭ. Andrej Vituška — doktar vysokaj klasy, reanimatolah-neanatolah. Padajecca, jon adziny abaraniŭ kandydackuju na biełaruskaj movie. (Maksim Ačaretni braŭ na pracu zvolnienych Izatulina i Vitušku).
Byli zatrymańni i supracoŭnikaŭ majoj byłoj lakarni. Ja praanalizavaŭ statystyku. U kožnaj medyčnaj ustanovie byŭ prykładna adnolkavy pracent zatrymanych medykaŭ. 3-ja dziciačaja lakarnia — nievialikaja, spamiž kala 450 čałaviek maich padnačalenych troje byli zatrymanyja. My adrazu pisali chadajnictvy ŭ sudy. Spačatku ludziej nadoŭha nie sadzili. Naša medsiastra noč siadzieła, u paniadziełak byŭ sud, paśla jakoha jaje vyzvalili, ale ź vialikim štrafam. Potym pačali sadžać na 15 sutak sa štrafam, potym na 30 sutak sa štrafam, ciapier kryminałku šyjuć. Jak ža tak?
Maksymalna, čym moh, ja dapamahaŭ. Zvanili mnie z roznych arhanizacyj, kab zvalniać ich. A na jakoj padstavie zvalniać? Ja pytaŭsia, ci budzie mnie niejki zahad, kab zvalniaŭ. Nie, heta vy budziecie zvalniać, adkazvali. Nie, ja nikoha nia budu zvalniać, havaryŭ. Jany chočuć rukami kiraŭnikoŭ na miescach usio zrabić. Niechta viadziecca na heta. A ja za svajoj reputacyjaj saču. Ja liču hańbaj tak rabić.
— Paviedamlałasia, što za adnaŭleńnie vas na pracy źbiraŭsia zmahacca kalektyŭ lakarni. Čamu nie atrymałasia? Ci mahło atrymacca?
— Kali ja pryjšoŭ raźvitvacca, jany skazali, što napisali list, kab mianie nie zvalniali, i padpisali jaho. Ja paprasiŭ nie davać listu chodu. Navošta im jašče maje prablemy, im pracavać i žyć u Miensku. Na maju prośbu mnie addali hety list z podpisami. Skazali, kab rabiŭ ź im, što zachaču.
— Nadzieja Piatroŭskaja — byłaja zahadčyca adździaleńnia RNPC dziciačaj ankalohii, hiematalohii i imunalohii, jakaja zvolniłasia na znak pratestu paśla taho, jak źniali z pasady jaje dyrektarku, a paźniej była vymušanaja źjechać u Čechiju, — kazała ŭ interviju, što jana ličyć, što byŭ šaniec na samym pačatku ŭ kalektyvaŭ adstajać i dyrektara RNPC kardyjalohii, i jaje centru, kali b byŭ sapraŭdy masavy strajk lekaraŭ na samym pačatku. Ci zhodnyja vy?
— Ciažka mierkavać, ale mnie niajasna, jak možna zrabić strajk medykaŭ. Kali jany nia pojduć pracavać, heta, biezumoŭna, vyklikaje niezadavolenaść nasielnictva. Možna adkłaści planavyja aperacyi i špitalizacyi, ale na jaki čas? Ludziam patrebnaja medyčnaja dapamoha. Nijakuju nieadkładnuju dapamohu zusim nijak nie admieniš. Ludzi b nie zrazumieli, mnie tak padajecca. Ja nie ŭjaŭlaju, jak zrabić strajk medykaŭ. Kažuć, što heta mahčyma, ale sam mechanizm mnie niezrazumieły.
— Vy nia tolki specyjalist vysokaj klasy, jaki za doŭhija hady pracy ŭratavaŭ sotni dziciačych žyćciaŭ, ale i spraktykavany menedžar. Vy pavinny viedać, jak prymajucca rašeńni na bolš vysokim uzroŭni, i viedać pra nastroi medyčnaha čynavienstva. Ci jość tam uśviedamleńnie katastrafičnaj sytuacyi dla medycyny ŭ bližejšaj budučyni, kali praciahnucca zvalnieńni, represii, adjezd daktaroŭ?
— Heta idzie źvierchu. Ja absalutna dakładna viedaju, što rašeńnie ab maim zvalnieńni nie išło ad majho niepasrednaha načalstva, kamitetu achovy zdaroŭja. Ja dakładna viedaju, što heta išło źvierchu i jašče vyšej. A chto? Mahu tolki mierkavać, što ź Minzdaroŭja, a moža i vyšej, naprykład ad Natalli Ivanaŭny, jakaja kuryruje systemu achovy zdaroŭja. Na moj pohlad, Pinievič, jakija b ni byli jaho čałaviečyja jakaści, — specyjalist-administratar najvyšejšaj klasy, naŭrad ci b jon išoŭ na takija zachady.
— Što vam viadoma pra nastroi kalehaŭ u Biełarusi? Jak šmat medykaŭ dumajuć pra toj krok, jaki zrabili vy?
— Statystyki nie viadu. Z razmovaŭ vynikaje, što vielmi mnohija chočuć źjaždžać. Interny, maładyja lekary, jak tolki skančajuć universytet, adrazu sadziacca za movy — polskuju, niamieckuju, anhielskuju, i jak tolki jość mahčymaść, šukajuć pracu. U Polšču i Niamieččynu biełaruskich lekaraŭ biaruć z zadavalnieńniem. Zdajuć ispyty i prystupajuć da pracy. Z majho byłoha adździaleńnia, jakim ja kiravaŭ, dva čałavieki źjechali ŭ Niamieččynu pracavać, adzin — u ZŠA.
— Čym adroźnivajecca ŭkrainskaja systema achovy zdaroŭja ad biełaruskaj?
— Nie mahu paraŭnoŭvać, bo ja zusim niadaŭna tut. Mahu mierkavać, što karupcyjny składnik va Ŭkrainie vialikich maštabaŭ. Nastolki pryniata, što nikoha nie zasmučaje, što doktaru treba hrošy pakłaści ŭ kišeniu. Ščyra kažučy, mianie heta šakuje. U Biełarusi takoha niama.
«Ja nastrojeny viarnucca»
— Raskažycie pra vašu novuju pracu. Ci na takoj vy samaj pasadzie, z tym ža zarobkam?
— Nie. Nasamreč ciapier ja zajmajusia svajoj lubimaj pracaj. Ja doktar anestezijolah-reanimatolah. Heta toje, što ja lublu. Kali ja byŭ hałoŭnym lekaram, ščyra kažučy, mnie hetaja praca nia mocna padabałasia. Tamu, kali mnie skazali, što nia chočuć praciahvać sa mnoj pracoŭnyja adnosiny, ja nie zasmuciŭsia. Ja zasmuciŭsia tamu, što mnie skazali, što ja nie mahu pracavać u dziaržaŭnych ustanovach krainy. Heta było niepryjemna, drenna.
— Ci razhladajecie vy svaju pracu ŭ Adesie jak časovuju?
— Tak. Ja nastrojeny viarnucca. Kalehi pažadali mnie dobraj darohi, padtrymlivajuć. Ja źviarnuŭ uvahu, što ciapier bajacca mnohija. Niekatoryja bajalisia navat sustrakacca sa mnoj, jak mianie zvolnili. Ale nia ŭsie. Ja nia kryŭdžusia, bo takaja sytuacyja, što sapraŭdy strašna.
— Kali stała viadoma pra zvalnieńnie, u sacyjalnych sietkach vielmi šmat ludziej, baćkoŭ dziaciej, jakim vy dapamahli, pisali vam słovy padtrymki. Što b vy skazali vašym byłym pacyjentam i ich siemjam?
— Kab nie pieražyvali. Zastałosia šmat kalehaŭ, nia horšych za mianie. Prosta atrymałasia tak, što ja byŭ dastatkova medyjnym i viadomym čałaviekam, ale poŭna cichich dobrych daktaroŭ. Nie pieražyvajcie, jość kamu pracavać. Pakul što. Choć ja viedaju, što jość niejki niehałosny śpis lekaraŭ, jakija nie daspadoby dla systemy achovy zdaroŭja. Śpis vielmi spraktykavanych, daśviedčanych lekaraŭ. I nibyta ŭžo jość ryzyka, što projduć zvalnieńni ŭžo nie administrataraŭ, nie hałoŭnych lekaraŭ ci načmedaŭ, razmova idzie pra šarahovych lekaraŭ. Raźvitvacca buduć, jak i sa mnoj, pa zhodzie bakoŭ.
— Što daje vam aptymizm ciapier?
— U mianie pakul aptymizmu niama, na žal. Ja tolki pierajechaŭ u čužuju krainu i sumuju pa radzimie. Spadziajusia, što krychu asvojusia, bo ŭkraincy vielmi dobrazyčlivyja, vietlivyja i pryjemnyja ludzi. Adesa ŭvohule horad šmatnacyjanalny. I ludzi na pracy vielmi dobryja. Dumaju, što adaptujusia.
