«Čuješ krok zahonaŭ? Kročać milijony». Jak Karatkievič napisaŭ vierš na muzyku pałaneza Ahinskaha
Mała chto viedaje, što svoj vierš na muzyku pałaneza Ahinskaha napisaŭ i vialiki Uładzimir Karatkievič. Toj tekst amal zabyty, ale jaki ž jon aktualny! Piša Valancina Andrejeva.
Tekst na hetuju miełodyju zamoviŭ Karatkieviču chor horada Smarhoń da 200-hodździa z dnia naradžeńnia Michała Kleafasa Ahinskaha — heta značyć, u 1965 hodzie.
Cikavaść smarhoncaŭ mienavita da Ahinskaha tłumačyłasia vielmi prosta: jon byŭ ich ziemlakom, bo mieŭ radavuju siadzibu ŭ Zaleśsi ciapierašniaha Smarhonskaha rajona.
Toje, što vyrašana było źviarnucca mienavita da Karatkieviča, taksama było, vidać, nievypadkovym: usio ž taki histaryčnaja tematyka była «śpiecyjalitetam» lubimaha narodam aŭtara «Dzikaha palavańnia karala Stacha» i inšych papularnych tvoraŭ (vialiki artykuł Andreja Skurko pra Uładzimira Karatkieviča čytajcie ŭ №12/2019 «Našaj historyi»).
Pracavaŭ nad tekstam Karatkievič z charakternaj dla siabie zaŭziataściu.
Jon pastanaviŭ dla siabie pisać tekst, słuchajučy muzyku. A paŭstahodździa tamu heta było zusim nie tak prosta, jak ciapier, kali dosyć adkryć YouTube. Navat prajhravalnik dla płaścinak byŭ tady nie ŭ kožnym domie.
Kab najhravać sabie pałanez, Karatkievič jeździŭ da svajho siabra Jazepa Chaŭratoviča, što žyŭ kala ciapierašniaj płoščy Niezaležnaści, na Savieckaj.
Uładzimir Karatkievič i Lavon Barazna na kuchni toj samaj kvatery Jazepa Chaŭratoviča na Savieckaj. Fota z knihi ŭspaminaŭ pra Lavona Baraznu «Jak rycar u kalčuzie», jakaja ciapier rychtujecca da druku ŭ vydaviectvie «Technałohija».
Chaŭratovič viadomy jak historyk, jaki ŭ toj čas pracavaŭ u Instytucie historyi partyi pry CK KPB (tak zvanym Histparcie), a paśla amal 30 hadoŭ addaŭ pracy ŭ vydaviectvie «Biełaruskaja encykłapiedyja», staŭ adnym ź jahonych tvaraŭ. Z Karatkievičam jon paznajomiŭsia praz dobraha siabra apošniaha, mastaka Lavona Baraznu, jaki ŭ 1972 hodzie trahična zahinuŭ pry da siońnia nie vyśvietlenych abstavinach. Jość całkam vierahodnaja viersija, što da hetaha prykłali ruku supracoŭniki KHB, jakim Barazna mulaŭ vočy svajoj aktyŭnaj hramadskaj i nacyjanalnaj pazicyjaj. Ź Lavonam Jazep Chaŭratovič byŭ znajomy i siabravaŭ ź dziacinstva, bo jany byli ziemlakami i adnahodkami. A paśla pasiabravaŭ i ź jahonym siabram Vałodziem Karatkievičam.
U Chaŭratoviča była śpiecyjalnaja prystaŭka da televizara, što prajhravała płaścinki. Ale ž jak ty budzieš pisać, kali ŭ kvatery čužyja? Tamu piśmieńnik prychodziŭ na Savieckuju dom 14, kvatera 12, pakul Chaŭratovičy byli na pracy. Kluč haspadary admysłova pakidali pad kabiercam, tady ludzi masava tak rabili.
Jazep Chaŭratovič u 2020 hodzie. Fota Valanciny Andrejevaj.
Paśla takich vizitaŭ haspadary znachodzili pobač z klučom zapiski nakštałt takoj:
«Pavažanyja Nina i Jazep!
Urešcie ta adarvaŭsia ad spraŭ i znajšoŭ čas pryjści i słuchać. Słuchaŭ sto razoŭ, i kali mnie spačatku zdavałasia, što ja niešta razumieju, to ŭ kancy druhoj hadziny ja zapeŭniŭsia, što ja varty žalu hrafaman z vucham, na jakoje jašče ŭ dziacinstvie nastupiŭ adzin z vučniaŭ Smarhonskaj akademii, toj samaj, dla jakoj patrebien pałanez. (Vo styl! Vo niamiecki skaz!) Adnak ničoha, słuchać bolš nie spatrebicca. Załaty klučyk zaharnu ŭ papieru (nibyta list) i zakinu ŭ paštovuju skrynku, bo, moža, jon vam patrebien. Začyniŭ by dźviery prosta, dy ŭ vas zamok nie taki. Ščyry dziakuj za ŭsio. Niejak užo ź Lavonam [Baraznoj] zojdziem da vas. Pajdu dachaty. Budu pisać smarhonski nacyjanalny himn.
Uvieś Vaš Uł. Karatkievič.
P. S. Jašče raz prabačcie za ŭvarvańnie».
Hety list i čarnaviki, dzie adlustravalisia muki tvorčaści kłasika, Jazep Chaŭratovič zachavaŭ. A vierš u Karatkieviča ŭ vyniku atrymaŭsia mahutny.
Adzin z karatkievickich čarnavikoŭ tekstu da pałaneza Ahinskaha. Z archiva Jazepa Chaŭratoviča.
Navat čarnavyja varyjanty časam hučać praroča. Voś jak hety:
«Čuješ krok zahonaŭ?
Kročać milijony.
Pryjdziem my jašče zmahacca za ciabie, svaboda,
Jak Kastuś vialiki suprać ciomnych zhraj…
Proci ŭsich impieryj i karon
Narod pakliča voli zvon
I ŭ bitvie pieramoža jon…»
