«Atrymajem niejkaha architekturnaha monstra»? Rekanstrukcyja budynka ŭ centry Minska vyklikała palarnyja reakcyi
U centry Minska pačali rekanstrukcyju z restaŭracyjaj muzyčnaj himnazii-kaledža, što znachodzicca na płoščy Svabody pobač z katedraj. Jak stała viadoma, budynku nie buduć viartać jaho pieršapačatkovy vyhlad, a zachavajuć razam z prybudovami, jakija źjavilisia ŭ 1960-ja hady. Adnoviać frahmienty fasada XVIII stahodździa, dadaduć lapniny, pamianiajuć vokny z boku płoščy Svabody, a ŭnutry praviaduć kapitalny ramont. «Naša Niva» spytała niezaležnych ekśpiertaŭ, jak jany staviacca da takoj restaŭracyi i ci nie varta było b viarnuć histaryčnamu centru jaho aŭtentyčny vyhlad. Prajekciroŭščyki ŭ svaju čarhu patłumačyli, čamu kaledž budzie vyhladać mienavita tak.
Prajekt fasada. Vierch budynka mała źmienicca, a nizu viernuć histaryčny vyhlad. Rendar: facebook.com/r.zabiela
Tak kompleks vyhladaŭ da siaredziny XX st. Budynak, jaki ciapier rekanstrujujuć, — źleva. Katedra ž była daminantaj hetaha boku Vierchniaha Rynku, jak tady nazyvałasia płošča Svabody.
«Najbolš prydatnym mahło b być adnaŭleńnie ŭsiaho ijezuickaha kompleksu»
Ihar Čarniaŭski, kolišni kiraŭnik upraŭleńnia pa achovie historyka-kulturnaj spadčyny pry Ministerstvie kultury, kaža, što vybranaje prajektnaje rašeńnie nieadnaznačnaje.
— Ideja architektaraŭ, zrazumiełaja, ale naŭrad ci padobnaja butaforyja vyrašaje prablemu. Najbolš prydatnym mahło b być adnaŭleńnie ŭsiaho ijezuickaha kompleksu na ŭčastku ad Internacyjanalnaj da Revalucyjnaj.
Ihar Čarniaŭski.
Praŭda, zaznačaje ekśpiert, takaja maštabnaja rekanstrukcyja ŭ našych umovach niemahčymaja.
— Jak na maju dumku, sproba adnaŭleńnia histaryčnaha fasada pry zachavańni ŭsiaho abjomu paślavajennaj pierabudovy budynka ciapierašniaha kaledža vyhladaje nieadnaznačnaj. Mahčyma, dla vyjaŭleńnie histaryčnych elemientaŭ bolš padyšło b uładkavańnie svajho rodu zandažu, jaki b pakazvaŭ pieršapačatkovuju architekturu i zachoŭvaŭ by vobraz pierabudavanaha budynka, jaki vyhladaje dastatkova celnym, — razvažaje Ihar Čarniaŭski.
— Varta taksama ŭličvać i maštab susiedniaj zabudovy. U pryniatym varyjancie, jak padajecca, kantrast pamiž nižniaj histaryčnaj i nadbudavanaj častkaj istotna pavialičvajecca.
Razam z tym stanoŭčy bok takoha pryjoma možna razhladać va ŭvačavidki zafiksavanaj stracie, što budzie mieć bolš šyroki ŭpłyŭ, čym publikacyi pa historyi architektury.
U svaju čarhu, doktar histryčnych navuk Siarhiej Abłamiejka vystupaje za tatalnuju rehieneracyju histaryčnaha centra sa znosami i demantažam navabudaŭ. «Inšaja tema — ci realna heta».
«Toje, što zrabili ŭ 60-ch hadach — heta ŭrbanistyčny bandytyzm»
Krajaznaŭca, supracoŭnik Nacyjanalnaha histaryčnaha archivu Biełarusi Uładzimier Dzianisaŭ taksama bačyć restaŭracyju inakš.
— Situacyja skłałasia tak. Zakazčyk hetaha prajekta — Ministerstva kultury i muzyčnaja škoła. Jany ničoha nie chočuć mianiać — im patrebny płoščy, patrebny abjomy, kab była narmalnaja funkcyja hetaha budynka.
Uładzimier Dzianisaŭ.
Archivist zaŭvažaje: kali za savieckim časam da škoły dadali novy pavierch, to całkam praihnaravali jaje architekturnuju kaštoŭnaść.
— Toje, što zrabili ŭ 60-ch hadach — heta ŭrbanistyčny bandytyzm, kali vydatny pomnik byŭ faktyčna źniščany. U hetym niama ničoha dziŭnaha, tamu što pavodle prajekta detalnaj płaniroŭki Mienska, jaki tady byŭ pryniaty, uvieś histaryčny centr musiŭ być całkam źniščany. Ličyłasia, što tam nie było pomnikaŭ, vartych zachavańnia.
Na dumku Uładzimiera Dzianisava, najlepšym varyjantam było b uźvieści dla škoły novy sučasny funkcyjalny budynak i pravieści narmalnuju navukova abhruntavanuju restaŭracyju kolišniaha Doma hubiernatara — z razboram pavierchaŭ, jakija ŭźnikli ŭ 1960-ja, i vyjaŭleńniem histaryčnych fasadaŭ i interjeraŭ.
— Tam pravodzilisia raskopki i byli ŭskrytyja frahmienty staražytnych sklapieńniaŭ. Važna było b ich taksama zachavać — kanstrukcyi majuć histaryčnaje značeńnie, — padkreślivaje historyk.
Druhi varyjant, jaki jon prapanavaŭ by, — prosta zrabić kaśmietyčny ramont i pakinuć fasady ŭ tym vyhladzie, jak jany jość, da lepšych časoŭ. «Heta byŭ by bolš sumlenny padychod da hetaha abjekta».
Uzhodnieny ž prajekt, kaža Uładzimier Dzianisaŭ, pieratvoryć muzyčnuju himnaziju ŭ «niejkaha architekturnaha monstra, mulažyk z dekoram».
— Toje, što prapanavali aŭtary, — my majem takich prykładaŭ šmat. Voś na płoščy Svabody pabudavana byccam haścinica «Jeŭropa», jakaja raniej i nie na tym miescy stajała, i nie takaja absalutna pa architektury była. Jak heta nazvali ŭ svoj čas — «uspamin pra hatel Jeŭropa».
Ź inšaha boku — isnuje Vieniecyjanskaja chartyja pa pytańniach zachavańnia i restaŭracyi pomnikaŭ i słavutych miescaŭ.
— Tam havorycca, što pomnik pavinien zachoŭvacca z usimi svaimi napłastavańniami — u tym vyhladzie, u jakim dajšoŭ da našaha času. Heta kłasičny suśvietny padychod u restaŭracyi. Hałoŭnaje — kansiervacyja, a nie adnaŭleńnie, — kaža Uładzimier Dzianisaŭ.
«Zadača adnaŭleńnia całkam jezuickaha ansambla nie staviłasia»
Prajekciroŭščyki abjekta ličać vybrany varyjant adnaŭleńnia aptymalnym.
— Heta adno z najbolš funkcyjanalnych i mahčymych rašeńniaŭ u dadzienaj situacyi, — kaža hałoŭny architektar prajektaŭ «Minskprajekta» Mikałaj Dziatko. — Budynak dziejučaj himnazii razburajecca, nu jak vy dumajecie — možna ŭ im dazvalać dzieciam vučycca? I jak jany mohuć vučycca, kali pałova budynka zakryta? Harvykankam pryniaŭ rašeńnie heta ŭsio adramantavać i zrabić, jak naležyć. Nu pra što vy kažacie — źnieści budynak? Voś vam u redakcyju pryjduć i skažuć: «Davajcie prybiarem dva pavierchi».
Prajekt fasada. Fota: kiraŭnik administracyi Centralnaha rajona Dźmitryj Piatruša, telehram-kanał t.me/minsk_new.
Mikałaj Dziatko raspaviadaje, što było prapanavana 3-4 varyjanty restaŭracyi kaledža. Na tym, kab vyjavić histaryčny dekor, nastajała Ministerstva kultury.
— Kali my ŭsio zrobim, minčuki i hości stalicy ŭbačać, što hety budynak histaryčny. Možna budzie dadumać, jak jon vyhladaŭ u XVIII stahodździ. Lepš užo zrabić niemahčyma <…> Naohuł ja liču, što treba było pabudavać novy dobry muzyčny kaledž dzie-niebudź, jaki zabiaśpiečany ŭsim nieabchodnym dla narmalnaj vučoby, a hety budynak pieradać pa inšym naznačeńni. Składana tam z pamierami i naboram pamiaškańniaŭ, usio ścisnuta. Ale razmovu pra heta treba było pačynać 5 hadoŭ tamu.
Architektar-restaŭratar centra «Restabilis» Raman Zabieła, jaki kiravaŭ raspracoŭkaj navukova-prajektnaj dakumientacyi pa rekanstrukcyi z restaŭracyi kaledža, zaŭvažaje, što abjekt davoli składany i daŭno ŭ raspracoŭcy.
— Da nas źviarnulisia ŭ hetym hodzie na apošniaj stadyi prajektavańnia, — kaža jon.
Raman Zabieła.
Architekturnaja častka, jakaja adlustroŭvaje ahulnuju kancepcyju, užo była ŭzhodniena Ministerstvam kultury. Tady navukovym kiraŭnikom byŭ Siarhiej Bahłasaŭ.
Čamu rekanstrukcyja kaledža budzie vyhladać mienavita tak?
— Tut nielha abstrahavacca ad rečaisnaści — u abjekta jość zakazčyk, i jon stavić prajekciroŭščykam peŭnyja zadačy. Pra demantaž paźniejšych nadbudoŭ havorka nie išła.
A ŭ restaŭracyjnym zadańni, jakoje było składziena ŭ 2013 hodzie, prapisana: treba vykanać restaŭracyju fasada, — tłumačyć Raman Zabieła. — Kali my paraanalizavali dakumientacyju, my vyjavili šerah niedakładnaściaŭ u toj častcy, jakaja padlahała adnaŭleńniu, i prapanavali «Minskprajektu» hetyja chiby vypravić.
Prablema była ŭ nastupnym. Kali škołu pierabudoŭvaŭli ŭ 1960-ch hadach, unutry źnieśli ŭsie pierakryćci i źbili dekor — pa sutnaści, zastalisia tolki vonkavyja ścieny. Z dvuchpaviarchovaha budynka zrabili trochpavierchovy i dadali jašče pavierch źvierchu. Atrymanyja pavierchi akazalisia mienšymi za pieršapačatkovyja, i pierakryćci pamiž druhim i trecim prachodzili akurat pa histaryčnych voknach. Vokny druhoha paviercha zrabili mienšymi, apuścili nižej, a na trecim prabili novyja. U papiarednim varyjancie restaŭracyi byli niapravilna vyznačany habaryty i miescaznachodžańnie prajomaŭ i dekaratyŭnych elemientaŭ XVIII—XIX st., sami detali nie adpaviadali histaryčnym. Taksama bolš uvahi ŭdzialili bakavym fasadam.
— Prajekciroŭščyki pahadzilisia pierarabić prajekt. I ciapier možna dakładna skazać, što dekor budzie adnaŭlacca na svaich histaryčnych miescach i ŭ histaryčnym vyhladzie, — adznačaje architektar.
— Ja nie pahadžusia, kali kažuć, što zaraz atrymajecca ci navadzieł, ci butaforyja. Nie, heta budzie kłasičnaja navukova abhruntavanaja frahmientarnaja restaŭracyja.
Raman Zabieła padkreślivaje: z samaha pačatku zadača adnaŭleńnia całkam jezuickaha ansambla nie staviłasia. Treba było zrabić rekanstrukcyju kaledža, kab jon byŭ prydatny dla navučańnia tam dziaciej.
Ale i pavodle sučasnaj teoryi viartańnie da pieršapačatkovaj formy naohuł nie źjaŭlajecca prablemaj restaŭracyi. Naležyć zachoŭvać usie histaryčna važnyja ślady bytavańnia abjekta ŭ časie.
— My stavili sabie za metu vyjavić u struktury isnaha budynka raznastanjnyja etapy jaho budaŭničaj historyi.
