Michaś Kukabaka: Pakul u Rasii va ŭładzie Pucin, biełarusam treba padtrymlivać Łukašenku
Apazicyja pavinna supolnymi siłami damahčysia admieny ŭsich sankcyj z boku Jeŭropy i ZŠA ŭ dačynieńni da Biełarusi.
Moža, pamianiajem Łukašenku na Biełaruskuju hubierniu ŭ składzie RF?
Niechacia dumaješ, što mienavita hetuju metu pieraśledujuć apazicyjaniery, kali znajomišsia z publičnymi vystupami takich palitykaŭ, jak Sańnikaŭ, Paźniak i niadaŭna vyzvaleny Mikałaj Statkievič. Ledź nie ŭsie zaklikajuć Jeŭropu da sankcyj z metaj «skinuć» Łukašenku. Z ahulnaha šerahu vyłučaŭsia chiba što Milinkievič, jaki suprać sankcyj. Zdajecca, i spadar Niaklajeŭ zajmaŭ bolš uzvažanuju pazicyju. Mahčyma, jość i inšyja, kaho nie viedaju.
Sańnikaŭ i Paźniak źbiehli za kardon. Što tyčycca Mikałaja Statkieviča, heta inšy typ asoby. Jaho mužnaść vyklikaje pavahu. Jon bajec, i možna ź vialikaj dolaj upeŭnienaści mierkavać, što nie ŭciače ŭ vypadku niebiaśpieki, ujaŭnaj ci realnaj.
I sprava nie ŭ nahladzie. Dla byłoha vajskoŭca palicejski nahlad nie pieraškoda. A voś što tyčycca jaho jakaściaŭ jak palityka, jość vialikija sumnievy, što jon lepš spraviŭsia b z rolaj prezidenta, na dadzienym histaryčnym adrezku, čym dziejny Alaksandr Łukašenka.
Vialiki ruski paet-demakrat Mikałaj Niakrasaŭ vykazaŭ prostuju dumku, što śvietam (jak i asobnym čałaviekam) kiruje hoład. Razumieje heta i Statkievič. Cytata ź jaho vystupu: «… u ludziej jość jašče instynkt hoładu. U 1914 hodzie ŭsie kryčali: «Ura! Voźmiem Basfor i Dardaneły!», a praz dva z pałovaj hady z-za niasvoječasovaha zavozu chleba ŭ Pietrahrad svaich učorašnich kumiraŭ raźnieśli».
Statkievič asudžaje ludziej, jakija, nasupierak jaho zakliku da bajkotu, chočuć udzielničać u vybarach: «U śpis kandydataŭ štučna ŭklučyli ludziej, usia zadača jakich u tym, kab paśla vybaraŭ skazać, što jany byli sumlennymi, źviarnucca da jeŭrapiejskaj supolnaści: zdymajcie sankcyi…»
Voś jak charaktaryzuje Statkievič Łukašenku: «My nie vierym u hetyja patryjatyčnyja prystupy, pakolki pamiatajem inšaha Łukašenku ź siaredziny 90-ch hadoŭ, jaki byŭ hatovy zdać nas šaściu abłaściami naŭzamien pasady hałoŭnaha ŭ krainie. Jon nie źmianiŭsia, i naša zadača nie dapuścić lehitymacyi Łukašenki ŭ jakaści prezidenta, kab jon na aficyjnych padstavach nie moh zdać suvierenitet Biełarusi, kali pasprabuje zrabić heta pad ciskam zvonku». I, viadoma, zaklikaje biełarusaŭ «ihnaravać hetyja vybary».
Ale Łukašenka ŭ 90-ch i siońniašni — heta dva roznyja čałavieki. Zrešty, i sam Statkievič u inšym tekście prahavorvajecca pra siońniašniaha Łukašenku: «…Łukašenka pakazaŭ siabie jak dobry dypłamat i vykarystaŭ hetuju situacyju, kab, pa-pieršaje, asłabić cisk Rasii pa linii intehracyjnych abjadnańniaŭ i, pa sutnaści, źvieści na ništo ŭsie hetyja sajuzy, a z druhoha boku, kab zaviazać adnosiny ź Jeŭrapiejskim Sajuzam. Na žal, va ŭnutranaj palitycy i, asabliva ŭ ekanomicy, jon jak byŭ staršynioj kałhasa, tak i zastaŭsia…»
Tut, zdavałasia b u piśmiennaha čałavieka, vidavočnyja prablemy z łohikaj. Mabyć, asabistaja kryŭda, emocyi pierabirajuć cieraz kraj i pieraškadžajuć racyjanalna myślić. Što ž datyčyć Łukašenki jak «staršyni kałhasu», to ž sam Statkievič navat staršynioj kałhasa nie byŭ? Vajskoviec — heta daloka nie staršynia kałhasa. Kali b padobnuju acenku daŭ viadomy ekanamist, to možna i prysłuchacca. Darečy, rasijskuju ekanomiku pieravodzili ŭ «rynak» zusim nie byłyja staršyni kałhasaŭ, a spres daktary i akademiki ad ekanomii. I što ŭ vyniku?! Jana funkcyjanuje horš za biełaruskuju i trymajecca vyklučna na prodažy syraviny: nafty, hazu, ałmazaŭ i zołata. Nu, tak! Pucin moža pachvalicca, što amal dahnaŭ ZŠA pa kolkaści miljarderaŭ, zatoje tracina nasielnictva hibieje ŭ halečy. Pa jakaści žyćcia Rasija dzieści ŭ apošniaj treci aanaŭskaha śpisu.
Ale voś što niebiaśpiečna ŭ mierkavańniach Statkieviča i što zbližaje jaho sa spadarom Sańnikavym: «Pa-pieršaje, čaho b my čakali ad Rasii: narmalnych, na samaj spravie brackich adnosin. Nie trymać na pryviazi i kudyści nie puskać. My i sami nikudy nie pojdziem i budziem uličvać vašy intaresy, kali vy budziecie pavažać našy intaresy. I budziem uličvać vašyja pažadańni …»
Tut spadar Statkievič źmiešvaje niejkuju abstrakcyju, «eŭfiemizm» pad imiem Rasija z pałkoŭnikam KDB Uł. Pucinym. Rasija i Pucin — paniaćci zusim niezaležnyja adno ad adnaho. Pa fakcie Pucin i jość «rasija», čaho Statkievič z Sańnikavym dakanca nie razumiejuć. Pra jakija «braterskija» adnosiny z Pucinym moža iści havorka?! Nakštałt tych, jak u aviečak z vaŭkom? U Pucina jakraz vyraznaja meta: usich vakoł «trymać na pryviazi». Chiba dośvied Ukrainy, Hruzii, Małdovy i inšych byłych ničomu nie vučyć? Dyk jakija ž «pažadańni» Pucina chočuć uličvać spadary Statkievič z Sańnikavym, chaciełasia b spytać? Asabliva zamiłoŭvaje fraza «my i sami nikudy nie pojdziem». A jak ža być z łozunhami «Jeŭrapiejskaja Biełaruś» i z maraj ab abaronie NATO? Ja pamiataju, jak u adnym ź pieršych intervju ŭ Łondanie spadar Sańnikaŭ abvinavačvaŭ Łukašenku ŭ machlarstvie pry pieramovach z Pucinym. Maŭlaŭ, nie trymaje abiacańni, nie ŭmieje damaŭlacca i hetak dalej. Mnie padumałasia: dyk tabie čyje intaresy važniejšyja, Pucina ci Biełarusi ŭ asobie Łukašenki?
Pradkazańnie Statkieviča, što miljon biełarusaŭ hatovy abaraniać krainu pry ŭvarvańni Pucina, uziataje ź nieba. Nacyjanalnaja śviadomaść ukraincaŭ, ich antypatyja da ruskaj impieryi tradycyjnyja i značna vyšejšyja, čym u biełarusaŭ. I što my nazirajem?! Masavaja zdrada, jak siarod aficerstva, tak i čynoŭnikaŭ, siarod śpiecsłužbaŭ, milicyi. I heta va ŭmovach, kali śmiarotnaja niebiaśpieka nad krainaj. 40-miljonnaja dziaržava nie moža tołkam pravieści ni adnu paŭnavartasnuju mabilizacyju. Deziertyrstva ŭ paradku rečaŭ. Patryjoty typu Jaraša z asabistych ambicyj niaredka ŭnosiać anarchiju, dezarhanizujuć pracu zakonnaj ułady. Zatoje tam «demakratyja!» — skažacie vy. A tut jašče jeŭrabiurakraty viažuć ruki Parašenku z patrabavańniem vykanańnia «jeŭrapiejskich kaštoŭnaściaŭ», u nadzvyčajnych umovach, kali kraina na miažy razvału z-za padryŭnoj dziejnaści Pucina.
Moža być, Statkievič choča padobnaha i dla Biełarusi, dziela źviaržeńnia Łukašenki? Viadomaja iścina: «Radzima tam, dzie dobra». Siońnia, zabyŭšysia pra «patryjatyzm», ledź nie ŭsia Afryka i pałova Azii choča pierasialicca ŭ Jeŭropu. Tamu što ŭ asnovie žyćcia nasielnictva dobraja ekanomika i adsutnaść hoładu. Tolki tady i vyjaŭlajecca masavy patryjatyzm dla abarony svajho kamfortnaha žyćcia. Łukašenka, biassprečna, imkniecca zachavać svaju ŭładu, ale va ŭmovach, kab Biełaruś była ni ad kaho nie zaležnaj dziaržavaj. Kali b havorka išła ab asabistym dabrabycie, ništo nie pieraškodziła b Łukašenku «zdać» krainu Pucinu, niahledziačy na lubyja pratesty Jeŭrasajuza i ZŠA. A naŭzamien, u jakaści «padziaki», Pucin dazvoliŭ by jamu rasparadžacca «hubierniaj» pa svaim kapryzie, padobna Kadyravu ŭ Čačni. Dyk chto ž tut bolšy patryjot biełaruskaj dziaržaŭnaści: Łukašenka ci Statkievič, jaki choča ŭličvać intaresy Pucina?
Ujavim, što Łukašenka pamior. Niaciažka zmadelavać nastupnyja padziei. Sama saboj paŭstała b «hryźnia» pretendentaŭ na tron. Vykažam zdahadku, pieramoh Mikałaj Statkievič i adrazu pačaŭ ažyćciaŭlać usie svaje abiacańni: poŭnaja svaboda ad cenzury, svabodny rynak, pachod u Jeŭropu i NATO — usio, jak płanavali ŭ svoj čas paśla Majdanu va Ukrainie.
I tut Pucin nanosić zrujnavalny ŭdar — ekanamičnaja błakada. Bo bolš za pałovu ekspartu prypadaje na Rasiju. Ułasnyja straty Pucin lohka pakryje, tak jak nazapasiŭ vielizarnyja zapasy zołata, na jakija nijakija sankcyi nie paŭpłyvajuć. Dalej, plus masavaja infiltracyja ahientury ŭ krainu i stvareńnie svaich «partyj». Arhanizacyja kiravanaha chaosu na vulicach i ŭ ekanomicy. Podkup aficerstva, čynoŭnikaŭ, śpiecsłužbaŭ. My ž pamiatajem, jak lohka amierykancy zrynuli Sadama Chusejna? Prosta padkupili hienieralitet, i tyja amal biez boju zdali Irak i samoha Sadama. Z-za rezkaha ekanamičnaha spadu — a prablemy ekanomiki nie vyrašajucca kavaleryjskim naskokam — narod masava vychodzić na vulicy z pratestam. Bo poŭnaja svaboda, tak?! Damarosłyja lumpieny bjuć vitryny, rabujuć kramy i pierahortvajuć mašyny. A da ich dadajecca arhanizavanaja ahientura. I što rabić Statkieviču ŭ hetaj situacyi? AMAP abo vojski, razhon i aryšty. A z Kramla hroznyja noty, jakija asudžajuć biełaruski «fašyzm» (pieśnia znajomaja). Da ich dadajucca pratesty čystaplujaŭ: pravaabaroncaŭ ź Jeŭropy i pucinskich, jakija isnujuć na dziaržaŭnyja hranty. I tamu «prykormlenych». I ŭ hetych umovach Pucinu navat vojski nie treba pasyłać. Paabiacaje pavyšeńnie zarobkaŭ, piensij, roznych ilhot; rezka pavysić akłady čynoŭnikam — i Biełaruś u jaho «ŭ kišeni». Pucin daŭno pazbaviŭsia b ad Łukašenki, ale heta nialohka. Ad luboha dyktatara pazbavicca značna ciažej, čym ad «demakrata». I viadoma, Pucina b bolej zadavoliŭ na čale Biełarusi były saviecki čynoŭnik Andrej Sańnikaŭ.
Prezident Łukašenka vyhinajecca, jak u murašniku, kab praduchilić padobnaje raźvićcio scenara. Tak, pryjšłosia ŭ čymści sastupić, ale jon daloka nie va ŭsim idzie na pavadu ŭ Kramla. Źniešniaja palityka amal niezaležnaja, niahledziačy na razdražnieńnie Pucina. Zdoleŭ zachavać niezaležnuju finansavuju sistemu — asnovu suvierenitetu, pa sutnaści. I kali b apazicyja nie nackavała Jeŭropu na roznyja sankcyi i bajkoty, ekanomika nie była b hetak zaležnaj ad Pucina. Abaronu pravoŭ čałavieka i hramadzianskich svabod treba vyrazna adździalić ad ekanomiki. Bo tolki ekanomika harantyja niezaležnaści dziaržavy. Kali ciapierašniaja apazicyja ščyra ličyć siabie patryjotami, to joj varta było b mienš intryhavać adzin suprać adnaho ŭ supiernictvie za prezidenckaje kresła. A hałoŭnaje, ahulnymi siłami damahčysia admieny ŭsich sankcyj z boku Jeŭropy i ZŠA ŭ dačynieńni da Biełarusi. I samo saboj admieny usiakaha bajkotu ŭ dačynieńni da prezidenta Biełarusi. Asabista dla mianie dziŭna, čamu ni adnaho hołasu z apazicyi nie pačułasia z patrabavańniem uvieści zabaronu na vyjezd za miežy Rasii fašysta Pucina? Bo mienavita jon źjaŭlajecca hałoŭnym voraham nie tolki Biełarusi i Ukrainy, ale i dla ŭsioj Jeŭropy i nie tolki.
I ŭ zaklučeńnie, chaciełasia b nahadać fakty z sučasnaj historyi. Roznyja byvajuć dyktatury, jak i roznyja demakratyi. Čałaviek pa svajoj natury ehaistyčny, i heta narmalna. U bolšaści vypadkaŭ čałaviek žyvie adnym dniom i nie zaŭsiody hatovy pastupicca «siońniašnim» dziela bolš kamfortnaha zaŭtra. Hetuju ŭłaścivaść čałaviečaj natury paśpiachova vykarystoŭvajuć demahohi-papulisty. Byvaje, časam narod davodzicca «padšturchoŭvać» dla jaho ž vyhody. U Jehipcie zrynuli dyktatara i prajšli demakratyčnyja vybary. U vyniku narod vybraŭ lidara bratoŭ-musulman Mursi, raźviazali represii suprać svaich ža suhramadzian inšaj viery. Hienieralitet, vychavany ŭ jeŭrapiejskich tradycyjach, zrynuŭ hetaha Mursi i ŭstalavaŭ svaju dyktaturu, bolš cyvilizavanuju (z pazicyi Jeŭropy), čym isłamskaja «demakratyja». Paśla atrymańnia niezaležnaści, u vyniku svabodnych, demakratyčnych vybaraŭ u Ałžyry narod vybraŭ isłamskich radykałaŭ, jakija raźviazali teror u krainie. Hienierały, jakija skončyli ŭ svoj čas francuzskija vajennyja vučyliščy, zrynuli zakonna abrany ŭrad i ŭziali situacyju pad kantrol. Masavy hvałt amal spyniŭsia, i ŭ krainie zacaravaŭ adnosny paradak.
Paśla atrymańnia niezaležnaści da ŭłady ŭ Tunisie pryjšoŭ adukavany arab Chabib Burhiba. Za 30 hadoŭ kiravańnia jon pakončyŭ ź siaredniaviečnymi «tradycyjami» i pieratvaryŭ krainu amal u jeŭrapiejskuju. Padobnaja historyja adbyłasia ŭ Sinhapury na čale z dyktataram Li Kuan Ju. Nu, pra heta ŭsie viedajuć. Kraina staražytnaj kultury Hrecyi ŭ vyniku «biaźmiežnaj» demakratyi dajšła, što nazyvajecca, «da ručki», i zaraz usia Jeŭropa sprabuje jaje vyratavać ad ekanamičnaha krachu i sacyjalnaha chaosu.
Nie tak važna, chto pryjdzie da ŭłady ŭ Biełarusi, ale pakul u Rasii isnuje fašyscki režym, jaki pahražaje suvierenitetu krainy — porach treba trymać suchim. Hramadstva pavinna być kansalidavanym i hatovym na peŭnyja abmiežavańni dla abarony suvierenitetu dziaržavy.
* * *
Michaś Kukabaka (biełarus, naradziŭsia ŭ 1936 u Babrujsku) u saviecki čas byŭ dysidentam. Za svaje pratesty suprać savieckaha ładu adsiedzieŭ 17 hadoŭ u turmach i psichuškach.
