U Łučai pastaviać pomnik aŭtaru znakamitaha «Pałaneza»
Razmovy ab tym, što ŭ Łučai (Pastaŭski rajon) pastaviać pomnik Michału Kleafasu Ahinskamu, čulisia daŭno. Navat jany ŭžo i padzabylisia… A tut, raptam, dadajučy zdymki histaryčnych budynkaŭ na sajt radzima.org, baču zdymak, jaki padpisany «Prajekt pomnika Ahinskamu». To bok, heta ŭžo nie toje što razmovy, a namiery, jakija ŭžo ŭvasoblenyja ŭ makiet.
Samy lepšy sposab spraŭdzić infarmacyju – patelefanavać tamtejšamu ksiandzu Mikałaju Lipskamu, jaki pastupova, pakrysie, pieraŭtvaraje prykaścielnuju terytoryju, a razam z tym i Łučaj u taki turystyčny brend, jak «Pałanez nad błakitnymi aziorami». Łučaju pašancavała z ksiandzom! Možna skazać – miascovy ŭradženiec (z Šarkoŭščyny). Štoraz arhanizoŭvaje ŭ svajoj parafii roznyja festy, a na kulturnickuju prahramu zaprašaje TOPavych biełaruskich muzykaŭ. Chto tut tolki nie byŭ! A Andruś Takindanh i hurt «Recha» tut leźvie nie «prapisalisia», pryjazdžajuć pa niekalki razoŭ na hod! Lavon Volski adznačyŭsia, muzykant virtuoz Źmicier Korsak, Źmicier Vajciuškievič, Źmicier Bartosik, Taćciana Matafonava…
– A što ŭžo makiet pomnika Ahinskamu jość u interniecie?– pieratytvaje ksiondz Mikałaj. — Apieratyŭna! Niachaj by tak apieratyŭna dapamahali šukać sponsaraŭ, – žartuje ksiondz Mikałaj. — Tak! Ciapier idzie praces uzhadnieńnia ustanoŭki pomnika. Jaho adkryćcio prymierkavana na 13 vieraśnia.
Sioleta – 250-ja ŭhodki z dnia naradžeńnia kampazitara.
Ci naviedvaŭ, nasamreč, Michał Kleafas Ahinski Łučaj? Tut možna zadać i padobnaje pytańnie: ci byŭ u Hłybokim Francišak Skaryna? To tady znoŭ — pytańnie na pytańnie: A jak jon jechaŭ z Połacka na Vilniu! Inšaj ža darohi na Vilniu, jak praz Hłybokaje, niama. Darečy, na hetaj ža darozie – Alhierdavym šlachu – taksama i Łučaj! To bok, hipatetyčna, i Michał Kleafas Ahinski sa svajho majontka Zaleśsie na Smarhonščynie, moh, ciaham dnia (sutak) dajechać da Łučaja.
prajekt pomnika M.K.Ahinskamu
A što tam u Łučai? U Łučai – kaścioł śviatoha Tadevuša. Fundatarami kaścioła byli Tadevuš i Elžbeta Ahinskija. Kaścioł zmuravany ŭ 1766—1777 hh. Elžbieta Ahinskaja (z Puzynaŭ), naohuł – słynnaja asoba na Biełarusi-Litvie. Zasnavała astranamičnuju absiervatoryju ŭ Vilni i padtrymlivała jaje materyjalna. Znakamity paet Adam Mickievič ŭvasobiŭ E. Puzynu ŭ svajoj paemie «Pan Tadevuš». Adzin z hierojaŭ tvoru — pan Padkamory — nastupnym čynam raspaviadaŭ pra časy svajho navučańnia ŭ Vilenskaj jezuickaj akademii:
«Ja sam u kursie Astranamičnych viedaŭ byŭ u bursie Hałoŭnaj škoły ŭ Vilni. Tam za srodki Puzyninaj, bahataj patryjotki, My mieli teleskop (usie vydatki Byli zbałansavany za padatki Z dvuchsot dvaroŭ chałopskich — z ruk u ruki), Padtrymlivała pani chram navuki».
Pałac Mastoŭskich u Łučai. Nie zachavaŭsia. Malunak Uł. Skrabatuna.
Partret Elžbety Ahinskaj doŭhi čas znachodziŭsia ŭ Łučajskim kaściole. Ciapier ŭ Viciebskim mastackim muziei (1992). Nažal, da našaha času, paśla vajny, nie dajšoŭ šykoŭny łučajski pałac Mastoŭskich, jakoha tak ciapier nie chapaje Łučaju!
Partret Elžbety Ahinskaj, jaki da 1992 hoda zachoŭvaŭsia ŭ łučajskim kaściole sv. Tadevuša.
