Nieruchomaść: «dna» cenaŭ nie vidać, raźbiežka prapanovaŭ i popytu stała rekordnaj
Piša ryełtar Taćciana Śnitko.
Rynak nieruchomaści Biełarusi siońnia pieražyvaje źjavy, typovyja dla ekanamičnaha kryzisu. Źbiadnieńnie nasielnictva za apošnija miesiacy i praktyčnaja adsutnaść kredytnaj padtrymki z boku finansavych instytutaŭ pryviali da padzieńnia kupčaj zdolnaści, źnižeńnia popytu i piermanientnaha źnižeńnia cenaŭ na žytło. Da taho ž, nazirajucca istotnyja źmieny ŭ struktury popytu: na niekatoryja vidy abjektaŭ jaho ciapier prosta niama.
Mnohija źjavy znajomyja biełarusam pa niadaŭnich kryzisnych pieryjadach u ekanomicy ŭ 2008—2009 i 2011 hadach. Adnak napačatku 2015-ha da ich dadalisia i inšyja faktary, źviazanyja ŭ tym liku sa źmienami ŭ zakanadaŭstvie. Havorka ŭ pieršuju čarhu pra poŭnuju i kančatkovuju zabaronu raźlikaŭ u valucie zhodna z pastanovaj Nacbanka ad 3 lutaha 2015 h. i ŭkazam kiraŭnika dziaržavy № 49 ad 9 lutaha 2015 h. — ciapier za heta ŭviedzienaja surjoznaja adkaznaść. Pramym ci ŭskosnym čynam paŭpłyvali na kolkaść kupcoŭ taksama miery pa baraćbie z sacyjalnym utrymanstvam (dekret №3 ad 2 krasavika 2015 h.) i ŭviadzieńnie z 1 studzienia padatku na pazyki ŭ Padatkovym kodeksie. Takim čynam, kupiec akazvajecca ŭ peŭnych ramkach, jakija źmianšajuć vyhody ad źnižeńnia cenaŭ, prymušajučy ludziej nie tolki bolš zarablać na žytło samim, ale i dumać pra absalutnuju lehalnaść dachodaŭ u vačach padatkovaj inśpiekcyi.
A ciapier pahavorym pra niekatoryja tendencyi rynku nieruchomaści siońnia.
1. Ceny praciahvajuć padać štotydzień
Heta zaŭvažna navat «prostym vokam», tut nie treba być vialikim śpiecyjalistam. «Ceńnik» na kvatery, zaharadnyja damki i ziamielnyja nadzieły lacić uniz z uzrastajučaj chutkaściu. I tolki litaralna ciaham apošniaha tydnia aktyŭnaść rynku krychu vyrasła, a padzieńnie ledź prykmietna zapavoliłasia, ale daloka nie na ŭsie vidy vystaŭlenych na prodaž abjektaŭ. Punktu, u jakim padzieńnie spynicca, pakul nie vidać.
Ciapier nastaŭ zorny čas dla nabyćcia nieruchomaści tym, chto robić heta za žyvyja hrošy.
2. Pytańnie, ci mahčymy torh, straciła sens.
Zvykłaje dla ryełtara paniaćcie prodažu z torham ciapier nie isnuje. Torh mahčymy apryjory, bo taki čas. Prosiać źnižki litaralna ŭsie, chto pryhladaje dla siabie novy kut. Bolš za toje: z dośviedu apošniaha času, pradajucca vyklučna tyja abjekty, na jakija haspadary pahadzilisia dać źnižku.
Na kolki tarhavacca? Da čaho być hatovym, kali vy pradajacie svaju chatu, i kali, naadvarot, chočacie jaje prydbać? Z dośviedu, minimalnyja źnižki zaraz — prykładna 5—7% ad cany ŭ abjavach. Ale, pa-pieršaje, heta zbolšaha datyčycca adna- i dvuchpakajovak, a pa-druhoje, zaŭsiody byvajuć vyklučeńni ŭ toj ci inšy bok.
3. Amal źnik popyt na elitnuju nieruchomaść
Majucca na ŭvazie nie tolki samyja admietnyja darahija damy stalicy albo najsučaśniejšyja katedžy, ale i luboje žytło ź jeŭraramontam. Časam jano pradajecca razam z usioj meblaj dy bytavoj technikaj. Ciažkaści popytu, źviazanyja z bolšymi cenami, asabliva pieražyvajuć siońnia karkasna-błočnyja novabudoŭli ź vialikimi mietražami. Padobnyja tendencyi datyčać i stylovych, tradycyjna elitnych «stalinak» — hetyja vidy kvater, asabliva ŭ samym centry Minska, siońnia stali niedasiažnymi dla pakupnika niezaležna ad najaŭnaści ŭ ich ramontu i mebli. I heta pry tym, što jašče 2—3 hady tamu šukać novyja pastupleńni takich kvater davodziłasia kruhłasutačna biez vychodnych i śviataŭ, kab nie ŭpuścić šaniec dla klijenta ich nabyć za prymalnyja dla jaho hrošy.
Vybar kvater u «stalinkach» i nietypovych karkasna-błočnych damach ciapier vielizarny, ale prablema ŭ tym, što pakupnik albo nie maje na heta srodkaŭ, albo čakaje jašče bolšaha padzieńnia cen.
4. Navabudy abhaniajuć chruščoŭki
Pavodle padlikaŭ słužby markietynhu adnaho sa starejšych staličnych ahienctvaŭ nieruchomaści — hrupy kampanij «Malnar», na chruščoŭki ciapier prypadaje 26% ździełak, u toj čas jak na novabudy — 30%. Pa nazirańniach aŭtara hetych radkoŭ, heta nonsens. Takoha nie było prynamsi za apošnija 8 hadoŭ.
Kolkaść zbudavanych u Minsku i blizkim pryharadzie (Sienica, Baraŭlany) šmatpaviarchovikaŭ vyklikała vialikuju kankurencyju, baraćbu za pakupnika i padzieńnie cenaŭ. Zabudoŭščyki adzin pierad adnym zavablivajuć klijenta akcyjami, bonusami i źnižkami. Jakaść sučasnych «panelek» całkam zadavalniaje spažyŭca. Adzinaja prablema (kali prablema) — zazvyčaj vialikija ŭ takim žytle mietražy adbivajucca na canie. Padobna tamu, jak finansava zabiaśpiečany pakupnik spačatku syšoŭ na navabudy sa «stalinak», ciapier jon z-za niedachopu srodkaŭ častkova adychodzić u bok bolš staroj, standartnaj panelnaj zabudovy. Samyja papularnyja dvuch- i trochpakajoŭki ŭ Minsku ciapier — standartnyja prajekty, h.zn. kvatery z kuchniaju ŭ 7 kvadratnych mietraŭ u 9-paviarchovikach.
5. Cahlanyja chruščoŭki dasiahnuli «paneli»
Tym nie mienš, častka ludziej pa-raniejšamu kuplaje kvatery — i čaściej za ŭsio adnapakajovyja — u zvyčajnych piacipaviarchovikach. Pryčyna, naturalna, palahaje ŭ finansach. Upłyvaje i inšaje. Zaraz bolšaść «chruščovak» pieražyli ci voś-voś pieražyvuć kapitalny ramont z zamienaj voknaŭ, kamunikacyj, časam z uciapleńniem doma. Časta zabudova tych časoŭ mieścicca nie vielmi daloka ad centra stalicy, u starych cianistych dvorykach z babulkami i kvietkami. Kali čałavieku brakuje hrošaj na adnapakajoŭku ŭ novym domie, jon moža lohka pierakanać siabie, što cianisty dvoryk z kocikami lepšy za asfaltavanaje čystaje pole spalnaha rajona, i znajści dušeŭnuju harmoniju u vyratavalna małym mietražy.
Navat niedaloka ad centra z-za abvalnaha padzieńnia cenaŭ možna nabyć žytło ŭ ciopłym cahlanym domie za hrošy, jakich raniej chapała na takoje ž vyklučna ŭ panelnym. Tamu ździełki z «chruščoŭkami» u cahlanych damach ciapier najpapularniejšyja, a kolkaść niepradadzienych kvater u piacipaviarchovych «panelkach» pakul štodnia raście. Da źnižak na ich haspadary psichałahična niehatovyja.
6. Niama ŭsplosku popytu na pryharad
Štohod u hetuju paru hoda telefony razryvajucca ad zvankoŭ žadajučych nabyć chatku za horadam. Ciapier ažyjatažu na leciščy i viaskovyja chatki, miakka kažučy, nie nazirajecca. Damami, jakija kaštujuć u dalaravym ekvivalencie bolš za 150 tysiač, mała chto cikavicca zusim.
Jašče ź minułaj vosieni najbolšym popytam karystalisia prościeńkija leciščy ŭ radyusie 30—40 kiłamietraŭ vakoł stalicy koštam da 15 tysiač. Damy ŭ vioskach pakupniki byli hatovyja nabyvać za 20—25 tysiač. Ździełki adbyvalisia ŭ vypadku sastupak na 3—5 tysiač, ale mnohija haspadary nie byli tady da ich hatovyja. Ciapier mohuć sastupić, dy ŭžo faktyčna niama kamu. Leciščy vosieńniu — heta kvatery viasnoj.
Z katedžami prablem jašče bolej z-za niepadjomnych dla mnohich koštaŭ, niahledziačy na toje, što ŭ vakolicach ich nabudavana vialikaje mnostva. Ułaśniki novabudoŭlaŭ z błokaŭ i cehły, z hazavymi katłami i biez, škłopakietami i malaŭničymi vidami z bałkona, starajucca prapanoŭvać roznyja bonusy, naprykład, rasterminoŭku ŭ apłacie ci dapamohu z unutranaj azdobaj, ale tołku ad hetaha asabliva niama.
7. Pakupnika bolš nie cikavić blizkaść da Minska
Pa anałohii z tym, jak u samim Minsku ŭpaŭ popyt na centr horada, u pryharadzie cikavaść pakupnika z darahoj 10—20-kiłamietrovaj zony pieramiaściłasia dalej. Ludzi addajuć pieravahu bolšym, čym raniej, adlehłaściam ad stalicy: 50, 70, navat 100 i bolej kiłamietraŭ. Za tyja ž samyja 20 tysiač tam realna prydbać dom nie tolki bolšy, ale i ŭ lepšym stanie, z bolšym kavałkam ziamli (kali treba vieści haspadarku), navat adrazu z usimi bytavymi vyhodami. Układvać srodki, jakich niama, u dobraŭparadkavańnie ŭžo niavyhadna ŭ paraŭnańni z pajezdkami ŭ Minsk, kažuć ludzi. Asablivym popytam karystajucca Maładziečanski, Barysaŭski, Dziaržynski rajony. Za 100—130 kiłamietraŭ u zaležnaści ad miesca całkam dabrotnuju siadzibku ciapier nabyvajuć maksimum za niekalki tysiač.
U minčukoŭ źjaviłasia tendencyja bolš času pravodzić na pryrodzie, i navat moładź užo čaściej cikavicca vyroščvańniem da svajho stała ekałahična čystaj harodniny. Jašče hod tamu pałova maładych siemjaŭ, kuplajučy lecišča, kazała, što zasieje hrady travoju i budzie jeździć siudy na šašłyki.
Što da ŭłaśnikaŭ chatak na prodaž, to bolšyja šancy abmianiać žytło na hrošy ŭ haspadaroŭ tannaj draŭlanaj chatki, čym cahlanaha doma.
8. Pakupniki z Rasii źnikli
Statystyka, zhodna ź jakoj raniej 5—6% uhodaŭ prypadała na rasijan, užo nie aktualnaja. Raniej uschodnija susiedzi čaściakom byli pakupnikami elitnaha siehmientu biełaruskaj nieruchomaści, ciapier haspadary darahich kvater stracili nadzieju na niekali bahataha susieda. Kali kazać biez abahulnieńniaŭ, to jašče z vosieni hramadzianie Rasii, naadvarot, stali admianiać płanavanyja ŭ Biełarusi pakupki, pačaŭšy z kamiercyjnaj nieruchomaści, jakaja paciarpieła pieršaj. U adroźnieńnie ad minułaha hoda, niezaŭvažnaja ciapier i płyń pakupnikoŭ z Ukrainy. Spadzievaŭ na inviestaraŭ i pierasialencaŭ z zachodnich krain asabliva nie było nikoli — naadvarot, tendencyja prodažu biełaruskaj nieruchomaj ułasnaści biełarusami, patencyjnymi albo faktyčnymi emihrantami, stała pacichu ŭzmacniacca.
Takim čynam, my možam upeŭnicca, što kryzis zakranaje najpierš samych biednych i… samych bahatych. Ź biednymi jasna, pad bahatymi ja maju na ŭvazie ŭ tym liku i haspadaroŭ vystaŭlenaha na prodaž darahoha žytła.
Vyhladaje, što svajho «dna» rynak dasiahnie nie chutka. Pakul prapanovy žytła na prodaž rekordna pieravyšajuć popyt.
Napaśledak — statystyka prapanovaŭ i popytu. Pa dadzienych Nacyjanalnaha kadastravaha ahienctva, u śniežni minułaha hodu ŭ Minsku było vystaŭlena na prodaž kala 2600 kvater, na jakija prypadała krychu mienš za 1200 pakupnikoŭ. U lutym hetaha hoda raźbiežka kolkaści prapanovaŭ i popytu značna pavialičyłasia: na 3600 kvater — 830 tych, chto ich nabyvaŭ. Usiaho za miesiac kolkaść prapanavanych na prodaž abjektaŭ amal padvoiłasia (6956), a pakupnikoŭ skaraciłasia da 768. Statystyka pa pryvatnych damach, jak horadzie, tak i za jaho miežami, vyhladaje ciapier jašče bolš kantrasna.
