Usio pra budučyja vybary rektara EHU
30 vieraśnia prafiesar Anatol Michajłaŭ pakinuŭ pasadu rektara i staŭ prezidentam Jeŭrapiejskaha humanitarnaha ŭniviersiteta (EHU) — biełaruskaha univiersiteta ŭ vyhnańni. Hetaja pasada była stvoranaja admysłova dla jaho.
Ciapier EHU šukaje zamienu prafiesaru Michajłavu, jaki ŭznačalvaŭ univiersitet z momantu zasnavańnia ŭ 1992 hodzie.
Ad nastupnaha rektara šmat u čym budzie zaležać, ci zachavaje EHU svaju misiju navučalnaj ustanovy, aryjentavanaj na Biełaruś, albo ž całkam źmienicca i stanie zvyčajnaj litoŭskaj VNU, tolki dla ruskamoŭnych. Niekatoryja śćviardžajuć, što ad vybaru rektara zaležyć dalejšaje isnavańnie univiersiteta ŭ pryncypie.
Novamu rektaru treba palepšyć reputacyju EHU i zrabić pracesy, jakija adbyvajucca ŭ im, bolš prazrystymi — nie ŭ apošniuju čarhu tamu, što vialikuju častku finansavańnia VNU atrymlivaje ad padatkapłatnikaŭ ES. Ustanova niadaŭna zvolniła šerah apazicyjna nastrojenych vykładčykaŭ i zakryła šerah prahram, źviazanych ź Biełaruśsiu. Kolkaść abituryjentaŭ prykmietna źniziłasia, a finansavaja situacyja vyhladaje tumannaj.
Novy statut
Pasada prezidenta EHU źjaviłasia paśla taho, jak VNU zaćvierdziŭ novy statut u pačatku hetaha hoda. Adnak u novym statucie adsutničaje pałažeńnie ab misii univiersiteta.
U samym pieršym skazie statuta 2011 havaryłasia, što EHU — heta niedziaržaŭnaja ŭstanova vyšejšaj prafiesijnaj adukacyi, zasnavanaja na jeŭrapiejskich kaštoŭnaściach, dzie zaniatki pravodziacca, daśledavańni ažyćciaŭlajucca, a prykładnyja navuki i mastactvy raźvivajucca ŭ intaresach biełaruskaha hramadstva i jaho suviaziaŭ z suśvietnaj supolnaściu.
Viersija 2014 prosta dekłaruje, što EHU «źjaŭlajecca litoŭskaj niedziaržaŭnaj ustanovaj vyšejšaj prafiesijnaj adukacyi». U novym statucie słova «Biełaruś» zhadvajecca tolki 3 razy (u papiaredniaj viersii — 11 razoŭ).
Kandydaty
Paśla adstaŭki Michajłava pačalisia dyskusii pra alternatyŭnych kandydataŭ.
Supołka studentaŭ EHU «Vkontaktie» arhanizavała apytańnie ab tym, chto pavinien stać nastupnym rektaram EHU. U im pryniali ŭdzieł 160 čałaviek. Andrej Łaŭruchin, adzin ź lidaraŭ apazicyjna nastrojenych sienataraŭ EHU, nabraŭ 15,6% hałasoŭ. Za im idzie blizki da Michajłava prafiesar fiłasofii Ryhor Miniankoŭ, jaki atrymaŭ 13,1%. Pravost Devid Polik i prarektar pa vučebnaj pracy Alaksandr Kaŭbaska atrymali pa 9,4% hałasoŭ.
Kandydatami zvonku EHU nazyvajuć Alaksandra Milinkieviča i Alaksandra Kazulina — byłych kandydataŭ u prezidenty z vopytam pracy ŭ halinie vyšejšaj adukacyi. Abodvuch viedajuć u Jeŭropie, što mahło b dapamahčy ŭ atrymańni finansavańnia.
Zrešty, siarod biełarusaŭ jość šmat i inšych navukoŭcaŭ, jakija vykładajuć u viadučych zachodnich univiersitetach.
Praces adboru
Realny praces adboru budzie značna mienš prazrystym, čym anłajn-hałasavańnie.
Zhodna sa statutam EHU, vybirać rektara budzie Hienieralnaja Asambleja Arhanizacyi Saŭładalnikaŭ. Jana ŭklučaje ŭ siabie Instytut mižnarodnaj adukacyi (Litva), Fond «Adkrytaje hramadstva» (Złučanyja Štaty) i Fond «Jeŭrazija» (ZŠA). Insajdary kažuć, što Rada EHU, jaki składajecca ŭ asnoŭnym z zachodnich navukoŭcaŭ, nieaficyjna maje vyrašalny hołas pry pryniaćci rašeńnia ab tym, chto stanie nastupnym rektaram.
«Rada EHU stvaryła kamitet, jaki adkazvaje za adkryty konkurs na pasadu rektara. Vielmi chutka apisańnie pasady i patrabavańni da kandydata buduć apublikavanyja na mižnarodnym uzroŭni i na veb-sajcie ŭniviersiteta, razam z detalami i raskładam pracesu. Sumoŭi projduć u Vilni ŭ siaredzinie śniežnia 2014 hoda. Rada prezientuje śpis vybranych kandydataŭ Hienieralnaj Asamblei da 1 sakavika 2015 hoda», — paviedamlaje pres-słužba EHU.
Chto moža zabiaśpiečyć budučyniu EHU?
Idealny kandydat pavinien mieć dobraje razumieńnie Biełarusi, być daśviedčanym menedžaram i tym, kaho navukoŭcy, studenty i prychilniki univiersiteta budzie pavažać. Jamu pryjdziecca matyvavać supracoŭnikaŭ EHU być bolš uvažlivymi i adkaznymi ŭ svajoj pracy.
Taksama jamu pryjdziecca sutyknucca z surjoznymi finansavymi prablemami, jakija stajać pierad univiersitetam.
Biudžetny deficyt EHU ŭ hetym hodzie składaje kala 1 młn jeŭra, abo 15% ad ahulnaha biudžetu.
Pa słovach Anatola Michajłava, apłata studentaŭ za navučańnie pakryvaje tolki 14% vydatkaŭ EHU. Heta śviedčyć ab tym, što univiersitet maje vostruju patrebu ŭ padtrymcy Zachadu.
Adnak zdajecca davoli vidavočnym, što kali EHU praciahnie adychodzić ad svajoj Biełaruś-aryjentavanaj misii, donary buduć mienš achvotna padtrymlivać jaho. Jany chutčej buduć finansavać biełaruski univiersitet u vyhnańni, čym zvyčajnuju pryvatnuju litoŭskuju VNU.
Z času vyhnańnia ŭ Litvu EHU byŭ važnym simvałam, kankretnym dokazam, što Zachad moža padtrymlivać i zachoŭvać ŭstanovu, jakaja zabiaśpiečvaje humanitarnuju adukacyju dla biełaruskich studentaŭ — tuju, jakuju im ciažka (kali nie niemahčyma) atrymać doma.
Usie zacikaŭlenyja baki pavinny razumieć, što hety simvał moža nieŭzabavie źniknuć, kali raźvićcio padziej praciahniecca ŭ tym ža rečyščy, a klučavy donar admovicca ad finansavańnia. Pieršym krokam da vyžyvańnia EHU pavinien stać adkryty i prazrysty praces abrańnia rektara.
Akramia taho, praces adboru pavinien prymać pad uvahu intaresy biełaruskaj hramadzianskaj supolnaści, jakaja (pa mienšaj miery, u papiaredniaj viersii statuta EHU), pavinna była być asnoŭnym bienieficyjaram biełaruskaha univiersiteta ŭ vyhnańni.
* * *
Asnoŭnyja donary EHU
1. Jeŭrakamisija (Jeŭrasajuz)
2. Fond «Adkrytaje hramadstva» (fond Sorasa, pryvatnaja fundacyja z ZŠA)
3. Skandynaŭskaja rada (abjadnańnie krainaŭ Skandynavii)
4. Fond «Jeŭrazija» (fond ZŠA, jaki finansujecca ź dziaržaŭnaha biudžetu)
