Anatol Kapski i jaho BATE: žyćcio pamiž futbołam i zavodam
Archiŭny materyjał.
Upieršyniu byŭ apublikavany ŭ 2014
U noč na 27 žniŭnia futbolny BATE śviatkavaŭ vychad u hrupavy raŭnd Lihi čempijonaŭ — najmacniejšaje kłubnaje spabornictva śvietu.
Amal 13 tysiač hledačoŭ na «Barysaŭ-Arenie» nazirali za razhromam bracisłaŭskaha «Słovana». Pierakanaŭčy lik 3:0 na karyść BATE nie pakinuŭ pytańniaŭ, ci zasłužyła kamanda pieramohu.
Vychad u Lihu čempijonaŭ dazvoliŭ BATE vykanać hałoŭnuju finansavuju zadaču na siezon. Na dadzieny momant zaroblenyja pryzavyja ŭžo dasiahnuli $15 miljonaŭ. Kłub atrymaje jašče i dolu jeŭrapiejskaha televizijnaha rynku — minimum $2 miljony. U zaležnaści ad dalejšaha vystupleńnia ahulnaja suma pryzavych moža istotna vyraści.
A jašče praź dzień paśla pieramohi staršyni praŭleńnia BATE Anatolu Kapskamu daviałosia prymać składanaje rašeńnie. Lidara kamandy, 28-hadovaha Siarhieja Kryŭca, paklikali hulać za francuzski «Miec». «Ja nie moh jamu admović, bo bačyŭ, nakolki jon prahnie pasprabavać siabie ŭ jeŭrapiejskim futbole vysokaha ŭzroŭniu», — patłumačyŭ Kapski rašeńnie ab prodažu hulca. Suma tranśfierau nie była nazvanaja, adnak pa acency aŭtarytetnaha sajta transfermarkt.de Kryviec kaštuje kala $2,7 miljona. Prodaž futbalistaŭ — jašče adzin važny składnik dachodaŭ BATE.
Pad kiraŭnictvam Kapskaha futbolny BATE staŭ nadzvyčaj prybytkovym prajektam. Pry hetym, u adroźnieńnie ad mnohich inšych paśpiachovych biznesaŭ, jahonaje raźvićcio adbyvajecca na vačach usioj krainy. A sam Kapski ŭ razumieńni zaŭziataraŭ vyhladaje adnym z samych efiektyŭnych top-mieniedžaraŭ Biełarusi.
Dziacinstva na Červieńščynie
Pieršyja hady žyćcia Anatola prajšli na Červieńščynie. Vioska Dubrova znachodzicca na miažy Minskaj i Mahiloŭskaj abłaściej. U vioscy hraviejka skančajecca, dalej tolki dryhva. Ziamla ŭ Dubrovie i navakolli nieŭradlivaja, skardziacca žychary, pracavać na joj spradvieku było nadzvyčaj składana.
Baćka Anatol Nikifaravič, u honar jakoha i nazvali syna, byŭ ahranomam, a maci Sofja Zacharaŭna — cialatnicaj.
Mienavita baćka pieradaŭ synu fanatyčnuju luboŭ da futboła. Adnak zajmacca sportam na prafiesijnym uzroŭni maleńki Anatol nie moh praź dziciačuju traŭmu.
Jašče ŭ daškolnym uzroście jon niaŭdała ŭpaŭ z pryčepa i paškodziŭ tazaściehnavuju kostku. Stajała pytańnie, ci zmoža chłopčyk paŭnavartasna chadzić.
Niekalki miesiacaŭ jamu daviałosia pravieści na vyciažcy ŭ reabilitacyjnym centry ŭ Vałožynskim rajonie. Na ščaście, lačeńnie dało plon. «Pieršaja meta ŭ žyćci była nadzvyčaj kankretnaj: navučycca samastojna pierasoŭvacca», — uzhadvaŭ Kapski.
U pieršy kłas chłopčyk pajšoŭ u dubroŭskuju pačatkovuju škołu.
«Kali da škoły ja jašče moh dajści samastojna, to nazad mianie zabirała mama i ciahnuła dadomu na plačach, tamu što da kanca dnia naha ŭžo praktyčna nie ruchałasia», — raskazvaŭ biznesmien.
Mihracyja Kapskich
Ciapier rodnyja Kapskaha žyvuć u vioscy Dziamidaŭka, heta niekalki kiłamietraŭ ad Barysava. Dyj u samim Barysavie pracuje biznesmien apošnija dziesiacihodździ. Čamu jon źviazaŭ žyćcio mienavita z hetym rajcentram?
Žychary Dubrovy raskazvajuć, što ŭ Kapskich byŭ u Barysavie ŭpłyvovy svajak. Dziadźka ci to byŭ staršynioj harsavieta, ci to zajmaŭ niejkuju inšuju važnuju pasadu. U vyniku z Červieńščyny na Barysaŭščynu adzin za adnym paciahnulisia na stałaje miesca žycharstva ŭsie achvotnyja Kapskija.
Pačynajučy z čaćviortaha kłasa Anatol chadziŭ niekalki kiłamietraŭ ź vioski da barysaŭskaj škoły №1. Vydatnikam nie byŭ, ale vučyŭsia dobra.
Baćkoŭski dom dahetul staić u Dziamidaŭcy. Abitaja sajdynham chata hladzicca bolš dahledžanaj u paraŭnańni z susiednimi. Tut žyvie maci biznesmiena. Sofja Zacharaŭna pryjazna pahutaryła z karespandentam «NN», ale paśla ŭmiašalnictva pilnaj unučki Alesi admoviłasia ad svaich słovaŭ, skazanych «apazicyjnaj presie».
Čarhovyja vyprabavańni
Paśla zakančeńnia narhasa Anatol Kapski viarnuŭsia ŭ Barysaŭ. 140-y ramontny zavod, dzie pracavaŭ ekanamistam.
U toj ža pieryjad žyćcia Kapskamu dyjahnastavali surjoznuju chvarobu.
«U mianie vielmi mocnaje serca, prosta hałoŭnyja nahruzki, jakija jamu daviałosia pieranieści, byli nie ciapier, a bolš za čverć stahodździa tamu. Kali tabie 20 hadoŭ, ty mocny i ŭpeŭnieny i raptam čuješ: «Na žal, u vas rak…» — uzhadvaŭ biznesmien u intervju «Kamsamołcy». — Na ščaście, pobač sa mnoj byli mama i tata, maja budučaja žonka Ała, usie maje rodnyja i blizkija — ludzi, jakija nie dazvolili ni na chvilinku zasumniavacca, što ja abaviazkova budu žyć».
Pamiž «Połymiem» i «Stałkieram»
Siarod biełaruskich haradoŭ Barysaŭ — adzin ź lidaraŭ pa kancentracyi pramysłovych pradpryjemstvaŭ. Pieršyja hady niezaležnaści Kapski sustreŭ u kampanii «Połymia», stvoranaj jahonym partnioram, «afhancam» Valeryjem Ziańko. Kampanija pastaŭlała sielskahaspadarčuju techniku na biełaruskija pradpryjemstvy, a taksama ŭ postsavieckija krainy.
U siaredzinie 1990-ch Kapski ŭznačaliŭ kampaniju «Stałkier», praź jakuju pradavaŭ kamplektujučyja na BATE. Paśla «Stałkier» staŭ adnym z dyleraŭ zavoda. Biznes byŭ prybytkovym, i ŭ dyrektara źjaviłasia mahčymaść finansavać svajo dziciačaje zachapleńnie — futboł.
U Barysavie tady isnavała kamanda z ekzatyčnaj nazvaj «Famalhaŭt» (heta adna z samych jarkich zorak na niebie). «Stałkier» Kapskaha byŭ adnym ź jaje sponsaraŭ. Da vyšejšaj lihi čempijanata Biełarusi «Famalhaŭt» tak i nie dabraŭsia. Haspadary kłuba nabrali ŭ skład ukrainskich trenieraŭ i hulcoŭ, i heta nie spadabałasia barysaŭskim uładam. Finansavańnie było spyniena, i «Famalhaŭt» faktyčna razvaliŭsia.
Tady ž, u 1996-m, było vyrašana adnaŭlać zavadskuju kamandu BATE. Kiraŭnikom kłuba staŭ Anatol Kapski, a hałoŭnym sponsaram — jahony «Stałkier». Nazva kampanii pisałasia na kłubnych futbołkach.
Pastupovaja nacyjanalizacyja
Za abrevijaturaj BATE, jakaja ź ciaham času stała futbolnym brendam, chavajecca Barysaŭski zavod aŭtatraktarnaha elektraabstalavańnia. Jon byŭ stvorany jašče ŭ kancy 1950-ch i śpiecyjalizavaŭsia na vytvorčaści startaraŭ i hienierataraŭ. Na pačatku 1990-ch BATE byŭ akcyjanavany, a jahonym «čyrvonym dyrektaram» staŭ Mikałaj Busieł. Dola dziaržavy ŭ pradpryjemstvie składała ŭsiaho 2,7%.
U 1995-m Busła abrali deputatam Viarchoŭnaha Savieta XIII sklikańnia. Jon byŭ zaciatym kamunistam, ale pastaviŭ svoj podpis za impičmient Alaksandra Łukašenki.
Pa mierkavańni Busła, jamu tak i nie daravali hołas za adstaŭku. Na jahonym BATE ŭpieršyniu ŭ historyi Biełarusi byŭ užyty miechanizm «załatoj akcyi». Dziaržava stvaryła dla siabie mahčymaść nakładać vieta na rašeńni schoda akcyjanieraŭ.
Busieł syšoŭ z BATE tolki ŭ 2001-m, kali zavod faktyčna zbankrutavaŭ. Tady znoŭ była prymienienaja «załataja akcyja», i dziaržava, pahasiŭšy daŭhi zavoda, naraściła svaju dolu ŭ pradpryjemstvie. A suprać niazhodlivaha Busła zaviali kryminalnuju spravu.
Pastupovaja nacyjanalizacyja ŭsio ž adbyłasia. Pa stanie na pačatak 2013 hoda dola dziaržavy ŭ statutnym fondzie BATE pieravyšała 95%.
Trahiedyja paśla futboła
Lipień 1998-ha prynios u siamju Kapskich biadu. Niahledziačy na chvoraje serca, baćka pajechaŭ padtrymać BATE ŭ Mahiloŭ. U niervovym matčy barysaŭcy prajhrali ź likam 0:1, pryčym prapuścili adziny hoł za niekalki chvilin da kanca hulni.
U tyja dni futbolnyja zaŭziatary nie adryvalisia ad televizaraŭ, dzie tranślavalisia hulni čempijanata śvietu, jaki prachodziŭ u Francyi. U finale sustrakalisia haspadary spabornictvaŭ i papiarednija čempijony brazilcy.
Anatol Nikifaravič pieražyvaŭ za paŭdniovaamierykankaŭ, ale tyja niečakana prajhrali z bujnym likam 0:3. Pierad snom jon tolki i paśpieŭ skazać niekalki słovaŭ rodnym, a ŭranku ŭžo nie pračnuŭsia… Baćka nie dažyŭ niekalki miesiacaŭ da svajho 60-hodździa.
Roskvit futbolnaha BATE
U tym ža 1998-m BATE atrymaŭ srebnyja miedali čempijanata Biełarusi — i heta ŭ hod debiutu ŭ vyšejšaj lizie! Na nastupny hod barysaŭski kłub staŭ čempijonam. Dyj uvohule tolki adnojčy za 16 hadoŭ nie atrymaŭ miedaloŭ.
Hod za hodam kamanda stvarała historyju biełaruskaha futboła. I ŭsio heta pad niepasrednym kiraŭnictvam Kapskaha.
Kapski ŭ 1998-m
Źmianialisia treniery, hulcy, a vynik byŭ stabilna vysokim. Styl pracy dyrektara rabotniki kłuba vyznačajuć jak aŭtarytarny, ledź nie dyktatarski. Apošniaje słova ŭ luboj situacyi musić zastavacca za im.
Kapski vyznačaŭ stratehiju raźvićcia kłuba, i absalutnaja bolšaść jahonych idej spracoŭvała.
Kali BATE ŭpieršyniu prabiŭsia ŭ Lihu čempijonaŭ, heta mahło padacca vypadkovaściu, ale siem zapar čempijonstvaŭ i pośpiechi ŭ jeŭrakubkach pryvučyli zaŭziataraŭ da pieramoh.
Pavodle infarmacyi «Priessboła», biudžet kłuba składaje kala $6 miljonaŭ.
Najbolšaja jahonaja častka sychodzić na zarobki hulcoŭ. Letaś samym vysokaapłatnym futbalistam byŭ Alaksandr Hleb. Pavodle padlikaŭ by.tribuna.com, byłoha hulca «Arsienała» i «Barsiełony» ŭdałosia zavabić na radzimu zarobkam $130 tysiač na miesiac. Paśla sychodu Hleba z kamandy samym darahim zastaŭsia napadajučy Vital Radzivonaŭ — letaś jon zarablaŭ pa $25 tysiač. U inšych hulcoŭ asnoŭnaha składu dachody vahalisia na ŭzroŭni $10 tysiač.
Stadyjon mary
Paśla pačatku «ery BATE» i pavieličeńnia kolkaści zaŭziataraŭ paŭstała patreba ŭ bolš źmiaščalnym stadyjonie.
Adzinaja trybuna barysaŭskaj areny, pabudavanaj jašče ŭ kancy 1950-ch, mahła pryniać 2600 čałaviek. Polem stadyjona, darečy, ułasnaručna zajmaŭsia baćka Kapskaha.
Kali BATE pačaŭ hulać u vyšejšaj lizie čempijanata Biełarusi i ŭ jeŭrakubkach, trybunu rekanstrujavali, a paśla dabudavali jašče adnu. Źmiaščalnaść stadyjona vyrasła da 5400 čałaviek, ale jahonaha ŭzroŭniu było niedastatkova, kab hulać matčy Lihi čempijonaŭ. A minski stadyjon «Dynama», jaki davodziłasia arandavać na samyja adkaznyja matčy, ličyŭsia nieščaślivaj placoŭkaj dla BATE.
Novuju «Barysaŭ-Arenu» Alaksandr Łukašenka aficyjna adkryvaŭ sioleta viasnoj. Budaŭnictva stadyjona kaštavała 40 miljonaŭ jeŭra, hrošy pieradusim davała dziaržava.
Arena ličycca samym sučasnym spartyŭnym zbudavańni krainy, heta adzin ź niamnohich całkam futbolnych stadyjonaŭ. Jaho prajekt raspracoŭvali słavienskija architektary, a sam stadyjon nadzvyčajna padobny na toj, što pabudavany ŭ słavienskim Marybory.
Trybuny źmiaščajuć bolš za 13 tysiač hledačoŭ, ale zapaŭniajucca całkam tolki na jeŭrakubkavych matčach z udziełam BATE. Paśla pačatku rekanstrukcyi «Dynama» ŭ Barysaŭ časova pierajechała i futbolnaja zbornaja Biełarusi.
Siamiejny kłub
Alesia Kapskaja
U strukturu futbolnaha BATE niekalki hadoŭ tamu była ŭviedzienaja dačka Kapskaha, Alesia. Jana skončyła fakultet mižnarodnych adnosinaŭ BDU i stała «jurystam-mižnarodnikam ź viedańniem dźviuch zamiežnych movaŭ».
Alesia paśpieła atrymać i zachodniuju adukacyju, staŭšy mahistram biznes-administravańnia sa śpiecyjalizacyjaj u futbolnaj industryi na bazie Livierpulskaha ŭniviersiteta. Ciapier 26-hadovaja dziaŭčyna pracuje ŭ kłubie namieśnicaj načalnika departamienta raźvićcia.
Aproč jaje, u Kapskaha jość syn. Pa słovach susiedziaŭ, jon uładkavaŭsia na zavod BATE.
Skaračeńnie rabotnikaŭ i prybytkaŭ
Anatol Kapski dakazaŭ usim svaju zdatnaść na pasadzie futbolnaha mieniedžara, ale ci dasiahnuŭ jon pośpiechu na čale zavoda?
U kiraŭnictvie BATE Kapski apynuŭsia ŭ 2001-m, paśla adchileńnia ad pasady Mikałaja Busła. Niekalki hadoŭ jon pabyŭ namieśnikam dyrektara, a ŭ 2005-m staŭ hałoŭnym kiraŭnikom.
U pieršy hod pracy Kapskaha hienieralnym dyrektaram BATE atrymaŭ nieraźmierkavany prybytak pamieram $2,5 miljona. Letaś čysty prybytak (źmianiłasia mietadałohija padliku Ministerstva finansaŭ) nie daciahnuŭ navat da $200 tysiač.
A voś kolkaść rabotnikaŭ źmianšajecca. Adnyja nazavuć heta aptymizacyjaj, inšyja — zhortvańniem abarotaŭ. Ale kali niekalki hadoŭ tamu na zavodzie pracavała kala 3500 čałaviek, to sioleta ŭ pieršym kvartale — mienš za 2500 čałaviek.
Chołdynh dla Kapskaha
U 2011-m Alaksandr Łukašenka padpisaŭ ukaz ab stvareńni vakoł BATE chołdynha «Aŭtakampanienty». Faktyčna pad kiraŭnictvam Anatola Kapskaha abjadnalisia 12 pradpryjemstvaŭ roznaj stupieni paśpiachovaści, jakija zajmalisia vytvorčaściu zapčastak.
Va ŭkazie byŭ asobna prapisany bonus, jaki Kapski moh by atrymać pry vialikaj prybytkovaści chołdynha. Adnak za minuły hod ahulny prybytak usich pradpryjemstvaŭ skłaŭ $3 miljony — hetaha akazałasia niedastatkova dla ŭznaharody.
A ŭśled za stvareńniem chołdynha BATE zrabili suzasnavalnikam sumiesnaha biełaruska-kitajskaha pradpryjemstva «Sajuzaŭtatechnałohii». Atrymanaja kampanija razam ź BiełAZam i kitajskaj karparacyjaj «Džyli» stała akcyjanieram «Biełdžy» — prajekta pa vypusku lehkavikoŭ. U vioscy Pierasady na miažy Barysaŭskaha i Smalavickaha rajonaŭ maje paŭstać zavod, na jakim płanujecca źbirać pa 60 tysiač lehkavikoŭ na hod.
Ci sydzie?
Jak hrom siarod jasnaha nieba ŭ studzieni 2013-ha prahučała infarmacyja, što Anatol Kapski vyjšaŭ z trochdzionnaj komy. Jak vyjaviłasia, u Vilni biznesmienu zrabili apieracyju na sercy i sasudach. «Kamsamolskaja praŭda» paviedamlała, što pryčynaj stała ciažkaja pnieŭmanija, jakaja dała ŭskładnieńni na serca.
«Heta moj apošni siezon na čale BATE. … Ja, kali ščyra, vielmi stamiŭsia. I ŭžo chaču pabyć prostym čałaviekam, prostym hledačom», — zajaviŭ Kapski miesiac tamu.
Svaim patencyjnym nastupnikam jon nazvaŭ Alaksandra Zacharčanku, naradženca Danieckaj vobłaści, jaki paśpieŭ pahulać za «Famalhaŭt», a paśla stać namieśnikam Kapskaha i ŭ «Stałkiery», i ŭ BATE.
Adnak ci zmoža adyści ad spraŭ top-mieniedžar, jaki stvaryŭ kłub i kiravaŭ im amal dva dziesiacihodździ? Adkazu nie dajuć ni znajomyja, ni svajaki. Napeŭna, dakładna nie viedaje i sam Anatol Kapski.
Biznes biez palityki
Zrabić svoj prajekt paśpiachovym i prybytkovym varta mnohaha. Ale ci BATE — miaža ambicyj Kapskaha? Ci atrymałasia b u jaho dasiahnuć pośpiechu ŭ maštabach usioj krainy, kali b dazvoliła zdaroŭje?
Rodnyja biznesmiena adkazvajuć adnaznačna: «Našto jamu heta treba?»
* * *
fota by.tribuna.com
Anatol Kapski (1966—2018)
Naradziŭsia 19 lutaha 1966 ŭ v. Dubrova Červieńskaha rajona. Zakončyŭ Biełaruski dziaržaŭny instytut narodnaj haspadarki (ciapier BDEU) pa śpiecyjalnaści «ekanamist» (1987) i Akademiju kiravańnia (2007).
U 1987-1990 — starejšy ekanamist pa finansavaj pracy na 140-m ramontnym zavodzie, u 1990-1996 — namieśnik dyrektara pradpryjemstva «Połymia», u 1996-2000 — hienieralny dyrektar TAA «Stałkier».
U 2001-2005 — namieśnik dyrektara zavoda BATE, z 2005 — dyrektar BATE. Z 2011 — dyrektar chołdynha «Aŭtakampanienty».
U žniŭni 2017 pakinuŭ pasadu hiendyrektara AAT «BATE», zastaŭsia staršynioj praŭleńnia futbolnaha kłuba BATE.
Pamior 22 vieraśnia 2018 hoda.
