Vyjšaŭ na svabodu 73-hadovy palitviazień Alaksandr Novikaŭ — kedebist, stvaralnik adyjoznaha sajta «Litkrytyka»
Litaratar, jaki niekali abražaŭ najlepšych biełaruskamoŭnych piśmieńnikaŭ, adsiedzieŭ dva hady pa palityčnym artykule.
Alaksandr Novikaŭ, fota z bazy «Biełpoła»
Litaratar Alaksandr Novikaŭ vyzvaliŭsia z kałonii №3 Viciebska ŭ mai 2024 hoda. Heta adzin z samych niezvyčajnych biełaruskich palitviaźniaŭ — były kedebist, jaki hadami plažyŭ dziejačaŭ biełaruskaha nacyjanalnaha ruchu, a paśla staŭ krytykavać Alaksandra Łukašenku i rasijskuju ahresiju.
Praŭładny litaratar z antybiełaruskaj pazicyjaj
Kalehi-piśmieńniki adznačali, što ŭ saviecki čas Novikaŭ słužyŭ u KDB, byŭ zvolnieny ŭ zvańni majora.
Pa źviestkach «Biełpoła», Novikaŭ pracavaŭ u kampanii «Miedyfakt-Eka» (praŭładny analityčny centr «Ekaom», jaki nibyta pravodzić sacyjałahičnyja daśledavańni), u administracyi Pieršamajskaha rajona Minska, a paśla ŭ Saviecie Respubliki.
U 2000-ja ŭ Saviecie Respubliki Novikaŭ byŭ pamočnikam sienatara-hienierała Mikałaja Čarhinca — reč u tym, što ŭ svoj čas jany razam słužyli ŭ Afhanistanie. Hetaje znajomstva ŭrešcie stała losavyznačalnym na Novikava. Uśled za Čarhincom jon apynuŭsia ŭ novastvoranym praŭładnym Sajuzie piśmieńnikaŭ Biełarusi.
Alaksandr Novikaŭ u pačatku 2010-ch
Prykładna ŭ toj čas Novikaŭ zavioŭ błoh «Litkrytyka», u jakim aśviatlaŭ litaraturnaje žyćcio krainy. Hety błoh byŭ pryvatnym, ale ŭsprymaŭsia afilijavanym z Sajuzam piśmieńnikaŭ za košt blizkaści aŭtara da kiraŭnictva arhanizacyi.
Novikaŭ sam nie pisaŭ nijakija tvory, ale aktyŭna zajmaŭsia krytykaj. U svaich tekstach Novikaŭ zaciata plažyŭ biełaruskamoŭnych aŭtaraŭ.
Nazyvaŭ ich «movafiłami». Naprykład, śćviardžaŭ: «Nikakaja tvaŕ nie možiet ukazyvať, na kakom jazykie mnie obŝaťsia ili pisať. Eto unižajet moi čiesť i dostoinstvo. Ja priedstavlaju siebie: smieniajetsia vłasť i u rula stanoviatsia movofiły. Čto budiet? Pravda, eto my užie prochodili, no siejčas mohut byť kratnyje pośledstvija».
Publikacyi Novikava ŭskosna paŭpłyvali na toje, što z Sajuza piśmieńnikaŭ vyjšli mnohija značnyja tvorcy: prazaiki Andrej Fiedarenka, Aleś Navaryč i Valer Hapiejeŭ, paetka Raisa Baravikova i dziciačaja piśmieńnica Alena Masła.
Ź ciaham času Novikaŭ rassvaryŭsia z Čarhincom, svaim byłym patronam. U 2014 hodzie Novikava vyklučyli z Sajuza piśmieńnikaŭ. Jon syšoŭ u pryvatny biznes, pracavaŭ u kampanii «Mietpramekspart», paśla zarehistravaŭ IP.
Vajna z Čarhincom i transfarmacyja
Novikaŭ praciahvaŭ vieści «Litkrytyku» jak svoj pryvatny błoh, nie saromiejučysia ŭ vyrazach. Heta pryviało da taho, što ŭ 2017-m na jaho zaviali kryminalnuju spravu za paklop. Praces inicyjavali Čarhiniec i jaho namieśnik Anatol Aŭrucin. Im nie spadabalisia vykazvańni Novikava ŭ 10 artykułach na «Litkrytycy». Adnak kryminalnuju spravu ŭrešcie spynili praz amnistyju.
Tym nie mienš niejkija hrašovyja straty Novikaŭ panios. Čarhiniec kazaŭ u intervju, što jaho apanient «budzie spłačvać ź dziasiatak hadoŭ amal usiu svaju piensiju».
Što adbyvałasia z Novikavym paśla, zrazumieć składana. Vyhladaje, što pohlady litaratara transfarmavalisia. Jon usio čaściej staŭ padpisvacca «Aleś» zamiest «Alaksandra», krytykavaŭ uładu — pryčym i biełaruskuju, i rasijskuju. Asudziŭ Łukašenku za ihnaravańnie karanavirusa. A ŭ 2022-m Novikaŭ rašuča vystupiŭ suprać pucinskaj ahresii.
Kryminalny pieraśled
Alaksandr Novikaŭ. Fota Oo-spb.by
Jašče viasnoj 2020 hodzie na sajcie Sajuza piśmieńnikaŭ Biełarusi źjaviŭsia artykuł, u jakim Novikava vinavacili ŭ tym, što ŭ svaim błohu jon nazyvaŭ savieckich sałdat maradziorami, paraŭnoŭvaŭ Stalina z Hitleram, pisaŭ, što SSSR nie vyzvaliŭ, a zavajavaŭ Uschodniuju Jeŭropu. Tady mahło padavacca, što takaja zavočnaja svarka nie skončycca ničym, ale ŭ 2022-m u Biełarusi šmat što źmianiłasia — i na Novikava zaviali kryminalnuju spravu, za reabilitacyju nacyzmu.
Zaadno znajšli, što jon publikavaŭ u fejsbuku fotazdymki i imiony amapaŭcaŭ. Za heta dakinuli jašče adnu spravu — niezakonny zbor i raspaŭsiud źviestak ab pryvatnym žyćci.
Pravaabaroncy pryznali Alaksandra Novikava palitviaźniem.
Kałonija
Da suda Novikaŭ znachodziŭsia doma. 26 červienia 2022 hoda jon napisaŭ u fejsbuku raźvitalny dopis: «Zaŭtra mohuć pasadzić na nary. Časam nie da zakonaŭ, ale adkazvać daviadziecca».
Na nastupny dzień byŭ ahučany prysud — 2 hady kałonii. Novikava ŭziali pad vartu ŭ zale suda. Za košt taho, što jon napisaŭ apielacyju (jakaja nie źmianiła prysud) i pravioŭ kala dvuch miesiacaŭ va ŭmovach śledčaha izalatara, jon vyzvaliŭsia ŭ kancy maja 2024 hoda.
«Ja na svaje vočy ŭbačyŭ złačynny śviet i toje, jak staviacca da asudžanych. A siarod ich niamała nievinavatych. Pa maich acenkach (u mianie bahataja statystyka) takich kala 10%. A siarod tak zvanych bečebešnikaŭ — da 90%», — padsumavaŭ Novikaŭ u svaim fejsbuku paśla vyzvaleńnia.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ
