«Jaho ideja fiks — kab va ŭsich byŭ čyp». Raniej Piatro Piatroŭski chadziŭ u šapcy z Pahoniaj, a ciapier maryć pra jeŭrazijskuju budučyniu Biełarusi
Kali byłyja siabry Piatra Piatroŭskaha čujuć efiry rasijskaha telebačańnia, u jakich jon raskazvaje pra jeŭrazijski los Biełarusi, to chapajucca za hałavu. Jany pamiatajuć Piatra zusim inšym — apazicyjna nastrojenym biełaruskamoŭnym aktyvistam, jaki chadziŭ sa značkom «Za Svabodu!» i z «Pahoniaj» na šapcy. Jak adbyłasia takaja evalucyja ci, chutčej, dehradacyja? «Naša Niva» raskazvaje pra transfarmacyju palitołaha i pryčyny rezkaha razvarotu jaho pohladaŭ.
Piatro Piatroŭski. Tut i dalej — fota ź jaho sacyjalnych sietak.
«U licei i ŭniviery byŭ na sto adsotkaŭ biełaruskamoŭnym»
Budučy palitołah Piatro Piatroŭski naradziŭsia ŭ 1988 hodzie ŭ Minsku, ale z šaści miesiacaŭ ros i vychoŭvaŭsia ŭ Hrodnie. Jon pachodzić ź intelihientnaj siamji. Pa źviestkach «Biełpoła», jaho baćka Siarhiej byŭ mastakom, vykładaŭ u Hrodzienskim kaledžy mastactvaŭ. Maci Maryja pracavała tam ža, adkazvała za teatralnuju častku. Na siońnia aboje vyjšli na piensiju. Spadarynia Maryja z dadatkovym volnym časam padałasia ŭ astrałohiju.
Piatro Piatroŭski ŭ dziacinstvie.
U domie Piatroŭskich było šmat knih, što paŭpłyvała na farmavańnie lubovi da čytańnia ŭ syna. Prytym što siamja była ruskamoŭnaj, Piatro aktyŭna čytaŭ knižki pa biełaruskaj historyi, lubiŭ ajčynnuju paeziju — heta sfarmavała jaho biełaruskamoŭnaść.
U Hrodzienskim licei №1 Piatroŭski trapiŭ na histaryčna-pravaznaŭčy profil. Tym, chto vučyŭsia ź im razam, u pamiać urezaŭsia pakazalny vypadak taho času:
«Naš licej ličyŭsia kuźniaj kadraŭ dla Hrodzienskaha histfaka, i pa zaviadzioncy da nas prychodziŭ Uładzimir Jahoryčaŭ, dacent kafiedry historyi Biełarusi i idejny kamunist. Padčas adnaho sa svaich vystupaŭ jon pačaŭ davodzić, što taraškievica — štučnaja mova, i tady Piatroŭski padniaŭsia i paryravaŭ, što heta mova Kupały, Kołasa, a vy prosta ich nie čytali i ničoha nie viedajecie. Tak pad ahulny śmiech jon pastaviŭ na miesca hetaha kamunista. Siońnia ciažka ŭjavić takija rečy».
Biełaruskamoŭnaści, maniery maŭleńnia Piatroŭskaha, pa słovach byłych siabroŭ, spryjaŭ upłyŭ babulaŭ, jakija prykłali ruku da jaho hadavańnia, a taksama hłabalny trend taho času:
«Heta ž byŭ čas, kali taja ž historyja ŭ licei vykładałasia narmalna. I byli knižki Hienadzia Sahanoviča, Uładzimira Arłova. ARCHE možna było kupić paŭsiul. VKŁ, taraškievica — takija trendy byli zapatrabavanyja ŭ licei na toj momant. Piatroŭski tady zachaplaŭsia, naprykład, Jankam Stankievičam. Ciapier jon musić być dla jaho strašnym emihrantam, biehłym, antysavietčykam».
Vyrazaŭ na ŭnivierskaj parcie mapu VKŁ
Jašče va ŭniviersitecie Piatroŭski chadziŭ u šapcy sa značkom Pahoni i zachaplaŭsia Zianonam Paźniakom, byŭ adnym ź niamnohich na histaryčnym fakultecie Biełaruskaha dziaržaŭnaha piedahahičnaha ŭniviersiteta, chto pastajanna razmaŭlaŭ pa-biełarusku.
Adnakurśniki zhadvajuć, što Piatroŭski nie raz pryznavaŭsia ŭ tym, što jamu «nie padabajucca maskali», jon nazyvaŭ ich «brydotnikami».
U pieduniviersitecie Piatroŭski lubiŭ siadzieć na zadnich partach. Na adnoj ź ich vyrazaŭ mapu VKŁ, padpisaŭšy «Vialikaj Litvoj ad mora da mora». Hetuju ž histaryčnuju kancepcyju jon prasoŭvaŭ u svaim Livejournal, jaki dahetul visić u internecie.
«U ŽŽ buduć źjaŭlacca śviežyja pierakłady klasykaŭ tradycyjanalizmu dy artykuły pa prablemach nacyjanalnaha adradžeńnia i raźvićcia pa trecim šlachu ŭ miežach Bałtycka-Čarnamorskaje cyvilizacyi — samabytnaje i niezaležnaje hieapalityčnaje farmacyi. Buduć źjaŭlacca artykuły pa prablemach historyi z pohladaŭ nacyjanalnaje tradycyjanalisckaje histaryjazofii. Zaprašaju ŭsich pryniać udzieł, kamu nia ŭsio roŭna, jakaja budučynia čakaje našu Baćkaŭščynu — Vialikalitvu!! Za rodnuju movu j praŭdzivy nazoŭ!!!! — paznačana ŭ bio staronki (arfahrafija i punktuacyja aŭtara zachavanyja — NN).
U svaim błohu Piatroŭski nazyvaŭ BT «brachlivym telebačańniem» i krytykavaŭ režym i čynoŭnikaŭ, jakija zajmajucca «słovabłudździem z błakitnych ekranaŭ»
«Nastolki papravieŭ, što ŭ vyniku staŭ levym»
Piatroŭski nie imknuŭsia być vydatnikam, jon navat nie zapisvaŭ źmiest lekcyj u kanśpiekt, zašyvajučysia na apošnija šerahi aŭdytoryj, kab praciahvać čytać svaje knižki. Pad upłyvam abranaj im litaratury transfarmavalisia i jaho pohlady.
«Jon zachaplaŭsia, naprykład, tvorčaściu francuzskaha fiłosafa-tradycyjanalista Rene Hienona, začytvajučy jaho da dzirak. Taho ž Alaksandra Duhina jon čytaŭ va ŭniviery. A niedzie na čaćviortym kursie paznajomiŭsia z pracami niemca Karła Šmita, pačaŭ cikavicca kancepcyjaj tatalitaryzmu, usimi hetymi temami — pra jaho žartavali, što nastolki papravieŭ, što ŭ vyniku staŭ levym», — raskazvaje adzin z adnakurśnikaŭ.
Piatroŭski z knižkaj Marcina Chajdehiera.
«Ličyŭ na poŭnym surjozie, što Łukašenka — heta novy Vitaŭt»
Blizka znajomyja ź Piatroŭskim va ŭnivierski čas ličać, što, akurat, idei Šmita ŭ miksie z Chajdehieram, Junhieram i inšymi mahli paŭpłyvać na parastki simpatyj da Łukašenki. Niamiecki juryst i fiłosaf u svoj čas zapeckaŭsia ŭ supracy z nacysckim režymam: na Niurnbierhskim pracesie jamu inkryminavałasia tearetyčnaje abhruntavańnie lehitymnaści vajskovaj ahresii. Šmit krytykavaŭ libieralizm i daśledavaŭ plusy dyktatury. Akurat knižka «Dyktatura: ad vytokaŭ sučasnaj idei suvierenitetu da praletarskaha kłasavaha zmahańnia» paŭpłyvała na prychilnaść Piatroŭskaha mietadam biełaruskaha režymu.
«Jon pačaŭ ličyć na poŭnym surjozie, što Łukašenka — heta novy Vitaŭt. U taho ž jašče chryścijanskaje imia — Alaksandr», — raskazvajuć znajomyja.
Užo napiaredadni Płoščy-2010 jon staŭ adnym ź niekalkich čałaviek, chto na akcyju apazicyi «Saša, sychodź!» pryjšoŭ z płakatam z prośbaj, kab Łukašenka zastaŭsia. Piatroŭski dajšoŭ i da samoj akcyi pratestu paśla vybaraŭ-2010. Adpraviŭsia jak na raźviedku i navat, pa słovach vidavočcaŭ, trapiŭ u zamies ź siłavikami.
Skrynšot z archiŭnaha videa «Našaj Nivy».
Piatroŭski, Dziermant, Špakoŭski, ci ludzi-piarekruty pad dacham KDB
Dadatkovamu pahružeńniu ŭ novy śviet spryjali śviežaŭstalavanyja minskija znajomstvy. Jakraz padčas navučańnia va ŭniviery Piatroŭski paznajomiŭsia z Alaksiejem Dziermantam — zapatrabavanym siońnia prapahandystam ź minułym pahanca.
Piatroŭski i Dziermant.
Čytajcie taksama: Dziermant: mietamarfozy. Jak nieanacyst i pahaniec palubiŭ Łukašenku, Rasiju i vajnu
«Va ŭnivierski čas u jaho źjavilisia siabry-nacboły i roznyja inšyja — ad ultrapravych da ultralevych, taki marhinez. Spačatku ich sustrečy vyhladali jak supolnyja pjanki dziŭnaj publiki. I padobnaje ciahniecca ž da padobnaha — paźniej tak sfarmavałasia kampanija Špakoŭski-Dziermant-Piatroŭski.
Chrosnym baćkam kampanii staŭ prarasijski žurnalist Juryj Šaŭcoŭ, da adekvatnaści jakoha ciapier mohuć uźniknuć pytańni, a tady jon vyhladaŭ jak pavažany, načytany čałaviek. Moh svaim intelektam začaravać moładź, prapanovami pajezdak, znajomstvami. Tak jon stvaryŭ taki puł ź piarekrutaŭ. Jany ž usie — piarekruty. Z tusoŭki niełukašysckaj, nie łajalnaj Rasii pryjšli ŭ toje, u što pryjšli», — kamientuje blizkaja da piersanažaŭ krynica.
U Biełarusi hetaha pieryjadu, jak hryby paśla daždžu, pačynajuć množycca prarasijskija i časam adkryta čarnasociennyja resursy ź ich idejami «ruskaha śvietu» ŭ Biełarusi. Raniej «Naša Niva» pisała pra toje, jak jany funkcyjanavali i finansavalisia.
Čytajcie taksama: «Kriepkije mołodyje fašisty»: zabojstva Julii Čarniaŭskaj, zachop ułady ŭ Biełarusi — płany i idei aŭtaraŭ «Imchakłuba»
«Kankretna ŭ vypadku Piatroŭskaha mietamarfoza ŭ adnosinach da Rasii adbyłasia paśla jaho pajezdki ŭ Sarataŭ. Jon tady ździviŭsia, što ŭ Rasii, akazvajecca, taksama narmalnyja ludzi žyvuć. Jon ahułam mała dzie vandravaŭ, kiepska viedaje śviet, i ŭ hetym sensie taki ćmiany», — raskazvajuć znajomyja ź Piatrom.
Piatroŭskamu dastaŭsia prajekt Eurasia.expert, dzie jon byŭ suredaktaram biełaruskaj častki partała. Paralelna z hetymi pracesami biełaruskija ŭłady parupilisia stvareńniem sietki padkantrolnych śpikieraŭ — aktyvu, jaki b prasoŭvaŭ intaresy režymu, prapahandavaŭ dziaržaŭny paradak dnia, tranślujučy jaho ŭ tym liku na telebačańni.
Pa słovach abaznanych krynic, da pracesu pošukaŭ pravilnych ludziej padklučyli orhany biaśpieki — pavucińnie zakidvali jakraz u koły z palityčna niesfarmavanymi ci ŭ niečym rasčaravanymi asobami.
«Paśla razmovaŭ z KDB tyja kampramisna ci za niejkija abiacańni, vyhody pahadžalisia na pracu. Tak kampanija «ekśpiertaŭ» ź Piatroŭskim u jaje šerahach, pačała źjaŭlacca na ŭsich mahčymych pieradačach. Zarablać ža hrošy im davali na rasijskim kirunku (pry hetym z abiacańniem davać spravazdaču ŭ KDB). Chacia hanarary tam byli nie takija i vialikija — kala $50 za artykuł. Ale voś jon košt — kab pradacca», — raskazvaje znajomy z tymi kołami čałaviek.
Paźniej u Piatroŭskaha źjaŭlajecca tak zvany kansiervatyŭny centr Nomos ź jaho antyzachodnimi i antylibieralnymi lekcyjami i artykułami — nibyta centr dla intelektuałaŭ, ale na spravie niezrazumiełyja schodki ŭ kramie mebli na vulicy Majakoŭskaha. Što cikava, pieršapačatkova Nomos zadumvaŭsia jak časopis histfaka BDPU plus kłub, dzie možna było b pravodzić varušniaki.
«Ale Piatro ŭsio pieraŭtvaryŭ u hetyja schodki, jakija potym płaŭna pieraciakali ŭ pjanki z treš-pierformansami samoha Piatroŭskaha», — kažuć krynicy.
Podpis pad fota: adna z afiš mierapryjemstva centra Nomos u 2013 hodzie
«Ad Piatroŭskaha adviarnulisia amal usie znajomyja i siabry»
Maładym ludziam vielmi impanavała ich novaja rola — ekśpierty ŭ pinžakach, jakich zaprašajuć na telebačańnie i radyjo, na kanfierencyi i sieminary na Uschodzie, — tak, što jany cudoŭna ź joj źlilisia.
Pry hetym praz hetuju transfarmacyju ad Piatroŭskaha adviarnulisia amal usie znajomyja i siabry.
U 2020 hodzie liceisty namiaknuli, kab toj nie pryjazdžaŭ u Hrodna na dzień sustreč vypusknikoŭ.
Piatroŭski tady zaklikaŭ aryštavać Viktara Babaryku jašče da vybaraŭ, a Śviatłanu Cichanoŭskuju nazyvaŭ «havoračaj hałavoj u rukach kurataraŭ».
Z abvastreńniem dziaržaŭnaj rytoryki śmialeŭ i Piatroŭski — pačaŭ zaklikać uvodzić kryminalnuju adkaznaść za nacyjanalizm i libieralizm, vykazaŭ ideju addać kvateru Śviatłany Aleksijevič šmatdzietnym siemjam.
Jaho znajomyja ličać, što ŭsio heta ŭ tym liku — prajava siamiejnych i školnych traŭmaŭ, zatojenaj złości i zakampleksavanaści. U hrodzienskim licei jon choć i nie byŭ biełaj varonaj, ale, pa słovach śviedak, čas ad času moh padpaści pad fizičny bulinh za svaju «ekstravahantnaść».
«Nasamreč, Piecia i na pobytavym uzroŭni pavodziŭ siabie tak, što heta advaročvała. Jon ciažki čałaviek: napadpitku moža bujanić, naryvacca. Moh padstavić, kidaŭ na hrošy — navat kali pracavaŭ redaktaram, moh nie vypłacić hanarar. Jaho ideja fiks, jakuju jon tranślavaŭ: kab va ŭsich byŭ čyp, i čałaviek by vykonvaŭ toje, što jamu kaža dziaržava. Kali jamu kazali, što i tabie ž čyp pastaviać, to jon kazaŭ što zhodny z hetym, bo sam siabie nie kantraluje i jamu patrebny paradak», — dzielicca znajomy.
Pa danych «Biełpoł», u Piatroŭskaha jość nie adzin štraf za prajezd biez kvitka. Ale ŭ hetaj «ekanomii» jość inšy bok miedala, jaki prajaviŭsia ŭžo ŭ eru «ekśpiertnaści»:
«[Lubić] pačastavać niekaha, asabliva z rehijonaŭ, u restaranie. Kab samomu być u pinžaku i pry hrošach, samaśćvierdzicca na fonie jakoha biedałahi ŭ vyciahnutym švedry. Pry hetym abaviazkova pakazvać vizitki tych, z kim jon znajomy, raspaviadać, kaho ź viertykali ŭłady asabista viedaje», — dadaje surazmoŭca «NN».
Papularnaściu ŭ žanočaha połu Piatro nie karystaŭsia. Heta vyklikała ironiju ŭ siabroŭ, ale ciapier situacyja źmianiłasia. U svaich sacsietkach pradziaržaŭny palitołah, akramia zachapleńnia aharodnictvam i hatavańniem ježy, tranśluje stasunki z 20-hadovaj Palinaj Takuševič, namieśnicaj staršyni Studenckaj rady BDU.
Piatroŭski i Palina Takuševič.
Razam para zavitvaje ŭ rodny Piatroŭskamu Hrodna. I možna było b padumać, što baćkoŭski dom — adzinaja pryčyna dla pajezdak na małuju radzimu. Ale, jak kažuć «Našaj Nivie» abaznanyja krynicy, dadatkovaja zadača dla Piatroŭskaha tam — stvareńnie alternatyŭnaha centra polskich aktyŭnaściaŭ, jaki b byŭ łajalny da biełaruskich uładaŭ. Usio čaściej Piatroŭski ŭ efirach krytykuje polskuju palityku i palitykaŭ. Na TB navat vyjšła asobnaja prahrama, pryśviečanaja krainie-susiedcy — «Dumki pra Polšču».
«Siezon smačnaha słužeńnia Dyktatury»
Niadaŭna Piatroŭski dałučyŭsia da Kamunistyčnaj partyi Biełarusi, zajaviŭšy, što «staŭ častkaj kamandy KPB pa śladach prodkaŭ», a taksama što «budzie adstojvać biełaruski sacyjalizm usimi zakonnymi srodkami».
Raniej jon znachodziŭsia pobač z «Biełaj Ruśsiu» — siońnia heta praŭładnaja partyja, stvoranaja ŭ sakaviku 2023 hoda na hruncie adnajmiennaj arhanizacyi. Piatroŭski vystupaŭ u dziaržSMI jak «ekśpiert Biełaj Rusi», uchvalajučy sajuzny prajekt pamiž Biełaruśsiu i Rasijaj i krytykujučy «kalektyŭny Zachad». Na jutub-kanale praŭładnaja arhanizacyja navat sprabavała stvaryć svajo kulinarna-palityčnaje šou — «Dyktatura kazana» — ź Piatroŭskim u jakaści viadučaha.
«Na jutub-kanale «Biełaj Rusi» — premjera. Palitołah Piotr Piatroŭski adkryŭ siezon smačnaha słužeńnia Dyktatury», — pisali ŭ anonsie. Praŭda, rolik nie nabraŭ i tysiačy prahladaŭ. U druhoha vypusku z hatavańniem «Baršču Narodnaha Adzinstva» situacyja była jašče horšaj, tamu šou zahłuchła.
Jeŭrazijstva hałaŭnoha mozhu
Źjaŭlajučysia navukovym supracoŭnikam Instytuta fiłasofii Nacyjanalnaj akademii navuk i ekśpiertam Centra «Paŭnočnaja Jeŭrazija», jaki ŭznačalvaje Dziermant, Piatroŭski prasoŭvaje ideju jeŭrazijstva, jakoje, na jaho dumku, bolš naturalnaje dla biełarusaŭ, čym jeŭrapiejskaść. Jon ličyć, što hieapalityčnyja cikaŭnaści Biełarusi znachodziacca na Uschodzie, a nie na Zachadzie, i što biełarusy nasamreč nie padzialajuć jeŭrapiejskija kaštoŭnaści i trendy.
«Jeŭrapiejstva — heta mientalny i hieapalityčny vybar źbiehłych», — adrazaje Piatroŭski.
Ahułam jon u svaich kamientarach dazvalaje sabie krytyku tolki źniešnich «vorahaŭ». Unutry ž usio kvitnieje i stabilna.
«Alaksandr Łukašenka biez uzrušeńniaŭ zrabiŭ biełaruskuju kansiervatyŭnuju revalucyju — ačyściŭ Biełaruś ad pierabudovy. Jon — nie razbeščany. A ŭ 2020 hodzie my sutyknulisia z tym, što častka našaha hramadstva akazałasia razbeščanaj, jana ŭsprymaje žyćcio jak supiermarkiet», — śpiavaje ody Łukašenku Piatroŭski.
Blizka znajomyja ź Piatrom adznačajuć, što jaho los u niečym padobny da taho, što adbyvałasia ź Biełaruśsiu i historyjaj režymu — ź jaho pieryjadami biełaruskamoŭnaści i nibyta libieralizacyi, jakija ŭ vyniku ŭsio adno paviarnulisia izalavanaściu i kancentracyjaj na rasijskim.
Čytajcie taksama:
Jak Azaronak staŭ takim? Novyja fakty ź bijahrafii samaha addanaha Łukašenku prapahandysta
