Były aficer unutranych vojsk: Ja byŭ kamandziram hrupy, jakaja pierasadžvała bulbu ŭ rezidencyi Łukašenki
Maksim Dzienisievič zvolniŭsia z unutranych vojsk vosieńniu 2020 hoda. Jon raspavioŭ «Našaj Nivie» pra toje, čym jamu prychodziłasia zajmacca na pracy, kolki čałaviek achoŭvaje Łukašenku, a taksama pra maru navučyć biełarusaŭ zamiežža trymać u rukach zbroju.
Fota z asabistaha archivu Maksima
— Jak vy stali aficeram unutranych vojsk?
— Kolki ja siabie pamiataju, zaŭždy chacieŭ być vajskoŭcam. Mabyć, sprava ŭ tym, što na mianie vielmi ŭpłyvali baćki. Ja naradziŭsia ŭ vioscy kala Niaśviža i baćki zaŭsiody kazali: «Voś, budzieš pieršym aficeram u vioscy». I ja padumaŭ, što treba pasprabavać.
U niejki momant u mianie byŭ vybar — pastupać u Akademiju MUS ci ŭ Vajskovuju akademiju. Praanalizavaŭšy ŭsie fakultety, ja zaŭvažyŭ, što jaskrava vydzialajecca mienavita fakultet unutranych vojsk u Vajskovaj akademii, bo jon kala 10 hod pa ŭsich pakazčykach ličyŭsia najlepšym — i pa sporcie, i pa navučańni. Tamu vyrašyŭ iści tudy.
— U čym zaklučałasia vašaja praca va ŭnutranych vojskach? Čym jany ŭvohule zajmajucca ŭ čas, kali ŭ krainie niama vybaraŭ?
— Što tyčycca zadač, heta achova hramadskaha paradku, usio, što źviazana z asudžanymi — kanvairavańnie, achova i hetak dalej, — achova asabliva važnych abjektaŭ i hruzaŭ.
A na praktycy heta ad kapańnia bulby ŭ rezidencyi Łukašenki da achovy BiełAES.
Vajskovaja čaść 3310, dzie ja słužyŭ, udzielničała amal va ŭsich mierapryjemstvach, kali treba była achoŭvać Łukašenku. Unutranyja vojski ačaplajuć miescy, dzie jon źjaŭlajecca.
Fota z asabistaha archivu Maksima
— Pra bulbu nie žart?
— Tak. Ja ŭdzielničaŭ u takich mierapryjemstvach, byŭ kamandziram hrupy. Nie atrymałasia narmalna pasadzić bulbu ŭ rezidencyi — vyklikajuć vajennasłužačych unutranych vojsk. Adnojčy, naprykład, my pryjechali, a niekatoryja kłubni lažali amal na soncy — treba było zapchać ich u ziamlu. Voś takaja «supierzadača». Kali raptam vam cikava, jakija hatunki bulby sadžajuć u rezidencyi, to heta «Mastak» i «Pałac».
— Kolki prykładna čałaviek treba, kab arhanizavać achovu Łukašenki, kali jon kudyści jedzie?
— Achoŭvajuć jaho nie tolki ŭnutranyja vojski, a ŭ pieršuju čarhu słužba biaśpieki prezidenta. Kolkaść zadziejničanych ludziej kałasalnaja.
Ale ŭsio zaležyć ad taho, jakoje mierapryjemstva. Letam, naprykład, u Łukašenka jość chobi — sieści ŭ traktar i pajechać kasić travu. Ale nichto ž nie viedaje, strelnie jamu siońnia kasić travu ci nie. I tamu kožny dzień (bo žadańnie takoje źjaŭlałasia dastatkova časta) vajskoŭcy z častki 3310 vyjazdžali na toj maršrut i całkam ačaplali rajon, dzie Łukašenka lubić kasić travu. Nazyvajuć mierapryjemstva «kaśba» — jano ličycca adnym z samych prostych, tamu zadziejničana minimalnaja kolkaść ludziej. Minimum 30 čałaviek z unutranych vojsk, plus niedzie staić busik z AMAPam, plus słužba biaśpieki prezidenta sa zbrojaj niasie vartu, plus DAI.
A kali Łukašenka, naprykład, jedzie z rezidencyi ŭ aeraport, što byvaje davoli časta, to zadziejničana, mnie padajecca, kala tysiačy čałaviek. Achoŭvajecca ŭvieś maršrut — masty, estakady, truby, darohi…
Ja ŭžo nie kažu, što byvaje, kali jon jedzie ŭ niejkuju inšuju vobłaść — tam navat 100% PVA ŭ hety momant padklučana. U hetym płanie ŭ Łukašenki ŭsio tolki raźvivajecca — z kožnym hodam treba ŭsio bolš ludziej dla jaho achovy.
Fota z asabistaha archivu Maksima
— Samy vialiki marazm, ź jakim vy sutykalisia ŭ biełaruskim vojsku.
— Jon usiudy, hety marazm. Biełaruskaje vojska absalutna niebajazdolnaje. I heta pryčyna taho, što ja chvalujusia, što Biełaruś moža całkam stracić niezaležnaść.
U vojsku ŭsio nakiravanaje na niejkuju haspadarčuju pracu, a nie bajavuju padrychtoŭku. Ale ž ty pavinien zaŭždy pisać płan-kanśpiekt dla praviadzieńnia zaniatkaŭ, jaho praviarajuć. U teoryi ty, kali źjaŭlaješsia kamandziram, pavinien z ranku da viečary kožny dzień pravodzić dla svaich padnačalenych zaniatki pa bajavoj padrychtoŭcy. U 95% zaniatki nichto nie pravodzić, ale kanśpiekt praviarajuć. Nie budzie jaho — atrymaješ vymovu. A jaki sens pisać niejki płan, kali vajskoŭcy buduć u vyniku bulbu ŭ ziamlu pchać?!
Voś, naprykład, jakaja situacyja była ŭ mianie, kali ja vypuskaŭsia z fakulteta. U mianie byŭ davoli vysoki siaredni bał. Ale niejkamu aficeru strelnuła ŭ hałavu: «Padraŭniaj hazon nažnicami dla vałasoŭ». I što zrobiš? Stryžeš, viadoma. Samaje cikavaje, kali heta pabačyć inšy aficer, jon navat nie ździvicca. Niekatoryja navat nie paśmiajucca ź biazhłuździcy, bo dla ich takoje norma.
Marazm usiudy. Śmiešny vypadak byŭ u 2019 hodzie. Mianie tady vyklikali i skazali: «Ty adkazvaješ za ŭsie KPP, treba zrabić łaŭki dla naviednikaŭ, a pa centry, naprykład, kłumbu, kab było pryhoža». U mianie spačatku była šalonaja ideja zrabić harmatu ź vialikaj «Pahoniaj». Ale zrazumieŭ, što vyrazać Pahoniu budzie ciažka. Tamu znajšoŭ zvarščyka i paprasiŭ zrabić harmatu, a na joj «Kalumny» bieła-čyrvonyja.
Potym mianie vyklikali jak kamandzira ŭzvodu. Ja padumaŭ, što, mabyć, u nacyjanaliźmie abvinavaciać. Prychodžu, tam staić pałkoŭnik: «Što heta za ch*nia? My što, artylerysty?!» Usio, što jaho cikaviła, — čamu pastavili zbroju, jakuju nie vykarystoŭvajuć unutranyja vojski.
Samaje śmiešnaje, što ja niadaŭna bačyŭ foty adtul — i zdajecca ŭsio zastałosia na svaim miescy.
Fota z asabistaha archivu Maksima
— Davajcie pieraniasiomsia ŭ 2020 hod. Što adbyvałasia pierad vybarami? Jak uvohule rychtujuć da hetaha ŭnutranyja vojski?
— Zvyčajna pierad lubymi vybarami pravodziacca vučeńni pa vajskovym zładžvańni. Unutranyja vojski trenirujucca razam z AMAPam i inšymi padraździaleńniami.
Ale vierniemsia da taho, što ja kazaŭ raniej — biełaruskaje vojska absalutna niebajazdolnaje. Kali b na inšym baku byli b radykalna nastrojenyja chłopcy, mnie padajecca, jany b prosta źmiali łancuhi vajskoŭcaŭ.
Bo na vučeńniach nichto nie ŭžyvaje suprać vajskoŭcaŭ realnuju siłu — maksimum možna padyści i pahładzić hety ščyt, zabaraniajecca navat bić pa im rukoj ci nahoj.
Kali b u 2020 hodzie narod pakazaŭ siłu — asabliva ŭ pieršyja try dni — to zdabyŭ by pieramohu, ja pierakanany ŭ hetym. Pieršyja try dni ŭ siłavym błoku była kałasalnaja panika, nichto nie razumieŭ, što rabić. Siłaviki sapraŭdy bajalisia, bo nie razumieli, što budzie dalej. U kamandziraŭ treślisia ruki, jany navat nie mahli infarmacyju narmalna pieradavać.
Nie pavinna było być takoha, što ty biažyš za adnym čałaviekam, a pužajecca tysiača. Nie robicca tak. Ja dla siabie zrazumieŭ, što, kali nie budzie siłavoha supracivu, to ništo nie źmienicca.
— Kazali, byccam by za niekalki miesiacaŭ da vybaraŭ u vajskoŭcaŭ zabrali srodki suviazi i jany žyli ŭ infarmacyjnym vakuumie…
— Heta, mabyć, niejkaja sproba abialić vojska. Što datyčycca srodkaŭ suviazi, to jany byli va ŭsich aficeraŭ i kantraktnikaŭ dakładna — jany byli navat padčas vykanańnia toj ci inšaj zadačy. My mieli taki samy dostup da navin, jak i astatnija — voś kali ŭ žniŭni hłušyli internet, dyk i ŭ nas jaho nie było. Voś u tyja dni da nas dachodzili niejkija čutki.
Pamiataju, jak my siadzieli ŭ stałoŭcy, a da nas prychodzili pałkoŭniki, jakija raskazvali pra zabojstva Tarajkoŭskaha: «Vy viedajecie, što zabili pratestoŭca, jaki dastaŭ zbroju, paśla čaho jaho zastrelili? Kali b jon u nas celiŭsia, dyk my b taksama vykarystali b zbroju».
A tak ja jašče za niekalki miesiacaŭ da vybaraŭ razmaŭlaŭ z aficeram, dyk jon mnie raskazvaŭ pra Cichanoŭskaha, kolki ŭ jaho prychilnikaŭ, i śćviardžaŭ: «Niešta cikavaje budzie».
Fota z asabistaha archivu Maksima
— A ŭ vas u 2020 było pradčuvańnie taho, što niešta adbudziecca?
— Tak. Ja napisaŭ rapart ab zvalnieńni jašče ŭ kancy lipienia — razumieŭ, što ničoha dobraha nie budzie. Ale zvyčajna zvalnieńnie zajmaje šmat času. Patrebny raparty, što ty drenna niasieš svaju słužbu. Paśla kamisija vyrašaje, ci adpuścić ciabie. Zvyčajna praces zajmaje 3-4 miesiacy.
— Pamiatajecie toj momant, kali źjaviłasia žadańnie zvolnicca?
— Pieršy raz — kali ja trapiŭ va ŭnutranyja vojski. Ale zvolnicca sapraŭdy składana. Kadraŭ nie chapaje, ty pavinien uhavorvać aficeraŭ, kab na ciabie rabili raparty. A potym treba kamisiju pierakanać u tym, što treba dazvolić ciabie syści.
Hałoŭnaje, kaniešnie, što trymaje — finansy. Bo kali ty zvalniaješsia, ty vymušany zapłacić hrošy — čym mienš ty prasłužyŭ, tym bolšuju sumu vinien dziaržavie. U mianie pieršapačatkova heta suma była $20 tysiač.
Zrazumieła, što bolšaść hetu sumu nie paciahnie. Ja lohka mahu rastłumačyć, čamu ludzi nie zvalniajucca. Spačatku ty słužyš pa kantrakcie 5 hadoŭ. Usie dumajuć: «Voś dasłužu i zvolniusia» — tak mnie kazali 99% znajomych (bolšaja častka ź ich i pa siońnia słužyć). Potym tabie kažuć: «Nu padpišy chacia b na 3-5 hadoŭ kantrakt. Ty ŭžo ŭ čarzie na kvateru druhi pa śpisie. Davaj, kali ty zaklučyš kantrakt, my tabie jašče kala $7 tysiač damo». I ludzi padpisvajuć. Prachodziać hetyja 5 hadoŭ — i ŭžo pačynajuć dumajuć, što možna i da piensii pačakać. Sistema matyvacyi dobra raspracavana. Słabyja ludzi, jakija nie majuć pryncypaŭ, na heta klujuć. Siłaviki zarablajuć u niekalki razoŭ bolš za siaredniestatystyčnaha biełarusa. Plus praca takaja, što dumać asabliva nie treba. Składanaha rabić — taksama. Dastatkova hučna śpiavać himn i kazać pra luboŭ da Łukašenki — i voś ty ŭžo siarod najlepšych.
— Što vy pamiatajecie pra 9—11 žniŭnia?
— Jak heta vyhladała miechanična: my pryjazdžali na pazicyju prykładna hadzinie a 10-11-j ranicy i siadzieli ŭ MAZach, VAZach i hetak dalej da samaha viečara — čakali pratestoŭcaŭ. Ja pakul siadzieŭ, to polskuju movu vyvučaŭ.
Viečaram pačynaješ pracavać — vykonvaješ tuju ci inšuju zadaču. Paśla čaho viartaješsia ŭ častku pozna nočču, śpiš litaralna niekalki hadzin i potym znoŭ jedzieš na pazicyju. Dalej hrafik krychu skarekciravali — pryjazdžać stali paźniej, źjazdžać taksama.
Fota z asabistaha archivu Maksima
— Dyk čamu kali vy chacieli zvolnicca da vybaraŭ, to pajšli razhaniać pratesty?
— Cikava było, što budzie adbyvacca. Mahu skazać, što 11 žniŭnia ŭsich zatrymanych, jakich pieradali mnie, ja adpuściŭ — spadziajusia, niekalki duš uratavaŭ.
Zvolnicca atrymałasia prykładna paśla paŭtara miesiaca paśla taho, jak padaŭ rapart. Ja chacieŭ usimi srodkami paskoryć hety praces. Jość adzin dziejsny mietad nacisnuć na kiraŭnictva — kali niechta prychodzić pjany, heta nanosić vialikuju reputacyjnuju škodu čaści, prablemy potym va ŭsich. Tamu kali ja padyšoŭ i skazaŭ, što jak maha chutčej chaču źjechać u Polšču, adzin z kamandziraŭ mnie skazaŭ: «Ty tolki nie pi, my ciabie adpuścim».
— Jak čałaviek, jaki znachodziŭsia litaralna ź inšaha boku barykad, ci nie dumali vy zrabić niešta, što dapamahło b biełaruskamu narodu? Vy mahli b, naprykład, addać zahad svaim padnačalenym nie ŭdzielničać u razhonie — moža, heta b natchniła inšych siłavikoŭ?
— Dumaŭ, šmat dumaŭ, ale adkazu, jak dapamahčy, dla siabie nie znajšoŭ. Raźvivałasia ŭsio vielmi viała i pavolna. Šmat aficeraŭ zapisvała videa i rabiła dopisy ab tym, što zvalniajucca i nie padtrymlivajuć dziejańni ŭłady — vynik nulavy. Ja razumieŭ, što ja daloka nie hienierał i maje adkrytyja dziejańni nijak nie paŭpłyvajuć na raźvićcio padziej. Naadvarot, straču maich padnačalenych, jakija poŭnaściu padtrymlivali maje pohlady.
— Isnuje, mabyć dva hałoŭnyja mify pra razhony. Pieršy — što było šmat rasijskich vajskoŭcaŭ. Druhi — što siłavikoŭ nakačvali narkotykami. Što vy dumajecie na hety kont?
— Mnie składana skazać dakładna. 9 žniŭnia my pracavali razam z AMAPam. I voś kali na pravym fłanhu ŭ mianie stajaŭ AMAP, tam vyjšaŭ kamandzir i skazaŭ: «My pavinny ich zabivać. Bo ci my ich, ci jany nas». A nasuprać ich stajali niejkija babula ź dziadulem, a jašče praz sto mietraŭ asnoŭny natoŭp. Ale ludzi nie vyhladali jak tyja, chto choča zabivać. Ja tady adčuŭ ahresiju da jaho, padumaŭ: «Jak ty, biełarus, možaš tak stavicca da svajho ž naroda, kamu ty słužyš?!». Tamu ja čamuści dla siabie vyznačyŭ, što heta rasijanin.
Paźniej ja trochi analizavaŭ hetu temu. Čuŭ, što ŭ Maładziečnie hatel u tyja dni žniŭnia byŭ całkam zabity rasijanami. Hladzieŭ niekatoryja čat-ruletki, dzie rasijskija vajskoŭcy śćviardžali, ci što pryjazdžali ŭ 2020, ci hatovyja byli pryjechać.
Ale hałoŭny arhumient za hetu teoryju — mnie padajecca, usich siłavikoŭ Biełarusi nie chapiła b, kab pierakryć całkam Minsk. Nie kažu navat pra inšyja harady. Tamu ja ŭpeŭnieny, rasijanie tak ci inakš dapamahali.
Pra narkotyki — asabista ja hetaha nikoli nie bačyŭ. Ale prykładna ŭ siaredzinie žniŭnia mianie nie było na pracy — ja tady ažaniŭsia. Maich aficeraŭ adpravili vykonvać zadačy razam z AMAPam. I voś kali ja viarnuŭsia ŭ voinskuju čaść, da mianie padyšoŭ adzin z padnačalenych i skazaŭ: «Tavaryš staršy lejtenant, my bačyli, što amapaŭcy niešta ŭžyvajuć». Ja spytaŭ, što dakładna, i pačuŭ: «Adzin niuchaŭ, druhi hłytaŭ niejkija tabletki, treci za hubu štości kidaŭ». Ale sam ja śviedkam nie byŭ, tamu nie mahu paćvierdzić ci abvierhnuć.
Fota z asabistaha archivu Maksima
— Vy ažanilisia ŭ žniŭni 2020. A jak vašaja žonka staviłasia da vašaj pracy?
— Kiepska. Naviny ŭ pieršyja dni jana hladzieła tolki pa telebačańni, bo internetu nie było. Pamiataju, što 11 žniŭnia jana patelefanavała mnie i spytała: «Što adbyvajecca?». Ja admoviŭsia heta abmiarkoŭvać pa telefonie. Ale kali my narešcie sustrelisia, jana kazała, što joj škada ludziej, pytałasia, jak my možam ich razhaniać.
— Ci praŭda, što ŭ biełaruskim vojsku šmat chto maryć ab abjadnańni z Rasijaj?
— Tak, na žal. Vialikaja prablema ŭ tym, što šmat biełaruskich vajskoŭcaŭ vučylisia ŭ Rasii. Mienavita tamu ŭ armii stolki ruskamircaŭ, jakija kažuć, što ŭkraincy — nacysty, a rasijanie — našy braty.
— Jak vy ličycie, ci mahčymy ŭdzieł biełaruskaj armii ŭ vajnie va Ukrainie?
— Heta zaležyć ad situacyi na froncie. Liču, što biełarusaŭ adpraviać vajavać tady, kali ŭ Ukrainy budzie kałasalny pośpiech. Mnie padajecca, što ŭ hetym vypadku Biełaruś adrazu ŭstupić, bo nie budzie inšaha vybaru.
— I hety zahad budzie vykanany?
— Mnie ciažka skazać, bo ja ŭžo 4 hady nie žyvu ŭ tych umovach. Viedaju, što zaraz prapahanda aktyŭna pracuje. Sapraŭdy ŭ ludziej mała dostupu dla alternatyŭnaj infarmacyi. Kali mnie pišuć aficery, jakija zajmajuć niejtralnuju pazicyju, ja pytajusia: «Vy čuli što-niebudź pra Biełaruski dobraachvotnicki korpus? A pra śpiecpadraździaleńnie «Atam»? A kolki biełarusaŭ vajuje zaraz na baku Ukrainy?». I jany takija: «Nie, nie čuli». Dobra, što choć pra połk Kalinoŭskaha viedajuć. Tamu mnie składana niešta prahnazavać.
— Čym vy zajmajeciesia ŭ Polščy?
— Ciapier zajmajusia farmiravańniem svajho strałkovaha kłubu. Da hetaha byŭ hałoŭnym instruktaram u «Biełpole», sfarmiravaŭ śpiecpadraździaleńnie «Atam» — vyjazdžaŭ va Ukrainu, prabyŭ tam prykładna 4 miesiacy.
Zrabić strałkovuju škołu davoli składanaja sprava, bo CRU ci niejkija zamiežnyja śpiecsłužby mnie nie dapamahajuć, a Jeŭraparłamient hrošy nie daje. Usio za ŭłasnyja hrošy. Zdaŭ užo šmat ekzamienaŭ, źjaŭlajusia licenzavanym instruktaram pa stralbie, a taksama aficyjnym polskim spartoŭcam pa stralbie. Plus pryjšłosia prajści šmat psichałahičnych testaŭ. Zanios užo ŭsie nieabchodnyja dakumienty i čakaju dazvoł.
Atrymaŭ šmat prapanoŭ ad roznych jeŭrapiejskich achoŭnych pradpryjemstvaŭ, kab ja pryjšoŭ da ich na pracu instruktaram. Ale ja vyrašyŭ zasiarodzicca na svaim prajekcie. Maja hałoŭnaja zadača — kab bolšaść biełarusaŭ zamiežža ŭmieli trymać zbroju.
— Praŭda, što byłyja adnakurśniki prosiać vas znajści pracu ŭ Jeŭropie?
— Tak, i šmat. Samaje śmiešnaje, što pišuć u asnoŭnym tyja, chto mianie najbolš aktyŭna abražaŭ u roznych čatach, kali ja zvolniŭsia — mnie ž dasłali skrynšoty. Jany raniej kryčali: «My za Łukašenku! Pojdziem u AMAP, budziem tam pracavać i raźvivacca!». A zaraz pišuć mnie: «Dapamažy znajści pracu ŭ Jeŭropie». Dobra, što pakul hrošaj nie prosiać — ale b ja nie ździviŭsia, kab paprasili zapłacić za vizu ci niešta jašče.
Fota z asabistaha archivu Maksima
— Vy zaraz vyrašyli bałaciravacca ŭ Kaardynacyjnuju radu. Čamu?
— Pa-pieršaje, ja baču ŭ hetym svajo raźvićcio. Pa-druhoje, u mianie jość prahrama, jakuju ja chaču realizavać. Heta prahrama Daminika Ijeranima Radziviła dla vyšejšych vajennych i palicejskich ustanoŭ. Chaču, kab u nas byli nacyjanalnaaryjentavanyja biełarusacantryčnyja aficery. Mnie balić heta tema. Ja razumieju, što łukašenkaŭskaja ŭłada trymajecca tolki na našym strachu, tamu my pavinny stać siłaj, kab u budučyni viarnuć svaju Biełaruś.
— Niadaŭna Śledčy kamitet paviedamiŭ, što raspačaŭ kryminalnyja spravy suprać usich 257 čałaviek, jaki bałacirujucca ŭ Kaardynacyjnuju radu. Ci spužała vas hetaja navina?
— Dla mianie ŭsie hetyja naviny vyhladajuć kamična i ahidna. Navat užo ahresiju jany pierastali vyklikać.
Fota z asabistaha archivu Maksima
— Što by vy zaraz chacieli skazać svaim byłym adnavajskoŭcam, jakija da hetaha času zastajucca ŭ armii?
— Chłopcy, zastavajciesia na svaich miescach. Tut treba adšturchoŭvacca ad taho, što ŭ kožnaha svoj los. Jość ludzi, jakija nie parušali zakon u 2020 — ja ź imi ŭ dobrych adnosinach, jany dajuć mnie infarmacyju i aktyŭna supracoŭničajuć z demakratyčnymi siłami. Chočacca, kab jany praciahvali zastavacca saboju i rabić toje, što zaraz robiać. Asabliva ad mianie im pašana. Nu a tyja, chto zapeckaŭsia kryvioj, usio roŭna ŭžo nie admyjucca.
Čytajcie taksama:
«Usie srodki apraŭdanyja, kali chočam zachavać dom». Były supracoŭnik kałonii idzie ŭ palityku
