«Prapahanda nazyvała mianie etničnym palakam — a ja biełarus». Zasnavalnik internet-biblijateki «Kamunikat» pra jaje historyju, napadki režymu i niečakanyja knihi ŭ topie spampovak
Dostup da internet-biblijateki «Kamunikat.org» Ministerstva infarmacyi zabłakavała biez tłumačeńnia pryčyny. Jaje zasnavalnik Jarasłaŭ Ivaniuk raskazaŭ u intervju «Našaj Nivie», što mahło być padstavaj dla błakiroŭki i kolki knih i artykułaŭ z pačatku hoda spampavali biełarusy. I zhadaŭ, jak 20 hadoŭ tamu pačynałasia historyja biblijateki.
Jarasłaŭ Ivaniuk
«Navina čakanaja, bo režym źniščaje ŭsio biełaruskaje»
Pra namier zabłakavać dostup da internet-biblijateki Ministerstva infarmacyi fondu «Kamunikat» nie paviedamlała. Ofis fondu «Kamunikat.org» mieścicca ŭ Biełastoku.
Vyśviatlać, čamu zakryli dostup da sajtu Kamunikat.org, jaho stvaralnik nie źbirajecca.
«Kab svaim zvarotam nie paćviardžać lehalnaści režymnaj ustanovy, jakuju ciapier treba nazyvać Ministerstvam prapahandy abo dezynfarmacyi», — tłumačyć jon.
Na minułym tydni byli sihnały, jakija śviedčyli, što sajt «Kamunikata» ŭ Biełarusi nie adkryvajecca. Tady heta źviazvałasia z tym, što vialisia praca pa pieranaładcy resursu. Nieŭzabavie jon źmienić svoj vyhlad.
Taho, što z resursam zdaryłasia, varta było čakać, bo režym źniščaje ŭsio biełaruskaje, adznačaje Jarasłaŭ Ivaniuk.
«Kamunikat», niahledziačy na błakavańnie, nie spynić pracy i budzie papaŭniacca novymi publikacyjami. Ciapier na sajcie bolš za 50 tysiač biełaruskich publikacyj roznaha typu: haziety, časopisy, knihi, aŭdyja— i videafajły. Apošnim časam dadajucca aŭdyjaknihi, jakija zapisvajuć akciory i dyktary.
U ofisie fondu «Kamunikat»
«Pad uvahu ideołahaŭ trapiŭ u listapadzie minułaha hoda»
Na dumku Jarasłava Ivaniuka, dla błakiroŭki «Kamunikata» režym Łukašenki moh znajści pryčyny bieź ciažkaściaŭ. Hetak jon pastupiŭ z sajtami časopisaŭ «Naša historyja», «ARCHE» abo ź internet-placoŭkami Sajuza biełaruskich piśmieńnikaŭ, zhurtavańnia biełarusaŭ śvietu «Baćkaŭščyna».
«Na siońniašni momant u Biełarusi nichto albo mała chto stavić pytańni, čamu sudziać biełarusaŭ i čamu jany siadziać u turmach. Prosta heta niezaležnyja ludzi, jakija niečaha dobraha chočuć dla Biełarusi», — davodzić Jarasłaŭ Ivaniuk.
Jon adznačaje, što niadaŭna ŭ farmacie aŭdyjaknihi na roznych resursach «Kamunikata» była apublikavanaja biełaruskamoŭnaja viersija tvora łaŭreatki Nobieleŭskaj premii pa litaratury Śviatłany Aleksijevič «U vajny nie žanočy tvar». Pierakład zrabiŭ Valancin Akudovič.
«Režym nie pryznaje Śviatłany Aleksijevič. Jana vymušanaja była pakinuć Biełaruś i pierabyvaje ciapier u emihracyi. Mahčyma, pryčyna błakavańnia sajtu ŭ hetym», — adznačaje Jarasłaŭ Ivaniuk.
Pavodle jaho słoŭ, da kanca hodu budzie apublikavana ŭsio piaciknižža Aleksijevič.
Siarod pryčynaŭ błakiroŭki dostupu da internet-biblijateki mahli stać reposty publikacyj pra śmierć mastaka-palitviaźnia Alesia Puškina z vydańniaŭ, pryznanych režymam Łukašenki «ekstremisckimi».
Jarasłaŭ Ivaniuk dapuskaje, što pryčynaj mahło stać taksama toje, što fond ad 2021 hoda vydaje papiarovyja biełaruskamoŭnyja knihi, jakija raspaŭsiudžvajucca siarod biełaruskich uciekačoŭ u Polščy i inšych krainach. Hetyja vydańni zapatrabavanyja na čužynie biełarusami.
Bahaćcie fondu «Kamunikata» — knihazbor
Pra toje, što «Kamunikat» trapiŭ pad uvahu ideołahaŭ i prapahandystaŭ Jarasłaŭ Ivaniuk zaŭvažyŭ u listapadzie minułaha hoda.
Tady prapahandyst Alaksandr Špakoŭski papraknuŭ jaho ŭ fejsbuku za biełaruskuju movu, nazvaŭšy Ivaniuka «biehłym».
«U dopisie adznačałasia, što «biehłyja navat biełaruskuju movu zabyli, hladzicie, jak jany razmaŭlajuć». Jak prykład, pakazaŭ majo intervju Źmitru Łukašuku na «Jeŭraradyjo». Tady ja raskazvaŭ pra novyja knihi «Kamunikata», u tym liku, pra kalandar «Budźma», jaki vyjšaŭ pa-za miežami Biełarusi, bo ŭ Biełarusi raniej byŭ pryznany «ekstremisckim», — zhadvaje Jarasłaŭ Ivaniuk.
Surazmoŭca z žacham pabačyŭ, što ŭ jaho sa Špakoŭskim u fejsbuku 29 ahulnych siabroŭ. Paźniej jamu znajomyja patłumačyli, što Špakoŭski, nibyta, miakki prapahandyst režymu.
Praz paŭhoda na «Kamunikat» aščerylisia ŭ vypusku «Panaramy». U siužecie Ivaniuku sprabavali «pryšyć» kryminalnuju spravu.
«Samaje kryŭdnaje było toje, što jany mianie nazvali etničnym palakam, maŭlaŭ, etničny palak adsočvaŭ destruktyŭnyja dziejańni roznych apazicyjnych dziejačaŭ u Biełarusi», — aburajecca Jarasłaŭ Ivaniuk.
«Majo žyćcio źviazanaje ź biełaruščynaj, i toje, što ja zajmajusia joju, naturalnaja sprava»
Jarasłaŭ Ivaniuk etničny biełarus.
Dzied Ivaniuka z matčynaha boku za svajo 60-hadovaje žyćcio, nikudy nie vyjazdžajučy sa svajoj vioski, pamianiaŭ siem hramadzianstvaŭ. Naradziŭsia jon u carskaj impieryi, a pamior u Polskaj Narodnaj Respublicy.
«I zastavaŭsia biełarusam», — padkreślivaje surazmoŭca.
Jarasłaŭ Ivaniuk
Sam Ivaniuk na Padlaššy skončyŭ biełaruskuju škołu, vychoŭvaŭsia ŭ biełaruskim asiarodździ. Byŭ u biełaruskim abjadnańni studentaŭ. Pracavaŭ u biełaruskaj redakcyi Polskaha radyjo ŭ Varšavie, u pieradačy «Pad znakam Pahoni» na polskim radyjo ŭ Biełastoku. Piać hadoŭ byŭ prahramnym dyrektaram biełaruskaj słužby «Radyjo Racyja».
«Majo žyćcio źviazanaje ź biełaruščynaj, i toje, što ja zajmajusia joj, dla mianie naturalnaja sprava», — zaŭvažaje jon.
«Zajmajemsia takoj ža pracaju, jak i Francysk Skaryna»
Historyja «Kamunikata» siahaje ŭ epochu, kali internet jašče nie byŭ nastolki papularnym, jak ciapier.
Stvarać sajty Jarasłava Ivaniuka navučyła žonka, kali była ciažarnaj.
«Kamunikat» naradziŭsia, kali naradziŭsia moj syn Chrystafor — 20 červienia 2000 hoda. Dla mianie heta simvalična», — adznačaje jon.
Pieršym u internet-biblijatecy zjaviŭsia biuleteń biełaruskaj redakcyi Polskaha radyjo, jaki tak i nazyvaŭsia — «Kamunikat». Na hetym radyjo ŭ 1991 hodzie pačaŭ prafiesijnuju karjeru žurnalista Jarasłaŭ Ivaniuk.
U biuleteni padavalisia ŭ drukavanym vyhladzie radyjnyja pieradačy. Jon rassyłaŭsia słuchačam u Biełarusi.
«Kali my pačali vykładać hety biuleteń u internet, to vyjaviłasia, što najbolš zapatrabavanymi byli materyjały pa historyi. U im była rubryka «Histaryčnaje padarožža», jakoju zajmaŭsia ja asabista, — zhadvaje žurnalist. — Tam vystupali biełaruskija historyki Biełastoččyny Aleh Łatyšonak, Jaŭhien Miranovič i inšyja dziejačy, jakija daśledujuć historyju biełaruskaj mienšaści, polska-biełaruskija adnosiny. Byli i historyki ź Biełarusi».
Fond «Kamunikat» maje ŭžo ŭłasnyja rarytety. Na fota adna ź pieršych rekłamnych šyldaŭ fondu
Dalej biblijateka papoŭniłasia vydańniami Biełaruskaha histaryčnaha tavarystva ź Biełastoka, a taksama Litaraturnaha abjadnańnia «Biełavieža», jakim kiravaŭ prafiesar Jan Čykvin. Svaje tvory pahadziŭsia raźmiaścić i Biełaruski instytut navuki i mastactva ź Ńju-Jorka.
Jarasłaŭ Ivaniuk kaža, što «Kamunikatu» davodzicca padčas abličbavańnia zajmacca rekanstrukcyjaj vydańniaŭ, jakija zachoŭvalisia ŭ niespryjalnych dla papiery ŭmovach.
«Byvaje, što ŭ vydańniach amal nie bačnyja litary. Na papiery jany, nibyta, vidać, ale padčas skanavańnia ich niama. Tamu my rekanstrujujem usio. Litarki, słovy biarom z roznych miescaŭ vydańnia i stavim tam, dzie ich brakuje», — raskazvaje surazmoŭca.
Jon adznačaje, što hetak viarnuli da žyćcia pieršyja numary «Našaj Nivy», jakija vychodzili na pačatku 20 stahodździa.
Jarasłaŭ Ivaniuk pryhadvaje jašče adnu važnuju dla siabie simvaličnuju datu, jakaja paŭpłyvała na jaho los.
«Knihi zvyčajna vydajucca z paznakaj hoda, ale ŭ historyi biełaruskaj staražytnaj litaratury jość adna vielmi istotnaja kniha, vydadzienaja ź dzionnaj dataj — heta psałtyr Francyska Skaryny, vydadzieny 6 žniŭnia 1517 hoda. Akurat 6 žniŭnia naradziŭsia i ja. U «Kamunikacie» my zajmajemsia prykładna takoj ža pracaj, jak i Francysk Skaryna».
«Za siem miesiacaŭ naviedniki spampavali bolš za 150 tysiač roznych fajłaŭ»
Jarasłaŭ Ivaniuk kaža, što «Kamunikat» nie zjaŭlajecca biznesam. Spampoŭki ź internet-biblijateki biaspłatnyja. Aŭdyjaknihi dastupnyja taksama ŭ biaspłatnym režymie.
Surazmoŭca zapeŭnivaje, što takim «Kamunikat» zastaniecca i nadalej.
Internet-biblijateka pracuje na achviaravańni i srodki, jakija vydzialajucca fondami na realizacyju roznych prajektaŭ. Taksama «Kamunikat» maje srodki ad prodažu drukavanych knih.
«Treba płacić supracoŭnikam, zaniatym zapisam aŭdyjaknih. Studyja, pasłuhi abličboŭki drukavanych vydańniaŭ taksama patrabujuć apłaty», — tłumačyć Jarasłaŭ Ivaniuk.
Zapatrabavanaja ŭ naviednikaŭ internet-biblijateki mastackaja, histaryčnaja litaratura, a taksama słoŭniki dy encykłapiedyi roznaha typu.
Čytajuć nie tolki sučasnuju mastackuju litaraturu, ale i tuju, što vydavałasia jašče za savieckim časam, u 1970-80-ja hady.
Dla kiraŭnika fondu «Kamunikat» vialikim ździŭleńniem zjaŭlajecca toje, što čas ad času ŭ topie apynajucca frazieałahičnyja słoŭniki.
Vialikaj papularnaściu karystajucca aŭdyjaknihi. Pavodle słoŭ Jarasłava Ivaniuka, tolki na jutub-kanale biblijateki jany majuć pa niekalki tysiač prahladaŭ.
«Aŭdyjaknihi Śviatłany Aleksijevič nabrali bolš za 2 tysiačy prahladaŭ, chacia my ich apublikavali try tydni tamu», — adznačaje jon.
Pavodle Ivaniuka, za siem sioletnich miesiacaŭ z sajta naviedniki spampavali bolš za 150 tysiač roznych fajłaŭ.
Naviedvalnaść internet-biblijateki pavysiłasia na 50 pracentaŭ u paraŭnańni z anałahičnym pieryjadam minułaha hoda.
«Treba pryznać, što paśla vybuchu vajny Rasii suprać Ukrainy naviedvalnaść sajta zaŭvažna ŭpała. Kali vajna, to ludziam nie da litaratury. Toje ž nazirałasia ŭ 2014 hodzie, kali pačałasia vajna za Krym. Ciapier naviedvalnaść adnaviłasia, i heta pakazvaje, što naša praca zapatrabavanaja», — ličyć Jarasłaŭ Ivaniuk.
«Kniha Niaklajeva razyšłasia na 10 aŭtarskich sustrečach»
Svaimi ŭlublonymi biełaruskimi litaratarami Jarasłaŭ Ivaniuk nazyvaje Andreja Fiedarenku, Uładzimira Arłova, Uładzimira Niaklajeva, Vasila Bykava i Ryhora Baradulina.
Jarasłaŭ Ivaniuk pierakanany, što zajmajecca patrebnaj biełarusam spravaju. Jon zhadvaje, što niejak apublikavali ŭ internet-biblijatecy dapamožnik pa padpolnaj dziejnaści, jaki za dzień sabraŭ 10 tysiač prahladaŭ.
Na knižnym kirmašy ŭ Biełastoku biełaruskija knihi raskuplali.
Pieršuju papiarovuju knihu «Kamunikat» vydaŭ u 2021 hodzie.
«My vydali tady Uładzimira Niaklajeva. Pieršy nakład knihi razyšoŭsia na 10 aŭtarskich sustrečach u Polščy i Litvie», — raskazvaje Jarasłaŭ Ivaniuk.
Taksama vydavalisia knihi Uładzimira Arłova. «Kamunikat» dałučyŭsia da prajekta Biełaruskaj rady kultury i vydaŭ knihu «(Nie)rasstralanyja».
Pavodle słoŭ Ivaniuka, jon nie dumaŭ, što daviadziecca zaniacca knihadrukavańniem.
«U mianie pytajuć: «Kamunikat» pracavaŭ zaŭsiody z knihami ŭ internecie pavodle prydumanaha Alesiem Kamockim łozunhu «bieražy les — čytaj knihi na Kamunikat.org», a ciapier vydaje knihi na papiery. Čamu?» Bo heta sprava patrebnaja», — adznačaje surazmoŭca.
U hetym jon pierakanaŭsia, pajeździŭšy pa sustrečach ź biełaruskimi emihrantami, jakim nie chapaje biełaruskaha słova.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆHladzicie taksama:
Nakolki daloka moža pajści čałaviek, kab siabie zachavać, i jak chutka mianiaje čałavieka ŭłada
Januškievič u «Žyćci-malinie»: Vaŭki nie viedajuć, što takoje daravańnie
