Dzie ŭ Biełarusi pabudujuć schovišča jadziernych adkidaŭ
Da 2030 hoda ŭ Biełarusi pavinna zjavicca schovišča radyjeaktyŭnych adkidaŭ. DW vyśviatlała, jakija placoŭki dla jaho raźmiaščeńnia najbolej vierahodnyja.
Asnoŭnaj krynicaj radyjeaktyŭnych adchodaŭ (RA) u RB zjaŭlajecca pieršaja ŭ krainie atamnaja elektrastancyja. Adpracavanaje jadziernaje paliva ŭłady raźličvajuć adpraŭlać ź Biełaruskaj AES na pierapracoŭku ŭ Rasiju. Ale častka jano potym vierniecca nazad. U suviazi z hetym ułady pavinny stvaryć svaju sistemu doŭhačasovaha zachoŭvańnia RA.
U Dziaržatamnahladzie adznačajuć, što pry stvareńni stratehii abapiralisia, pierš za ŭsio, na rasijski vopyt. Tam padzialajuć radyjeaktyŭnyja adchody i adpracavanaje jadziernaje paliva (AJAP). AJAP — najbolš niebiaśpiečnaja častka adchodaŭ, jakuju vyhružajuć z reaktaraŭ paśla pracy. Zhodna sa stratehijaj, ich z RB buduć adpraŭlać u RF.
Jak tłumačyć redaktar resursa Atominfo Alaksandr Uvaraŭ, adpracavanaje jadziernaje paliva — heta syravina dla atamnaj enierhietyki. «U Rasii jaho pierapracoŭvajuć, — praciahvaje ekśpiert. — Pieršuju partyju [ź BiełAES] adpravić prykładna ŭ 2032 hodzie. Da taho jana budzie zachoŭvacca ŭ śpiecyjalizavanym basiejnie na samoj atamnaj elektrastancyi. Kali paliŭnaja zborka vyhružajecca z reaktara, jana zanadta haračaja dla transparciroŭki, uvieś hety čas jaje buduć achałodžvać».
«Uvoz zamiežnaha AJAP dla pierapracoŭki — płatnaja pasłuha»
Ekśpiert prahramy «Biaśpieka radyjeaktyŭnych adchodaŭ» Rasijskaha sacyjalna-ekałahičnaha sajuza, inžynier-fizik Andrej Ažaroŭski dadaje, što krainy, jakija vałodajuć jadziernaj zbrojaj, hladziać na AJAP jak na resurs, bo ŭ lubym reaktary, što pracuje na ŭranavym palivie, niepaźbiežna ŭtvarajecca płutonij, jaki maje vajennaje značeńnie.
«Reaktarny płutonij pa svaich charaktarystykach adroźnivajecca ad zbrojevaha, ale ź jaho ŭsio ž možna stvarać jadziernyja vybuchovyja prystasavańni, — udakładniaje surazmoŭca. — Uvoz zamiežnaha AJAP, navat dla pierapracoŭki, — heta płatnaja pasłuha. Na budaŭnictva AES [u Astraŭcy] Rasija dała Biełarusi kredyt, ale ŭ śviecie niama praktyki pazyčać na abychodžańnie z radyjeaktyŭnymi adchodami».
Rasijskaje zakanadaŭstva dapuskaje ŭvoz zamiežnaha AJAP tolki z metaj «časovaha technałahičnaha zachoŭvańnia i (abo) pierapracoŭki». Pry hetym častka biełaruskich radyjeaktyŭnych adchodaŭ pavinna viarnucca nazad, heta zamacavana i ŭ rasijskim zakonie «Ab navakolnym asiarodździ», i ŭ stratehii Biełarusi pa abychodžańni z RA.
Što budzie zachoŭvacca ŭ biełaruskim schoviščy i dzie jaho pabudujuć?
Aficyjnaja pazicyja Minska zvodzicca da taho, što Maskva zabiare sabie nie tolki płutonij z uranam, ale ŭsie daŭhaviečnyja radyjeaktyŭnyja adchody — pad 200 radyjenuklidaŭ, jakija majuć dastatkova praciahły pieryjad paŭraspadu, adznačaje Andrej Ažaroŭski. «U Biełarusi ličać, što Rasija viernie [Minsku] tolki cezijevuju i stroncyjevuju frakcyi, ich treba zachoŭvać 300 hadoŭ, kab rečyvy raspalisia da niezaŭvažnych kancentracyj», — tłumačyć ekśpiert.
U ministerstvie enierhietyki Biełarusi kažuć, što nizkaaktyŭnyja i siarednieaktyŭnyja adchody buduć znachodzicca ŭ schoviščach 10 hadoŭ i zatym pieravozicca ŭ punkt zachavańnia. Vysokaaktyŭnyja adchody buduć raźmieščany na terytoryi BiełAES na praciahu terminu jaje ekspłuatacyi, a dalej praduhledžvajecca ich doŭhačasovaje zachoŭvańnie. Na dumku Ažaroŭskaha, u Biełarusi budzie pabudavana schovišča prypavierchnievaha typu, «Rasatam» zaraz uzvodzić niekalki takich abjektaŭ.
Jak jany vyhladajuć? Bietonnyja kanstrukcyi sychodziać prykładna na čatyry mietry ŭniz i čatyry ŭvierch. Źvierchu ŭkładvajucca płasty hliny, piasku, hieatekstyl, robicca hrud. Pavinna być, pavodle ekśpierta, vykanana dva pryncypy — rehularny manitorynh i mahčymaść u budučym, kali budzie znojdziena lepšaje rašeńnie dla ŭtylizacyi, razabrać kanstrukcyju.
Abmiežavańniaŭ pa addalenaści ad nasielenych punktaŭ dla takich abjektaŭ niama.
Biełaruskija ŭłady pakul nie paviedamlajuć, dzie mienavita raźmieścicca schovišča.
Andrej Ažaroŭski ličyć najbolš vierahodnymi dva varyjanty — u rajonie Astraŭca, dzie miascovyja žychary ŭžo pryvykli da susiedstva z AES, tamu chvalavańniaŭ budzie mienš; albo na terytoryi, zabrudžanaj radyjacyjaj paśla avaryi ŭ Čarnobyli.
«Tam byccam taksama nie budzie supracivu, ale heta drennaja ideja — padniać zaražanuju ziamlu, kab stvarać tam infrastrukturu», — skazaŭ ekśpiert.
Čytajcie taksama:
BiełAES letaś prastojvała bolš za pałovu času — MAHATE
Litoŭskaja raźviedka: Biełaruś i «Rasatam» zamoŭčvajuć incydenty na Astravieckaj AES
